Athena chuyển ngữ
Dân Luận: Thật đáng khâm phục khi có những người không ngại khó ngại khổ, thậm chí là rủi ro tính mạng để cứu giúp đồng loại của mình. Bài viết sau đây do Athena, cộng tác viên Dân Luận, dịch và chia sẻ như một lời kêu gọi chúng ta hãy sống tử tế với nhau hơn.
Chôn cất tử thi
Daniel James, tình nguyện viên Hội Chữ Thập Đỏ
Từ Kailahun, Sierra Leone
Từ Kailahun, Sierra Leone
Thi thể đầu tiên chúng tôi bắt buộc phải chôn cất là ở ngôi làng có
tên là Gbanvawalu. Khi tử thi được lật ngửa lên để lau rửa, thì nó bỗng
hít vào một hơi dài - giống như ai đó vừa bị ngộp thở và đang hít lấy
hít để không khí. Chúng tôi gần như bỏ chạy hết ra ngoài. Thậm chí những
nhân viên ở Tổ chức Y tế Thế giới WHO cũng không hề mong đợi sẽ có phản
ứng như vậy vì xác chết đã ở đó 3 ngày trước khi chúng tôi đến.
Vào ngày 10 tháng Bảy, tôi được gọi đến văn phòng của Constant
Kargbo, phó tổng thư ký Chương trình Quản lý Dịch bệnh và Phẫu thuật cho
Hội Chữ Thập Đỏ ở Sierra Leone. Ông ấy nói với tôi: “Này người anh em,
tôi muốn gửi anh đến Kailahun để xử lý các xác chết. Anh sẽ đi chứ?” Tôi
đã mất khoảng 5 phút để suy nghĩ về chuyện này.
Tôi gia nhập Hội Chữ Thập Đỏ khi tôi còn bé để làm các công việc nhân
đạo cũng như giảm bớt nỗi đau thương của những con người khốn khổ. Tôi
trả lời, “Tôi đến từ Kailahun. Giờ tôi phải đi để cứu giúp người dân của
tôi.”
Khi tôi đặt chân đến Kailahun, quang cảnh ở đó giống như vừa bị chiến
tranh tàn phá. Gia đình tôi không hề vui mừng; tất cả đều sợ hãi và lo
lắng. Họ đều gọi cho tôi để cầu xin tôi quay về. Chị tôi vừa nói vừa
khóc qua điện thoại, nhưng tôi đã trấn an chị ấy.
Trung bình một ngày tôi phải chôn cất 6 tử thi. Phần khó khăn của công việc là lấy mẫu máu từ tử thi.
Hiện giờ các đồng nghiệp của tôi ở đây đều là những người chuyện
nghiệp nhất. Thiết bị bảo hộ cá nhân và một lọ dung dịch chlorine là “vệ
sĩ” của chúng thôi. Đó vừa là phương thuốc và cũng là bác sĩ của mọi
người. Tất cả đều phải tuân thủ quy tắc ABC: Tránh tiếp xúc cơ thể
người. (ABC là các chữ cái viết tắt của cụm từ tiếng Anh: Avoid Body Contact – người dịch)
Lời nhắc nhở cuối cùng mà tôi luôn nói với các đồng nghiệp bất cứ khi
nào họ trở về từ cánh đồng đều là: “Này anh, anh vừa hoàn thành công
việc một cách an toàn và tôi tự tin nói rằng anh cũng an toàn ở thời
điểm này. Khi anh về nhà, hãy luôn nhớ đến các sinh hoạt cá nhân cho đến
khi chúng ta gặp lại nhau vào ngày mai.”
Nhờ điều này mà không hề có ai phàn nàn rằng họ bị đau đầu dù chỉ là cơn đau nhẹ. Ơn Chúa.
Ai sống và ai chết?
Pierre Trbovic, MedecinsELWA-3 Ebola Treatment Center in Monrovia, Liberia
Người đầu tiên mà chúng tôi phải từ chối tiếp nhận là một ông bố đã đặt con gái của mình trong cốp xe để chở đến. Người đàn ông ấy cầu xin tôi hãy cứu con gái ông, và nói rằng ông ấy biết chúng tôi không thể cứu con bé, nhưng ít nhất chúng tôi có thể cứu những người còn lại trong gia đình ông.
Các gia đình khác thường chỉ dừng xe ô tô lại, để người bệnh ra khỏi xe rồi lái đi, bỏ mặc những người bệnh. Một người mẹ cố gắng để con mình trên ghế với hy vọng nếu làm như vậy thì chúng tôi không còn cách nào khác là phải chăm sóc đứa bé đó.
Tôi đã từng phải đuổi một cặp vợ chồng mang đến đứa con gái của họ. Hai giờ sau con bé chết ngay trước cổng trung tâm của chúng tôi, tại đúng nơi mà con bé đã nằm lại cho đến khi có người từ đội chôn cất đến mang đi.
Một lần tôi đi vào vùng dịch nguy hiểm nhất, tôi đã hiểu ra rằng tại sao chúng tôi không thể tiếp nhận thêm bất kỳ bệnh nhân nào nữa. Có rất nhiều quy trình và thủ tục ở trung tâm chữa chị Ebola để giữ cho mọi người được an toàn, và nếu mọi người không có đủ thời gian để làm theo các thủ tục đó, họ có thể gây ra những sai sót lớn ảnh hưởng đến người khác.
Không có cách nào khiến chúng tôi có thể nhận thêm bệnh nhân mà không gây nguy hiểm cho những người khác, cũng như toàn bộ nhân viên của chúng tôi. Và giải thích với những người đang cầu xin cho người thân của họ được tiếp nhận điều trị cũng như cam đoan với họ rằng chúng tôi đang cố gắng mở rộng trung tâm điều trị nhanh nhất, dường như là điều không thể.
Ở Monrovia, chúng tôi ước đoán rằng cần hơn 1000 giường bệnh cho bệnh nhân điều trị Ebola. Hiện tại mới chỉ có 240 giường. Cho đến khi trang thiết bị được cung cấp đầy đủ, cái cảnh khốn khổ phải xua bệnh nhân ra khỏi cổng vẫn sẽ tiếp diễn.
[*] Câu chuyện của Pierre đã được đăng trên The Guardian.
Quá nhiều mất mát
Lt. Rebecca Levine, Dịch vụ Y tế Công cộng, Hoa KỳTừ Freetown, Sierra Leone
Khi đến khách sạn, chúng tôi gặp hai nhân viên ở ngoài hành lang. Tôi đã rất muốn tiến đến và ôm họ, nhưng không ai được tiếp xúc cơ thể trực tiếp ở đây. Bạn không thể bắt tay, và chắc chắn là không thể ôm người khác. Điều này gần như là chống lại toàn bộ bản chất của con người và trái ngược lại hoàn toàn với tất cả những gì bạn muốn làm trong cơn khủng hoảng.
Cảm xúc trở nên mãnh liệt hơn bao giờ hết khi phải chứng kiến cái thực tế dịch bệnh gây ảnh hưởng thế nào đến cuộc sống hằng ngày. Giá cả như muốn leo đến tận trời, và mọi người không thể chi trả để mua thức ăn cho gia đình mình. Tất cả trường học đều đóng cửa vì vậy tụi trẻ con chẳng được học hành gì.
Một vài nhân viên ở trạm y tế địa phương đã dùng bữa với tôi lúc trưa nay. Họ đề nghị được sẻ cho tôi đĩa thức ăn, và tôi đã không thể ăn nó. Tất cả chúng tôi đều quá sợ hãi khi phải ăn bất cứ thứ gì không thuộc thực phẩm thông thường. Không ai muốn bị nhiễm bệnh với những triệu chứng ở đường tiêu hóa như nôn mửa và tiêu chảy – nói chung là bất cứ điều gì giống như đau bụng hay ngộ độc thực phẩm đều là triệu chứng của Ebola.
Tất cả những gì bạn phải làm là cẩn thận mọi lúc mọi nơi. Điều này đeo bám tôi theo cái cách mà tôi không hề trông đợi. Nó không chỉ là sự thiếu vắng tiếp xúc giữa người với người mà còn là nỗi sợ khi phải tiếp xúc với ai đó. Khi ai đó vô tình chạm nhẹ vào bạn ở trong phòng, bạn sẽ lập tức nghĩ rằng, “Những người này vừa từ đâu đến? Họ có cái gì vậy?”
Nỗi sợ thực sự của tôi chỉ là phần nổi của tảng băng chìm. Lại một ngày nữa, nơi mà sự tiếp xúc không hề diễn ra.
Càng học nhiều về hệ thống theo dõi tiếp xúc (contact-tracing system là hệ thống theo dõi người bệnh đã tiếp xúc với những ai để tìm ra những người có khả năng đã bị nhiễm bệnh - người dịch), tôi càng nhận ra rằng có nhiều việc phải làm cũng như có nhiều thứ thiếu sót. Người chịu trách nhiệm quản lý cơ sở dữ liệu theo dõi tiếp xúc này thậm chí còn không hề có máy tính. Cảm giác giống như đó là khó khăn thực sự cần vượt qua, đặc biệt là ở một quận có 3 triệu người, nơi mà mọi người có thể dễ dàng lẩn trốn.
Tôi đã thấy các dấu hiệu ở bên ngoài một nhà thờ nói rằng Ebola đang ở đây vì có nhiều linh hồn quỷ dữ - giống như lời nguyền rằng mọi người cần phải cầu nguyện nhiều hơn để tìm được lối thoát. Chúng tôi biết rằng có nhiều việc cần làm hơn là những lời cầu nguyện.
‘Chúng tôi có thể đánh bại dịch bệnh’
Tim Callaghan, Cơ quan Phát triển Quốc tế, Hoa KỳTừ Monrovia, Liberia
Thật khốn khổ cho tôi khi ở đây. Không giống như trận động đất ở Haiti – nơi mà bạn biết làm thế nào để phân phát thức ăn và chăn màn - ở Liberia chúng tôi thực sự cần phải thay đổi suy nghĩ của mọi người để họ không tự làm hại bản thân họ.
Chúng tôi đã huy động mọi người từ khắp nơi trong hệ thống chính quyền Hoa Kỳ tới Tây Phi. Có một số tới từ các Trung tâm Kiểm Soát và Ngăn Chặn Bệnh Dịch, từ Bộ Quốc Phòng, từ Bộ Y tế và Dịch vụ Nhân sinh. Chúng tôi có cả những lính cứu hỏa từ hạt Los Angeles. Tất cả đều đang cố gắng cải thiện yêu cầu và ứng phó với các sự cố.
Phần lớn công việc đều liên quan đến tuyên truyền giải thích về dịch Ebola, thực hành kiểm soát lây nhiễm, xây dựng phòng thí nghiệm và phòng khám. Cơ sở vật chất ở đây đều thiếu thốn thậm chí trước cả dịch Ebola. Chúng tôi chỉ có một vài đồ vật. Gần đây tôi có ở Dolotown để xem những thiết bị y tế mà chúng tôi được tài trợ. Chúng tôi muốn đặt các thiết bị di động ở đó để việc kiểm tra chẩn đoán được nhanh hơn. Phải mất 4 giờ để đến phòng thí nghiệm gần nhất và mất 1 ngày để xách định xem một người có nhiễm bệnh hay không.
Trước đây thị trấn bị cách ly; giờ thì không. Mọi người ở đó rất ngạc nhiên. Tôi đã thấy một người đàn ông trẻ tuổi dùng loa công suất lớn để nói với mọi người Ebola là gì, thúc giục cộng đồng xung quanh “hãy cùng đẩy lùi nó.” Những người trẻ dừng ô tô và nói chúng tôi hãy ra khỏi xe, xếp hàng đợi để kiểm tra thân nhiệt. Không có ngoại lệ. Họ viết ngày hẹn lên tờ giấy và dán lên áo khoác của tôi. Tôi dự định sẽ giữ lại tờ giấy này thật lâu.
Những người mà có thân nhiệt cao ngay lập tức được cách ly và cho đi kiểm tra. Trong khi chờ đợi, mọi người mang đến thức ăn và nước uống. Ơn trời, không ai bị nhiễm Ebola cả.
Nhìn mọi người trong khu dân cư hợp tác với nhau để giải quyết những vấn đề thật là phi thường. Điều quan trọng ở đây phải rất kỷ luật. Thật khó khăn. Chúng tôi cần phải dạy cho các gia đình rằng họ không được chạm vào người chết. Khi có ai đó qua đời, bạn muốn ôm họ và giữ họ lại. Nhưng bạn không được làm như thế.
Tôi đã làm cho Peace Corps trước khi hợp tác với USAID. Mẹ tôi, hiện đang sống ở Brooklyn, đã khóc ròng suốt cả tuần khi tôi nói với bà rằng tôi sẽ bỏ công việc ở phố Wall để làm việc này. Nhưng cả gia đình tôi đều biết rằng đó là điều hết sức quan trọng. Chúng tôi phải tranh đấu cùng với nhau. Chúng tôi có thể đánh bại dịch bệnh, nhưng hiện tại thì chưa làm được.
Thay đổi kế sách
Dan Ward, Medical Teams InternationalTừ Liberia
Tôi lớn lên ở châu Phi; bố mẹ đưa tôi đến Tanzania khi tôi mới được 6 tháng tuổi. Giờ tôi đang là chuyên gia về phát triển chương trình ở Uganda, đến Liberia để làm công tác hậu cần trong thời gian có dịch Ebola. Nhu cầu luôn luôn thay đổi, và vì vậy chúng tôi cũng phải thay đổi kế sách.
Phòng khám thứ hai thì đóng cửa. Họ đã có một bệnh nhân Ebola tử vong tại đó. Toàn bộ nhân viên bị cách ly trong vòng 21 ngày.
Địa điểm thứ ba là một phòng khám tư nhân. Người điều hành công việc ở đây đã phải cho đóng cửa vì không có đủ thiết bị phù hợp. Hiện chúng tôi đang cố gắng cung cấp cho phòng khám những thiết bị thiết yếu nhất.
Hàng tiếp tế đang được chuyển đến đất nước này, nhưng đây là một nơi rất quan liêu nên chúng tôi phải mất nhiều thời gian hơn bình thường để làm các thủ tục tẻ nhạt. Ở đó cần những biện pháp nhanh chóng trực tiếp. Nhưng chúng tôi không đủ khả năng để xây dựng địa điểm điều trị ngay cả khi tổng thống Obama nổi điên lên với phản ứng chậm chạp của chính phủ Mỹ.
Chúng tôi được nhắc nhở rằng không được chạm vào những người nhiễm Ebola; nhưng giờ điều đó không còn đúng với thực tế nữa. Không có nơi nào để chăm sóc người thân. Khi trong gia đình bạn có người bị ốm, chúng tôi buộc phải nói rằng, “Đây là cách bạn có thể giúp trong khi vẫn giữ được phẩm giá của bản thân và gia đình.”
Việc bắt tay một người là nghi thức chào hỏi rất thông thường ở đây. Giờ thì chẳng ai làm thế nữa. Khi bạn rảo bước trên vỉa hè, bạn cẩn thận để không vô tình chạm vào bất cứ ai. Các nhân viên đều có phương tiện riêng, họ không dùng phương tiện giao thông công cộng hay taxi nữa. Tất cả đều rửa tay thường xuyên với nước khử trùng.
Tôi khâm phục lòng bác ái và sự dũng cảm của con người nơi đây. Các nhân viên y tế dù không có đủ thiết bị cần dùng nhưng họ vẫn cố gắng cung cấp dịch vụ đầy đủ. Mục đích duy nhất của chúng tôi ở đây là giữ cho họ được sống sót.
Tôi biết gia đình đang lo lắng, nhưng tôi sẽ cố gắng cẩn thận, và tôi có cảm giác rằng đây chính là điều mà mình nên làm.
