Đức Thành
Cả tuần nay, thông tin từ cả báo cả lề phải lẫn lề trái về việc tại
cuộc họp Ủy ban Thường vụ Quốc hội về hoàn thiện nội dung dự án Luật
Đầu tư công, một vị đại biểu đã nói lên một sự thật rằng Việt Nam chúng
ta làm 1 km đường cao tốc đắt gấp 3 lần của Mỹ, gấp 2,6 lần của Trung
Quốc! Chưa hết báo chí cũng đồng loạt loan tin hàng loạt các sai phạm
nghiêm trọng trên tuyến đường cao tốc Pháp Vân - Cầu Giẽ, rồi việc an
ninh quốc phòng có nguy cơ bị ảnh hưởng như thế nào khi tuyến đường cao
tốc Hà Nội - Lào Cai đi vào hoạt động và nguy cơ hàng hóa Trung Quốc sẽ
tràn ngập thị trường Việt Nam khiến sản xuất trong nước bị đình trệ bởi
lần lượt các tuyến đường cao tốc nối với Trung Quốc sẽ ra đời. Điều này
dường như đã làm bùng lên thêm sự phẫn nộ trong nhân dân.
Thực ra, việc làm thất thoát lãng phí một cách cố tình, triền miên,
không có hồi kết ở lĩnh vực đầu tư xây dựng cơ bản (đầu tư công) cũng là
một loại hình tham nhũng vì nó có sự câu kết, liên kết chặt chẽ với
nhau nhằm đội giá vật liệu, trang thiết bị, nhân công, công tác thẩm
định, rút ruột công trình, v.v...
Đảng đã biết hết việc này, nhưng vì Đảng đứng trên pháp luật và chỉ
có người của Đảng trong các cơ quan liên quan đến đầu tư công, vì lợi
ích nhóm nên các cơ quan của Đảng, các tổ chức Đảng cùng với các đảng
viên có chức quyền trong guồng máy nhà nước đã cố tình né tránh không
dám đưa sự cố tình gây thất thoát lãng phí, thổi giá vào phạm vi, đối
tượng điều chỉnh của Luật Phòng chống tham nhũng ngay từ khi soạn thảo
cũng như lúc sửa đổi để mà có các biện pháp ngăn ngừa xử lý một cách
hiệu quả theo luật định.
Việc đội giá cao gấp nhiều lần các nước trong khu vực trong đầu tư
xây dựng cơ bản nói chung và xây dựng đường sá nói riêng, nhất là đường
cao tốc đã từng được nhiều người đặt vấn đề. Có nhà báo đã từng phỏng
vấn nguyên Thủ tướng Võ Văn Kiệt về vấn đề này ngay sau khi đường cao
tốc Bắc Thăng Long - Nội Bài hoàn thành và đi vào sử dụng, nghĩa là việc
đội giá trong xây dựng, đầu tư công đã được đề cập đến từ hơn 20 năm
trước. Và nhà báo ấy đã nhận được một nụ cười ý nhị và một tiếng thở
dài! Còn vấn đề nhà báo ấy đặt ra từ đó đến nay không biết có sự chỉ đạo
của Ban Tuyên giáo hay không mà hơn hai mươi năm nay mới lại được đặt
ra.
Nay không còn ai hỏi có hay không có chuyện đội giá. Đó là sự việc
ai cũng biết xảy ra thường xuyên, như cơm bữa, hiển nhiên đến mức nó đã
ăn sâu vào mọi mặt của đời sống xã hội.
Chuyện một đất nước còn rất nghèo như ở Việt Nam và sự làm giàu
không phải bằng trí tuệ, chất xám của dân tộc, cũng như không phải làm
giàu bằng cách nhà nước tự nguyện cho các chủ thể kinh tế được bình đẳng
với nhau trong kinh doanh thì cơ chế ban phát xin cho từ những cán bộ
có chức quyền là nguyên nhân chính của việc vì sao đường cao tốc quốc
gia của một nước nghèo như ta lại đắt gấp ba bốn lần nước ngoài.
Cách gì để nhà nước lấy lại số tiền đã bị đội giá ở những công trình từ trước đến nay?
Chắc chắn vấn đề này sẽ không được bàn thảo thỏa đáng và cũng sẽ
chẳng có cách gì để thu hồi số tiền đội giá này nếu như Đảng còn độc
quyền lãnh đạo. Và như thế nhân dân và đất nước này sẽ còn phải làm trâu
ngựa kéo cày để đóng góp sưu cao thuế nặng cho những ông trong “đội
tiền phong của giai cấp công nhân và nhân dân lao động Việt Nam” tha hồ
mà vẽ duyệt, quyết toán những công trình có giá cao gấp ba bốn lần nhưng
chất lượng lại kém cũng gấp chừng ấy lần so với nước khác.
Việc đầu tư công sẽ không chỉ bị đội giá lên gấp ba lần nước Mỹ như
báo chí đã nêu mà sẽ còn bị đội giá nhiều hơn nữa nếu đem so sánh thu
nhập, lương bổng của người lao động Việt Nam với thu nhập của người lao
động Mỹ!
Làm sao để ngăn ngừa sự đội giá tại các công trình hiện tại và trong tương lai?
Để ngăn ngừa được sự đội giá này rất cần nhiều biện pháp và phải
được sự vào cuộc của toàn thể cộng đồng dân tộc Việt. Không phải “sự vào
cuộc của toàn xã hội” dựa vào các đoàn thể do Đảng, nhà nước dựng ra,
theo cách hiểu và giải thích của Đảng vì thực tế đó chỉ là những cánh
tay nối dài của Đảng, do vậy sự giám sát đầu tư công từ trước đến nay
chỉ là hình thức hời hợt và không lòe bịp được ai. Cần mạnh dạn giao cho
các chủ thể kinh tế đủ mọi thành phần có kinh nghiệm tâm huyết, nhất là
những chủ thể gắn liền và liên quan trực tiếp đến dự án đầu tư đó, tiến
hành thi công, giám sát.
Còn nhớ cách đây gần 10 năm chương trình người đương thời của nhà
báo Tạ Bích Loan trên VTV3 đã đề cập đến một nông dân tên Tuấn ở Thái
Nguyên đã đầu tư 34 triệu đồng để làm một con đường rộng 5,5m dài 3,5km
trên đất đồi rừng có cả hệ thống cống rãnh thoát nước giúp cho kinh tế
bản làng quê anh phát triển rõ rệt từ lợi ích của con đường này do anh
đầu tư. Khi được hỏi động cơ nào đã thúc đẩy anh làm con đường đó anh đã
trả lời do xuất phát từ sự ân hận của anh khi chứng kiến cảnh mẹ mình
bị bệnh mà không được chạy chữa kịp thời vì không có đường sá giao thông
thuận tiện. Chỉ với 34 triệu đồng và một người nông dân không có kiến
thức chuyên ngành về xây dựng cầu đường nhưng với lòng quyết tâm của anh
và được sự sẻ chia chung sức của bà con, những người có đất nơi con
đường của anh đi qua đã tặng lại cho công trình mà không cần lấy một
đồng tiền đền bù nào. Trng khi đó, tôi từng chứng kiến có những địa
phương vùng sâu vùng xa trước đây được tổ chức NGO là “Quỹ Tầm nhìn thế
giới” đến đặt vấn đề giúp đỡ xây dựng phòng học mẫu giáo cho những địa
bàn bản làng xa xôi, thì cán bộ xã thẳng thắn nói rằng nếu cho phép xây
lớp mầm non thì họ sẽ được bao nhiêu tiền đút túi?!
Sự câu kết chung hưởng những khoản đội giá từ các công trình đầu tư
xây dựng cơ bản đã trở thành một sự câu kết chặt chẽ từ những người có
quyền lực thì việc ngăn chặn việc đội giá công trình là rất khó. Nhưng
không phải là khó tới mức mà việc đội giá không thể chấm dứt được vì chỉ
cần thực hiện những đòi hỏi chính đáng của dân tộc về dân chủ pháp
quyền một cách triệt để theo đúng mô hình các nhà nước phát triển đang
thực hiện, thì tự nhiên Việt Nam chúng ta sẽ hết mọi chuyện phi lý như
hiện nay không chỉ trong lĩnh vực đầu tư công mà còn nhiều lĩnh vực
khác.
Chỉ có điều Đảng có dám làm không?!
Đ. T.
Tác giả gửi trực tiếp cho BVN.
