Nguyễn Văn Tuấn
Sự kiện mang tên "Cải cách ruộng đất" xảy ra ở ngoài Bắc và lúc tôi
mới sinh, nên tôi cũng như phần lớn các bạn chỉ biết về sự kiện qua báo
chí, văn học, phim ảnh. Sự thật kinh hoàng và đau thương là hàng vạn,
thậm chí hàng trăm ngàn người bị giết oan. Con số đó chắc chẳng làm ai
xúc động, nhưng hãy thử tưởng tượng 120.000 xác người! Bẵng đi một thời
gian dài, bây giờ người ta đem ra triển lãm về sự kiện kinh hoàng đó!
Thật chẳng khác gì triển lãm thành tích… giết người. Trong bài này, tôi
chỉ muốn chia sẻ cùng các bạn vài suy nghĩ cá nhân liên quan đến mục
tiêu, con số tử vong, và những câu chuyện tan thương trong vụ Cải cách
ruộng đất.
Cuộc Cải cách ruộng đất không chỉ xảy ra trong một thời điểm ngắn,
mà kéo dài từ 1953 đến 1956, tức khoảng 4 năm qua 5 giai đoạn. Những
người chủ trương Cải cách ruộng đất làm có vẻ rất bài bản và có hệ
thống. Khởi đầu là vận động và chuẩn bị hậu thuẫn của quần chúng, sau đó
là ra sắc lệnh, rồi làm thí điểm, và vào cuộc ồ ạt. Có vài nguồn nói
rằng lúc đó Chủ tịch Hồ Chí Minh không muốn làm Cải cách ruộng đất,
nhưng vì Trung Quốc gây áp lực lớn quá nên đành phải làm. Tôi không biết
luận điểm này khả tín ra sao, nhưng cảm thấy rất khó chấp nhận, vì nó
cho thấy rõ ràng là miền Bắc Việt Nam lúc đó chịu lệ thuộc Tàu quá lớn.
Mục đích
Cải cách ruộng đất để làm gì? Một văn bản có tên là "Luật cải cách ruộng đất" do Chủ tịch Quốc hội Hồ Chí Minh kí (1) ghi rõ:
"Điều 1. Mục đích và ý nghĩa cải cách ruộng đất là:
Thủ tiêu quyền chiếm hữu ruộng đất của thực dân Pháp và của đế quốc
xâm lược khác ở Việt Nam, xóa bỏ chế độ phong kiến chiếm hữu ruộng đất
của giai cấp địa chủ,
Để thực hiện chế độ sở hữu ruộng đất của nông dân,
Để giải phóng sức sản xuất ở nông thôn, đẩy mạnh sản xuất nông nghiệp và mở đường cho công thương nghiệp phát triển,
Để cải thiện đời sống của nông dân, bồi dưỡng lực lượng của nhân dân, lực lượng của kháng chiến,
Để đẩy mạnh kháng chiến, hoàn thành giải phòng dân tộc, củng cố chế độ dân chủ nhân dân, phát triển công cuộc kiến quốc".
Dĩ nhiên, đó là "bề nổi" của mục đích, còn "bề chìm" thì có lẽ hiểu
một cách khác. Có thể mục tiêu chính là xóa bỏ sự ảnh hưởng của giới
giàu có và có học ở nông thôn. Thời đó, đại đa số nông dân không biết
chữ, và giới có học thường là người nhà giàu, và những người này có thể
nói là "proxy" lãnh đạo ở nông thôn. Người cộng sản muốn độc quyền lãnh
đạo nên phải xóa bỏ thành phần giàu và có học này. Theo tôi nghĩ đó mới
là lí do chính họ phát động cuộc Cải cách ruộng đất.
Một lí do quan trọng nữa theo tôi nghĩ là họ muốn làm cho nông dân
phải biết sợ sức mạnh của người cộng sản. Nên nhớ rằng phần lớn các cuộc
khởi nghĩa hay nổi dậy đều xuất phát từ nông dân. Nông dân tuy không có
học nhiều nhưng một khi họ đoàn kết lại thì trở thành một lực lượng rất
khó khống chế. Do đó, người cộng sản phải thị uy quyền lực của họ qua
Cải cách ruộng đất. Rất có thể mục đích này giải thích tại sao họ xử bắn
nạn nhân ngay trước mặt công chúng và người thân của nạn nhân. Có thể
lúc đó những người hành xử như thế không thấy họ là dã man hay thú tính,
mà họ thấy họ đã thị uy để khuất phục đám đông.
Một lí do khác là hệ quả của hai lí do trên có thể là họ muốn xóa bỏ
nền tảng đạo lí vốn đã tồn tại qua hàng ngàn thế hệ của nông thôn Việt
Nam. Họ muốn thay vào đó cái nền tảng đạo đức xã hội chủ nghĩa mà họ mới
du nhập từ Nga và Tàu vào. Đó chính là lí do tại sao rất nhiều di tích
lịch sử, đền đài, chùa chiềng bị đập phá một cách không thương tiếc. Họ
muốn đoạn tuyệt với lịch sử và văn hóa Việt Nam.
Một cách trớ trêu, tôi nghĩ người cộng sản đã đạt được cả 3 mục tiêu
chìm trên. Họ đã xóa sạch ảnh hưởng của giai cấp giàu và có học ở nông
thôn và biến họ thành những phế nhân của xã hội. Họ đã thành công làm
cho nông dân và cả xã hội nói chung phải sợ trước họng súng, đúng như
Mao từng nói "chính quyền sinh ra từ họng súng". Và sau cùng họ đã thành
công một phần nào đó đoạn tuyệt với quá khứ và xóa bỏ ảnh hưởng của tôn
giáo. Nhưng thành công nào cũng đi kèm theo những hệ quả khôn lường.
Cái hệ quả lớn nhất, đau thương nhất, và kinh khủng nhất là giết chết
hàng vạn người vô tội.
Bao nhiêu người chết?
Hậu quả kinh khủng nhất của Cải cách ruộng đất là cái chết. Không ai
có một con số thống kê chính xác về số người bị xử và số người bị giết,
chỉ có ước tính. Những ước tính từ các chuyên gia trong và ngoài nước
chênh lệch nhau rất lớn. Nhưng dù chênh lệch, họ đều nhất quán một điều
là số người bị giết cao hơn 50.000. Tính trung bình mỗi ngày có gần 70
người bị các đội Cải cách ruộng đất giết chết. Đó là một con số rất lớn,
một vết thương dân tộc mang tính lịch sử mà tất cả chúng ta đều không
được quên.
Trước hết, chúng ta hãy thử đọc thống kê chính thức của Nhà nước.
Giáo sư Đặng Phong, một sử gia về kinh tế Việt Nam, đã dày công làm
thống kê về Cải cách ruộng đất và trong một cuốn sách "Lịch sử kinh tế
Việt Nam" ông đưa ra con số người bị giết trong thời kì Cải cách ruộng
đất là 172.008. Đó là những người bị kết tội là kẻ thù của nhân dân, kẻ
thù của giai cấp (2).
Nhưng chưa hết! Trong số 172.008 người bị kết án và giết chết đó,
sau khi tổng kết thì Nhà nước kết luận rằng có đến 123.266 bị kết án
oan. Nói cách khác, cứ 10 người bị kết án, thì có 7 người bị oan. Thật
ra, "oan" ở đây có nghĩa là theo quan điểm của họ (người cộng sản) chứ
trong thực tế có lẽ 100% đều là oan.
Nhưng giả dụ như 7/10 là oan, thử hỏi trên thế giới này có nơi nào
mà án oan nhiều đến như thế. Điều này không ngạc nhiên, bởi vì những
người gọi là "chánh án" hay ngồi ghế xử tử hình người khác toàn là loại
"cóc nhái". Sau đây là lời nói của một người từng chứng kiến Cải cách
ruộng đất: "Ôi! Tôi còn nhớ như thế này, tôi chưa bao giờ thấy lịch sử
con người lại ngược đời như thế, đến nỗi phải nói là thời đại trâu bò đi
"bí tất", cóc nhái nhẩy lên làm người, mõ sãi ngày xưa nhẩy lên làm
chánh án, làm thẩm phán. Thậm chí ngồi trên tòa đấu bố mình" (3).
Các chuyên gia nghiên cứu ở nước ngoài cũng đưa ra những con số nạn
nhân bị giết chết trong Cải cách ruộng đất. Các chuyên gia này dựa vào
nguồn từ Việt Nam và suy luận, và kết luận rằng khoảng 50.000 đến
172.000 người bị giết chết (4-6) vì bị kết án là kẻ thù của nhân dân.
Theo Wikipedia, một nguồn từ Bộ chính trị đảng cộng sản Việt Nam thì
chỉ tiêu tối thiểu là giết 1/1000 người Việt (miền Bắc) trong giai đoạn
"giảm tô". Con số này có nghĩa là tối thiểu 14.000 người bị giết trong
thời giảm tô. Dĩ nhiên, con số bị giết chết trong các đợt Cải cách ruộng
đất kế tiếp phải cao hơn con số đó nhiều lần.
Một chuyên gia về đất đai của Việt Nam là Lâm Thanh Liêm (miền Nam)
người đã phỏng vấn nhiều cán bộ miền Bắc đã hồi chánh cũng đưa ra một
ước tính khác. Ông ước tính rằng số người bị giết dao động trong khoảng
120.000 đến 200.000. Con số này có vẻ phù hợp với số nhà và chòi của
"địa chủ" được giao cho những người nông dân (những ông chủ mới). Lúc
đó, người ta (ai đó?) đặt ra một chỉ tiêu là 5,68% dân số phải là "địa
chủ".
Nói tóm lại, các ước tính trên đây rất chênh lệch nhau, nhưng tất cả
đều nhất quán rằng có ít nhất 50.000 người bị giết trong thời kì Cải
cách ruộng đất. Con số "trung bình" có lẽ là 120.000 người. Dân số miền
Bắc lúc đó là khoảng 12 triệu. Như vậy, có thể ước tính rằng cuộc Cải
cách ruộng đất giết chết 1% dân số. Nếu tính trung bình trong 3 năm "cải
cách" thì mỗi ngày các đội Cải cách ruộng đất giết chết gần 110 người.
Nên nhớ là mỗi ngày có đến ~110 người bị hành quyết. Thật kinh khủng!
Những câu chuyện thương tâm
Có rất nhiều câu chuyện đau thương về hậu quả của Cải cách ruộng
đất. Đã có nhiều người viết thành sách, tiểu thuyết. Ngay cả một người
sắc máu như Tố Hữu mà còn phát biểu rằng "Không thể tả hết được những
cảnh tượng bi thảm mà những người bị quy oan là địa chủ, ác bá (mà trong
thực tế là trung nông) phải chịu đựng ở những nơi được phát động".
Người bị xử bắn đầu tiên trong vụ Cải cách ruộng đất là bà Nguyễn
Thị Năm. Bà là một ân nhân lớn của các ông như Trường Chinh, Hoàng Quốc
Việt, Phạm Văn Đồng, Lê Đức Thọ, Lê Thanh Nghị, Lê Giản, Hoàng Hữu Nhân
(Bí thư Thành uỷ Hải Phòng), Hoàng Tùng, Vũ Quốc Uy, Hoàng Thế Thiện,
v.v. Bà từng đóng góp cho Cácn mạng Tháng 8 20,000 đồng bạc Đông Dương
(tương đương 700 lượng vàng). Con trai của bà có người làm đến chức
trung đoàn trưởng trong quân đội Việt Minh.
Vậy mà khi Cải cách ruộng đất xảy ra, người ta đem bà ra xử và bắn
chết! Các ông như Trường Chinh (lúc đó là trưởng ban Cải cách ruộng đất)
và Chủ tịch Hồ Chí Minh ở đâu mà không can thiệp? Họ trả nghĩa bà Năm
như thế chăng? Thứ tình nghĩa gì mà quái gở như thế? Trong cuốn "Trần
Huy Liệu - Cõi đời", tác giả Trần Chiến kể lại buổi đấu tố bà Năm như
sau:
"Hôm ấy là ngày 22/5/1953, trời nắng chói chang. Để tránh cái nắng
nóng nhiều người đã lấy cành cây che đầu, nhưng vì làm như thế thì người
ngồi sau sẽ bị che khuất nên Chủ tịch đoàn đã yêu cầu mọi người vứt lá
đi. Phiên tòa hôm ấy khoảng 1 vạn người. Cũng như ngày trước, Chủ tịch
đoàn lại ra lệnh cho quần chúng hễ thấy địa chủ vào là đả đảo kịch liệt.
Khi bà Nguyễn Thị Năm và hai con Hanh, Công (2) cùng đầy tớ là đội Hàm,
Chính, Chiêu được Đội dân quân dẫn vào các bần cố nông đã bật dậy hô đả
đảo vang trời. Có người còn đòi "bọn địa chủ gian ác" phải đứng lên cao
và quay mặt tứ phía cho ai nấy đều trông thấy mặt để đả đảo.
Chủ tịch đoàn giới thiệu từng tên "địa chủ ác ôn" và ngắc ngứ đọc lý
lịch, nhưng không nêu tội ác cụ thể. Cứ sau mỗi lần như vậy những người
tham dự phiên tòa lại hô vang 3 lần: "Đã đảo, đã đảo, đã đảo!".
Đám đông đã tỏ ra hết sức phẩn nộ trước thái độ của đội Hàm. Đôi mắt
anh này cứ gườm gườm đầy thách thức. Nhiều người đã hét lên yêu cầu
lính gác phiên tòa "tát cho nó nảy đom đóm mắt ra để nó cúi gằm mặt
xuống mà nhận tội". Rút kinh nghiệm lần trước, Chủ tịch đoàn tuyên bố đề
nghị quần chúng phải giữ vững trật tự và không cần đánh đập tội nhân
hay bắt quỳ, bò"…
Cũng có những người lên tố, nhưng do trình độ, học vấn không có nên
nói không đạt ý, không rõ việc. Không ai hiểu họ nói gì. Một bà tên là
Minh nói việc chẩn bần tại đồn điền Đồng Bẩm năm 1945 đã làm bao nhiêu
người chết đói, rồi kết luận bằng những câu: "Mày đừng nhận là chủ đồn
điền có được không?", "Mày chỉ có hình thức thôi" và "Mày nói nhân nghĩa
mà mày không nhân nghĩa gì cả" khiến người nghe không hiểu tội bà Năm ở
đâu.
Còn một ông tên là Giồng tố cáo bà Năm đã cướp gánh cỏ của ông ta để
cho ngựa của bà ăn và cướp cả giỏ củ mài làm cho cả nhà ông ta phải
nhịn đói.
Hài hước hơn cả là trường hợp của một chị có tên là Lý. Chị Lý tố
cáo rằng, chị ta là con nuôi của bà Năm, được bà Năm trang điểm cho để
định gả cho một võ quan Nhật. Nhưng sau khi biết chị chỉ là thân phận
tôi đòi, không có tiền của gì thì tên Nhật lại không lấy và chị lại bị
bà Năm bắt lột trả lại quần áo, trở lại thân tàn ma dại như trước. Nội
dung tố cáo chỉ là thế, nhưng vì chị ta vừa nói vừa khóc nên không ai rõ
chị ta nói gì".
Sau khi bà Năm bị tử hình, một bài báo xuất hiện trên tờ "Nhân dân"
có tựa đề là "Địa chủ ác ghê" của tác giả kí tên là C.B. Bút danh này đã
được ông Hồ Chí Minh dùng rất nhiều lần trong thời gian đó. Do đó,
người ta nghi ngờ rằng chính ông Hồ là tác giả bài viết mang tính đấu tố
này.
Đài RFA có hẳn một mục dành cho những câu chuyện mang tính cá nhân
về Cải cách ruộng đất. Sau đây là vài câu chuyện thật mà đọc lên chúng
ta thấy không biết tại sao con người lúc đó quá tàn ác với nhau.
Về những người tố cáo, qua lời kể của Nhà văn Nguyễn Chí Thiện:
"Họ bị kích động nhiều, bị kích động hơn là bị ép buộc anh ạ. Nhưng
số người mà sau này họ hăng say lao theo thì đông, chứ còn số người miễn
cưỡng lên thì ít thôi. Nhưng phải nhớ một điều là từ đầu đã có một sự
cưỡng bức rồi. Những người hăng say thì không phải là tự họ họ lên đâu,
mà họ không lên cũng không được. Qua quá trình kể khổ rồi khơi sâu lòng
hận thù thì nhiều người trở thành hận thù thật. Họ lên họ làm việc đó.
Chỉ riêng trong gia đình thôi thì là một sự miễn cưỡng rõ rệt anh ạ.
Thí dụ như con dâu mà lên tố bố chẳng hạn, tố là ông ấy hiếp mình thế
nọ thế kia thì ăn nói nó có vẻ gượng gạo, không có tinh thần hăng say
như những người khác.
Có một điều đặc biệt là, ông ta đã ngoài 60 rồi, mà ông ta vẫn cứ
phải xưng cháu hoặc xưng con với bất cứ một người nào lên đấu tố, dù
người lên đấu tố chỉ đáng tuổi con ông thôi. Thâm chí tôi còn nhớ một cô
con gái lên tố ông ta thì ông ta cũng phải xưng con với người con gái
đó - con gái mình đẻ ra đấy ạ".
Còn người ngồi ghế xử án:
"Bây giờ nói đến tòa án nhân dân mà ngồi xử thì toàn là nông dân
thôi, toàn là nông dân họ sắp xếp lên ngồi thôi. Chị làm "chánh án", tôi
còn nhớ chị ấy còn mù chữ nữa anh ạ, không biết viết a,b,c thế mà lại
lên làm chánh án.
Sau một ngày đấu tố nhục nhã như thế rồi thì họ bắt đầu họ tuyên án.
Họ tuyên án với tất cả những tội ác mà địa chủ đã phạm phải, mà toàn bộ
là bịa đặt thôi. Người ta tuyên án ông ấy tử hình. Đặc biệt là trong
quá trình đấu tố thì ông địa chủ này không có quyền cãi mà chỉ có quyền
bất cứ ai đấu tố thế nào đều chỉ có quyền "nhận tội" - nhận tội lỗi của
mình chớ không hề có một lời cãi nào được phép cả".
Họ làm gì với nạn nhân đã bi tử hình?
"Buổi hôm đó, tôi còn nhớ là sau khi đấu tố xong thì lập tức có 6
anh du kích. 6 anh du kích này đứng cách khoảng độ 2 mét… thế là bắn
chết ông ta ngay. Sau khi bắn chết xong thì chặt dây thừng - không phải
là cởi nữa mà là chặt dây thừng, lấy con dao chặt dây thừng ra và lôi
ông ta ra chỗ cái hố đó. Xin nhớ một điều, không có áo quan anh nhá. Thế
là họ vất tụt xuống hố đó là lấp đất ngay lập tức thôi. Lấp đất xong
thì đất ấy cũng không được đấp thành mộ mà đấp bằng như bình thường thôi
chớ không đấp gồ lên như một khối u như là một mộ phần anh ạ. Đấy là
điều mà tôi chứng kiến tận mắt".
Ông Nguyễn Văn Thủ kể lại vụ xử cha mẹ của vợ nhà thơ Hữu Loan:
"Bà ấy lên, lật ngửa mặt cụ ra, rồi chỉ vào tận mặt và nói: con Ly,
tên bà cụ là Ly, vợ chồng mày ép buộc tao, phải gả con gái cho con
mày…rồi bà ấy khóc hu hu lên…rồi xin đội cải cách cho đem con gái về…
rồi bà ấy bảo là mày dụ dỗ con tao đi Nam để cho bố mẹ lià con…
Lúc ấy, tự nhiên nó như ma quỉ cám dỗ, người ta nhìn thấy nhà tôi,
người ta như muốn ăn thịt luôn, họ muốn làm gì thì làm. Lúc ấy, người
nào càng hăng hái, càng tốt, càng đấu tố, càng đánh đập, thì càng tốt.
Có những người bị tử hình, ông cụ tôi bị kết án tử hình, bắn chết ngay,
lôi ra bắn chết ngay, bắn ngay trước mặt mọi người, con cháu… Đấu tố bố
mình, bắt phải ra nhìn…Còn những người khác bị tra tấn, bị chết thì cho
là họ tự tử, bắn thì rõ ràng rồi, mấy trường hợp…Cuối cùng thì sửa sai,
biết là sai lầm, rồi xin lỗi, thế thôi!".
Đối xử với nạn nhân như là thú vật. Trung tá Trần Anh Kim kể:
"Toàn bộ những cái bố tôi kể thì tôi còn ghi được nguyên cuốn băng.
Cứ làm như thế, hàng ngày làm như thế, làm để bắt nhận là Quốc Dân Đảng.
Bố tôi không nhận Quốc Dân Đảng, bố tôi bảo rằng bố tôi chẳng biết Quốc
Dân Đảng là ai cả, chỉ biết đảng viên đảng cộng sản thôi. Thế người ta
không quy được cho bố tôi Quốc Dân Đảng thì người ta lại đưa bố tôi lên
địa chủ luôn.
Địa chủ ngày đó là địa chủ "phân" anh ạ. Thí dụ mỗi một thôn là mấy
địa chủ thì cứ thế người ta đưa lên thôi. Cuối cùng thì cũng bị tù không
án, hai năm. Mà khốn nạn hơn thời tôi tù nhiều. Tức là tay thì trói
cánh khuỷu ra đàng sau, chân thì cùm, quần áo thì chẳng có mặc, cứ nằm
như thế ở dưới sàn chuồng trâu thôi.
Lúc bấy giờ tôi còn nhỏ, khoảng 10 tuổi, tôi mang cơm cho bố tôi thì
khổ thế này: đầu tiên mang ra ngõ thì mình cũng chẳng biết gì cả, lúc
bắt bố tôi thì tôi biết nhưng bắt ông tôi thì tôi không biết. Lúc bắt bố
tôi thì tôi chỉ biết khóc thôi. Tôi thấy tự nhiên người ta đến nhà
mình, 5 người đến, người ta dằn bố mình ra người ta trói mang đi, nói
thằng này là Quốc Dân Đảng, trói mang đi thì mình chỉ biết khóc thôi.
Không biết làm gì cả.
Ra ngõ thì gặp đội, thế là nó quát ầm lên: "thằng này con nhà Quốc
Dân Đảng, cháu địa chủ, tại sao mày gặp chúng tao mày không chào, mày
không quì xuống". Lúc bấy giờ biết đâu được, chỉ khóc thôi. Tôi khóc và
bắt đầu quỳ xuống, nó bảo từ nay trở đi mày gặp chúng tao mày phải quỳ
xuống, mày lạy các ông đội, xin phép các ông đội, xin phép các ông cốt
cán để tôi mang cơm cho ông tôi, cho bố tôi, thế thì chúng tao cho đi.
Thế thì cuối cùng từ đấy thì cứ quen như vậy. Cứ ra ngõ gặp người ta là
phải quỳ xuống, xong lại xin phép các ông cốt cán để tôi mang cơm cho
ông tôi, cho bố tôi. Gọi là cơm nhưng có cơm đâu, chủ yếu là khoai thôi.
Nắm cơm mang xuống thì thế này. Người ta dùng ngay cái trét xúc cứt
đấy ông ạ, xúc phân gà, nó xắn vào chén cơm. Tôi cũng chẳng biết gì cả,
tôi chỉ biết người ta làm như vậy thôi. Nhưng ông thôi thì rất hăng. Ông
tôi bảo tại sao lại phải làm như vậy thì nó bảo là phải kiểm tra xem
bọn địa chủ nó có tiếp tế cho nhau không, nó có thông tin cho nhau
không, chúng ta phải kiểm tra.
Có hôm thì họ làm như vậy, có hôm thì không có trét, nó rút ngay cái
cọc ở chuồng lợn bên cạnh con trâu, thế thì họ chọc vào cơm, chọc luôn
vào khoai, bảo chúng tao phải kiểm tra. Năm đó thì có gì đâu, có cái gáo
dừa thôi mà. Cái gáo dừa treo hai cái dây lủng là lủng lẳng đem nước vô
cho ông - nó đổ đi một nữa xong nó đái vào đấy. Tôi cũng chẳng biết gì,
chỉ biết như thế thôi.
Nhưng ông tôi quát rầm lên thì nó bảo rằng cho chúng mày uống để mà
sáng mắt ra, cho chúng mày hết tư tưởng bóc lột, hết tư tưởng ức hiếp
nhân dân. Nó cứ chửi ông tôi như thế - tôi cũng chỉ biết khóc, chẳng
biết làm thế nào cả. Mình chỉ mang đi cho ông, mang đến chỗ thì lại về
rồi".
***
Những câu chuyện thương tâm về Cải cách ruộng đất thì cả bộ sách
viết cũng chưa chắc đủ. Nhưng tôi có cảm giác là hình như vẫn chưa có
những nghiên cứu hàn lâm về Cải cách ruộng đất và hậu quả của nó, một
phần có lẽ do thiếu thông tin (vì Nhà nước Việt Nam không cung cấp), một
phần do bản chất "tế nhị" của vấn đề nên các nhà nghiên cứu trong nước
không muốn/dám động đến.
Với hàng trăm ngàn người chết mà cho đến nay chẳng ai đứng ra chịu
trách nhiệm về những tang thương xảy ra trong thời Cải cách ruộng đất.
Ngược lại, người ta còn có vẻ tự hào triển lãm những thành quả của Cải
cách ruộng đất! Mà, cuộc triển lãm cũng chỉ là những trưng bài mang tính
một chiều, mà không dám trưng bày những góc cạnh tối của sự kiện. Người
ta chỉ tuyên bố theo kiểu sáo ngữ như "Cải cách ruộng đất là một cuộc
cách mạng dân chủ ‘long trời lở đất’, mang lại những giá trị to lớn của
một xã hội mới, một chế độ mới, một cuộc sống mới cho người dân Việt
Nam", nhưng không dám nói lên sự thật về hàng trăm ngàn cái chết oan.
Thật tình mà nói, tôi không rõ Cải cách ruộng đất đã đem lại cuộc sống
mới và giá trị mới gì, nhưng có lẽ đó là sự thành công trong việc xóa bỏ
giai cấp "trí hào" ở nông thôn và nền tảng đạo lí của xã hội Việt Nam.
Chúng ta đã thấy xóa bỏ giai cấp đó thì dần dần hình thành một giai cấp
thống trị mới xem ra còn khắc nghiệt hơn và hệ thống hơn giai cấp trí
hào cũ.
Cuộc Cải cách ruộng đất còn làm đảo lộn luân thường đạo lí của xã
hội Việt Nam. Có người Việt bình thường nào có thể tưởng tượng nổi con
đấu tố cha, con dâu tố cha chồng, vợ đấu tố chồng, v.v. Tất cả đều chỉ
là làm theo những vở kịch đã được diễn tập, hoặc bị kích động. Đây phải
nói là một đề tài nghiên cứu tâm lí rất độc đáo. Một con người bình
thường khi được trang bị cho một thứ chủ thuyết nào đó họ sẽ trở thành
những tên sát nhân nguy hiểm. Đó là bằng chứng từ nghiên cứu vào thập
niên 1950. Có lẽ những người đứng đằng sau cuộc Cải cách ruộng đất đã
rành những chứng cứ đó nên họ áp dụng rất thành thục, và hệ quả là một
xã hội bị đảo lộn về tôn ti trật tự. Sự đảo lộn vẫn còn để lại hệ quả
cho đến ngày hôm nay.
Một trong những ông tổ cộng sản và cũng là tên đồ tể giết người
không gớm tay là Josef Stalin từng nói rằng "một cái chết là một thảm
trạng; hàng triệu cái chết là một con số thống kê" (The death of one man
is a tragedy; the death of millions is a statistic). Câu nói lạnh lùng
hàm ý rằng giết một người thì sẽ có người quan tâm làm lớn chuyện vì họ
động lòng, nhưng giết hàng triệu người thì chẳng mấy ai quan tâm vì
người ta sẽ mệt mỏi với sự thương tâm (emotional fatigue) và nó chỉ là
con số thống kê. Đối với nhà độc tài như Stalin thì mạng sống con người
chẳng có nghĩa lí gì vì nó như là một con số thống kê.
Chúng ta thường hay kinh hãi trước những cái chết trong cuộc "cách
mạng văn hóa" ở Tàu với hàng chục triệu người bị giết oan. Nhưng trớ
trêu thay, ít người trong chúng ta kinh hãi trước 120.000 người hay 1%
đồng hương của mình bị giết chết trong thời Cải cách ruộng đất!
Có người nghĩ rằng sự kiện Cải cách ruộng đất là chuyện quá khứ,
Đảng và Nhà nước đã chính thức xin lỗi, nhắc lại làm gì. Nhưng tôi nghĩ
suy nghĩ đó không đúng. Nhắc lại hay nghiên cứu về sự kiện trong lịch sử
không phải để trả thù ai, mà để học hỏi từ những bài học quá khứ. Có
triết gia từng nói và tôi đồng ý: Những kẻ nào không học từ lịch sử thì
sẽ có ngày lặp lại những sai lầm của quá khứ. Do đó, phải học từ những
sai lầm trong quá khứ để không vấp phải chúng một lần nữa.
