Ts. Nguyễn Đình Thắng
Muốn phân định tổ chức xã hội dân sự (XHDS) thật, giả, chúng ta cần
phép thử. Phép thử ấy phải được thiết kế để hiển lộ giá trị nhân bản hay
thiếu nhân bản của tổ chức ấy.
Chẳng hạn, để phân định tổ chức tôn giáo thật, giả, phép thử là tinh
thần dung dị và sự tôn trọng tuyệt đối quyền tự do chọn lựa tôn giáo hay
tín ngưỡng riêng. Các tổ chức tôn giáo quốc doanh không thể vượt qua
được phép thử này vì bản chất của họ khi được dựng lên là triệt tiêu tất
cả các hoạt động tôn giáo độc lập và khống chế tất cả các tổ chức đồng
tôn giáo mà không quy phục.
Cùng nguyên tắc ấy, chúng ta có thể đặt ra phép thử để phân định thật giả các tổ chức XHDS nói chung.
Tổ chức XHDS quốc doanh
Để đánh lừa quốc tế, trong hơn chục năm qua chính quyền Việt Nam dựng
lên vài chục tổ chức phi chính phủ mà giới hoạt động XHDS gọi tắt là
GONGO (government-organized non-governmental organization, tức là tổ
chức phi chính phủ được tổ chức bởi chính phủ, hoặc nôm na theo kiểu
Việt Nam là “quốc doanh”). Trong một thập niên qua chính quyền gửi các
GONGO ấy đến những diễn đàn ASEAN và quốc tế để đánh bóng chế độ và thu
hút các nguồn tài trợ quốc tế. Trong thời gian dài các tổ chức XHDS
ASEAN và quốc tế bị che mắt mặc dù đã có sự báo động.
Năm 2012 chúng tôi có cơ hội dùng phép thử với các tổ chức GONGO này.
Đó là năm các chính quyền ASEAN phải hoàn tất và công bố bản Tuyên Ngôn
Nhân Quyền ASEAN. Do áp lực của Việt Nam và Lào, định nghĩa nhân quyền
trong bản tuyên ngôn bị thu hẹp. Sự việc này bị quốc tế, kể cả LHQ, chỉ
trích. Tại hội nghị XHDS ASEAN lần thứ 8 tổ chức ở Phnom Penh, Cambodia
năm đó, hàng trăm tổ chức XHDS soạn bản tuyên bố phản đối. Phái đoàn của
BPSOS tham gia việc soạn thảo này. Có 3 tổ chức người Việt cùng ký tên:
BPSOS, Quê Mẹ và Uỷ Ban Quyền Làm Người Việt Nam. Tuyệt nhiên không một
tổ chức GONGO Việt Nam nào đứng tên. (Xem: http://www.adhoc-cambodia.org/?p=2375)
Các tổ chức XHDS dù khác nhau về mục đích hay chủ trương đều chia sẻ
các giá trị nhân bản, và do đó đều chống lại mọi toan tính thu hẹp định
nghĩa nhân quyền. Đứng trước phép thử này, các GONGO Việt Nam hiện
nguyên hình trước tất cả các tổ chức XHDS ASEAN và quốc tế: họ phục tùng
nhà nước và chẳng màng gì đến nhân quyền.
Tổ chức XHDS trá hình
Xã hội dân sự non nớt ở Việt Nam vừa phải đối phó với các GONGO vừa
phải đề phòng bị xâm nhập bởi các tổ chức chính trị trá hình thành tổ
chức XHDS. Mục đích của một tổ chức XHDS đích thực là phục vụ con người
và gìn giữ vai trò kiểm soát của dân lên chế độ. Dưới đây là một số phép
thử làm hiển lộ bản chất ấy của một tổ chức XHDS:
- Có tuyệt đối tôn trọng, bảo vệ và phát huy tính độc lập của các tổ chức XHDS khác?
- Có yểm trợ người hoạt động XHDS mà không đặt điều kiện phải gia nhập tổ chức của mình?
- Có tránh được thái độ sở hữu, độc chiếm, kiểm soát như là ngăn chặn
tổ chức này hay cá nhân kia không được tiếp xúc hay nhận sự trợ giúp từ
nơi khác?
- Có góp phần khai dân trí để dân tự mình phân định được thật giả, đúng sai và khó bị qua mặt?
- Có tâm nguyện cứu người, bảo vệ người và không bao giờ đẩy người vào tình trạng nguy khốn, hiểm nghèo?
- Có tâm nguyện đào tạo và phát triển thay vì sử dụng người?
- Có chăm chú xây dựng các yếu tố bảo đảm dân chủ tương lai hay chỉ lo xoá bỏ chế độ hiện tại rồi tính sau?
Trên đây chỉ là một số phép thử tiêu biểu. Khi phân định được sự khác
biệt bản chất giữa tổ chức XHDS thật và trá hình, ai cũng có thể tự đề
ra những phép thử cho từng hoàn cảnh và môi trường hoạt động đặc thù.
Phát triển khả năng phân định thật giả, đúng sai qua các phép thử giúp
người dân vững chãi và tự tin hơn để không bị vây bủa bởi tâm trạng hồ
nghi vô căn cứ. Càng sáng suốt thì càng thêm niềm tin vào chính mình và
nơi nhau.
