Putin hùng biện
Theo báo chí Nga và quốc tế cũng như báo chí ở Việt nam, ngày 19
tháng 3, Tổng thống Putin đã có một bài phát biểu gây chấn động về vấn
đề Ukraine, trong đó ông đã đưa ra những lập luận hết sức đanh thép để
bảo vệ cho hành động của Nga ở Crimea đồng thời thể hiện một lập trường
cứng rắn, không khoan nhượng trước bất kỳ sức ép nào của Mỹ và phương
Tây. Bài phát biểu của ông Putin đã nhận được những tràng vỗ tay vang
dội không ngớt. Giới phóng viên, báo chí nhận xét đây là bài phát biểu
mang tính lịch sử hay là bài phát biểu vĩ đại nhất của ông chủ điện
Kremlin.
Trong bài phát biểu đầy thách thức, Tổng thống Putin đã khẳng định rõ
ràng và chắc nịch rằng ông không hề có ý định lùi bước trong kế hoạch
sáp nhập Crimea vào Nga bất chấp sức ép mạnh mẽ cùng những lời cảnh báo
sắc lạnh từ Mỹ và phương Tây. Để bảo vệ cho quyết định của mình, Tổng
thống Putin đã đề cập đến mối quan hệ lịch sử giữa Crimea và Nga. Ông
chủ điện Kremlin khẳng định, chính Nga đã “bị cướp giữa ban ngày” khi
Crimea vẫn là một phần của Ukraine sau sự sụp đổ của Liên Xô và rằng
Crimea đã được cho đi “như một bao khoai tây”.
Putin đã nêu ra cái lỗi lịch sử vô cùng tai hại của Nhà lãnh đạo Xô
viết Khrushchev đã trao Crimea cho Ukraine cách đây sáu thập kỷ. Ông nói
rằng: “Hàng triệu người Nga đi ngủ ở một nước nhưng sáng hôm sau
tỉnh dậy lại ở nước ngoài, trở thành một cộng đồng dân tộc thiểu số ở
nước cộng hòa cựu Xô-viết”, ông Putin phát biểu, ám chỉ đến sự kiện
Liên Xô tan rã năm 1991, khiến một số người Nga phải ở những vùng đất
độc lập mới. Tổng thống Putin từng gọi sự kiện này là “thảm họa địa
chính trị lớn nhất” thế kỷ 20. Nhà lãnh đạo Nga khẳng định, bán đảo
Crimea ở Biển Đen là một phần không thể tách rời của Nga và luôn ở trong
trái tim cũng như tâm trí của người dân xứ sở Bạch Dương. Vì thế, khi “người dân ở Crimea và Sevastopol cầu cứu Nga bảo vệ các quyền và cuộc sống của họ, chúng ta không thể phớt lờ.
Bài phát biểu của ông đã bị ngắt bởi tiếng hò reo va vỗ tay kéo dài.
Sau đó ông đã chỉ trích và phản bác thẳng thừng chính sách và lập trường
của Mỹ, phương Tây trong cuộc khủng hoảng ở Ukraine. Tổng thống Putin
nói đến chính sách “tiêu chuẩn kép” mà Mỹ và phương Tây áp dụng trong
vấn đề Crimea. Ông nói chính sách can thiệp của Mỹ vào các nước khác kể
từ sau Chiến tranh Lạnh như sau: “Các đối tác phương Tây của chúng
ta, đặc biệt là Mỹ, tin rằng họ có thể quyết định cho cả thế giới, rằng
họ có thể quyết định số phận của người khác. Hãy nhìn Belgrade. Vào cuối
thế kỷ 20. Sau đó là Afghanistan, Libya. Những nước đó đã quá mệt mỏi
nhưng Mỹ vẫn bất cần đạo lý.
Ông Putin hỏi một câu hỏi khó đối với Mỹ về cuộc trưng cầu dân ý ở
Crimea. Câu hỏi đó là: “Vậy nguyện vọng tự do của Crimea là gì? Liệu nó
có cùng giá trị như nguyên tắc tự do của Mỹ hay không?” Ông cho rằng
việc Crimea ly khai khỏi Ukraine cũng chỉ giống như Kosovo tách khỏi
Serbia mà thôi và bất kỳ lý lẽ nào khác chỉ là nỗ lực nhằm bẻ cong những
luật lệ mà phương Tây từng cổ súy để áp dụng cho trường hợp Kosovo, Nhà
lãnh đạo Nga thẳng thừng “vạch trần” chính sách của Mỹ và phương Tây.
Trong một tình huống hoàn toàn tương tự như ở Crimea, họ thừa nhận việc
Kosovo ly khai khỏi Serbia là hợp pháp” trong khi không thừa nhận
Crimea. “Đó chính là cái họ viết ra, đó chính là cái họ rêu rao khắp
thế giới, bắt mọi người chấp nhận nó và bây giờ thì chính họ lại đang
phàn nàn, khiếu nại. Tại sao lại như vậy?” Ông nói: “Một người không thể
uốn nắn mọi thứ để sao cho phù hợp với lợi ích của mình, lúc thì nói
thứ đó là trắng lúc lại bảo là đen”.
Tổng thống Putin cũng bác bỏ cáo buộc cho rằng Nga vi phạm luật quốc tế trong những hành động ở Ukraine. “Ồ, rất tốt là ít nhất là họ cũng nhắc đến việc còn có luật pháp quốc tế. Cảm ơn rất nhiều. Muộn còn hơn không”.
Ông khẳng định: “Trong việc áp dụng thực tế các chính sách, các đối
tác phương Tây của chúng ta, đầu tiên và trên hết là Mỹ, ưa thích dẫn
dắt mọi việc không phải bằng luật pháp quốc tế mà bằng cái lý của kẻ
mạnh. Họ tin vào chủ nghĩa ngoại lệ, trong đó cho phép họ quyết định số
phận của thế giới và rằng họ luôn luôn đúng.
Putin chỉ trích. Sự bất chấp luật pháp của phương Tây được thể hiện
rất rõ qua sự kiện Nam Tư năm 1999 khi NATO dội bom nước này mà không hề
được phép của Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc, Tổng thống Nga chỉ ra.
Tiếp đó là trường hợp Afghanistan, Iraq và sự bóp méo nghị quyết của Hội
đồng Bảo an ở Libya, cụ thể là thay vì áp đặt vùng cấm bay ở Libya,
NATO lại dội bom để bắt nước này khuất phục. Ngoài ra, còn có các cuộc
“cách mạng màu” được dàn dựng lên ở Châu Âu và Thế giới Ả-rập, trong đó
người ta đã bất nhẫn lợi dụng cảm giác chán ngán, mệt mỏi của người dân
với nạn tham nhũng và nghèo đói.
Diễn biến mới nhất ở Ukraine cũng không khác gì, ông Putin cáo buộc:
“Họ lại lừa dối chúng ta thêm một lần nữa, đưa ra quyết định sau lưng
chúng ta và đặt chúng ta vào tình thế đã rồi.” Putin nói: phương Tây
phải ngừng ngay các hành động kích động, kiềm chế không tung ra những
phát biểu kiểu thời Chiến tranh Lạnh và thừa nhận thực tế rõ ràng rằng: “Nga
là một người chơi độc lập và chủ động trong quan hệ quốc tế. Giống như
bất kỳ nước nào, Nga cũng có lợi ích quốc gia cần phải quan tâm và được
tôn trọng
Ánh sáng dưới đường hầm
Nga đã đưa ra giải pháp tháo gỡ cho vấn đề Ucraina các bên có thể
chấp nhận đó là lời kêu gọi Ucraina thành lập nhà nước liên bang kiểu
Liên xô cũ hay kiểu Mỹ hiện nay. Moscow đã lên tiếng kêu gọi Ukraine
soạn thảo hiến pháp liên bang mới, mở rộng quyền hạn cho các khu vực của
nước này để bảo vệ cộng đồng dân tộc thiểu số. Các nhà lãnh đạo của Nga
cũng đã bày tỏ mối quan ngại về việc chính phủ lâm thời lên nắm quyền
nhờ đảo chính ở Kiev không phải là đại diện cho các lợi ích của tất cả
thành phần, giai cấp trong xã hội của Ukraine.
Trong một tuyên bố được đưa ra ngày 17 tháng 3, Bộ Ngoại giao Nga đã
kêu gọi quốc hội Ukraine triệu tập một cuộc họp hội đồng lập hiến để
soạn thảo ra hiến pháp liên bang mới. Theo đó, hiến pháp mới sẽ mở rộng
quyền tự trị cho một số khu vực của nước này. Tiếng Nga là ngôn ngữ
chính thức thứ hai của Ukraine. Bảo đảm nguyên tắc địa chính trị trung
lập cho quốc gia này. Bên cạnh đó, dự thảo hiến pháp mới cũng sẽ quy
định việc chuyển đổi mô hình nhà nước hiện tại thành nhà nước liên bang.
Nga cũng kêu gọi Ukraine sớm tổ chức bầu cử minh bạch và công khai. Tuy
nhiên, Bộ Quốc phóng Nga cũng nhấn mạnh rằng, hiến pháp cần phải “vượt
qua” một cuộc trưng cầu dân ý công khai trước khi cuộc bầu cử trên toàn
quốc được tiến hành. Bộ Ngoại giao Nga cho biết lời đề nghị này như là
một phần của các nỗ lực giải quyết tình hình căng thẳng ở Ukraine bằng
con đường ngoại giao.
Trước đó, Nga cũng đưa ra đề xuất thành lập một nhóm liên lạc quốc tế
để giải quyết cuộc khủng hoảng chính trị bùng phát từ tháng 11 năm
ngoái ở Ukraine. Phía Nga nói rằng: “Tình hình hiện tại ở Ukraine không
phải do chúng tôi gây ra, đó là hậu quả của một cuộc khủng hoảng âm thầm
từ lâu ở Ukraine, dẫn tới tình trạng phân cực xã hội và leo thang xung
đột giữa các khu vực khác nhau trên đất nước này.” Cuộc khủng hoảng
chính trị ở Ukraine được châm ngòi từ sự kiện chính phủ của Tổng thống
Yanukovych hồi cuối năm ngoái bất ngờ hủy bỏ việc ký kết các thoả thuận
chính trị, thương mại mang tính lịch sử với Liên minh Châu Âu chỉ vài
ngày trước khi sự kiện này chính thức diễn ra. Thay vào đó, Kiev chọn
con đường thiết lập quan hệ gắn bó hơn với Moscow.
Những diễn biến ở Ukraine trong thời gian qua người ta cho rằng là
“cuộc đấu” giữa hai phía Nga với Mỹ, Châu Âu nhằm tranh giành quốc gia
Đông Âu. Các khu vực phía tây của đất nước Ukraine muốn có mối quan hệ
gắn bó, thân thiết với EU, trong khi đó, khu vực phía đông Ukraine nơi
mà chiếm phần lớn sản lượng kinh tế của đất nước, lại thiên về hướng
thiết lập mối quan hệ chặt chẽ hơn với Nga. Nếu không giải quyết rốt ráo
vấn đề này bằng hình thức một nhà nước liên bang mà các phần đất nước
có các nền văn hóa, ngôn ngữ, tư tưởng chính trị khác nhau thì sẽ rất dễ
dẫn đến các xung đột sắc tộc mà một khi đã có đổ máu là khó có thể nào
cứu vãn được. Còn khi thành lập nhà nước đó thì tùy nhu cầu của người
dân muốn quan hệ với quốc gia nào thì là quyền của họ, nhưng không dẫn
đến thù hằn và chia rẽ.
Theo Nga thì vẫn còn có một lối thoát như vậy mà châu Âu, Ucraina và
Nga đều có thể chấp nhận được. Theo Nga, các đòn trừng phạt kinh tế của
Mỹ và châu Âu chỉ làm cho hai phía tổn thất mà thôi, và thế giới không
đơn cực, nếu phía Mỹ và châu Âu làm vậy chỉ tự làm hại chính mình, nó
không làm cho Nga thay đổi chính sách của mình. Ngày 17 tháng 3 năm
2014.
© Nguyễn Hoàng Hà
© Đàn Chim Việt
© Nguyễn Hoàng Hà
© Đàn Chim Việt