Nguyễn Quang A *
Dự kiến từ ngày 2-4 đến 5-4-2013 sẽ xử
vụ Đoàn Văn Vươn. Ông và 3 người khác bị truy tố về tội giết người theo
điều 93 Bộ luật Hình sự.
Về tội danh “giết người” này báo chí đã
bàn luận sôi nổi ngay từ khi xảy ra vụ cưỡng chế thu hồi đất ngày
5-1-2012 đến nay (chính xác hơn từ khi khởi tố vụ án ngày 10-1-2012).
Theo Tuổi trẻ ngày 30-12-2012, ông Đinh Văn Quế nguyên chánh tòa hình sự Tòa án nhân dân tối cao cho rằng “khó xử ông Vươn tội giết người” bởi vì anh em ông Vươn chỉ bàn bạc lên kế hoạch chống cưỡng chế thu hồi đất chứ không phải để giết ai đó, như thế nhiều nhất “họ chỉ phạm tội với hình thức lỗi cố ý gián tiếp”, và trong trường hợp đó nhiều nhất họ chỉ bị truy tố về tội “gây thương tích” chứ không phải tội “giết người”. Đấy là ý kiến của một chuyên gia hàng đầu về án hình sự.
Không những thế, mìn tự chế bằng bình
gas của anh em ông Vươn được đặt quanh nhà không thuộc diện tích bị
cưỡng chế và lực lượng cưỡng chế đã phá rào để vào mà không thông báo,
không xin phép là hành vi vi phạm chỗ ở của công dân. Như thế hành động
của anh em ông Vươn có thể được coi là sự tự vệ chống lại những kẻ xâm
lấn, chứ không phải chống lại những người thi hành công vụ.
Thế nhưng cơ quan Cảnh sát điều tra Hải Phòng đã khởi tố vụ án giết người và chống người thi hành công vụ.
Ngày 10-2-2012 Thủ tướng Chính phủ đã kết luận:
việc thu hồi đất và cưỡng chế thu hồi đất của ông Vươn là sai; huyện
Tiên Lãng huy động lực lượng quân đội tham gia cưỡng chế là không đúng; “để xảy ra việc này là rất đáng tiếc”. Thế nhưng Thủ tướng cũng yêu cầu lãnh đạo Hải Phòng phải “khẩn trương đưa vụ án “giết người và chống người thi hành công vụ” ra xét xử công khai, bảo đảm tính nghiêm minh của pháp luật”.
Cái phần “khẩn trương” này của kết luận của Thủ tướng được ít người chú
ý đến. Và đấy có lẽ là lý do vì sao tội danh “giết người” vẫn được duy
trì.
Việc chỉ đạo, yêu cầu của nhiều lãnh đạo
Đảng Cộng sản Việt Nam, của lãnh đạo các cơ quan hành pháp hoặc lập
pháp đối với việc khởi tố, xét xử các vụ án là một chuyện được coi là
“bình thường” ở Việt Nam. Đấy là một tập quán hết sức “không bình
thường” trong một nhà nước pháp quyền mà chúng ta phấn đấu xây dựng.
Sự không độc lập của hệ thống tư pháp
gây ra nhiều hậu quả tai họa. Nó phá hủy lòng tin vào hệ thống pháp
luật. Nó mở đường cho sự lạm dụng quyền lực và tham nhũng. Nó là một
“lỗi hệ thống” trầm trọng, cản trở sự phát triển của đất nước và vì thế
cần sửa gấp.
Trong thảo luận góp góp ý cho việc sửa
đổi hiến pháp cần phải làm rõ tính độc lập của ngành tư pháp để tránh
những việc “rất đáng tiếc” như vụ thu hồi đất và cưỡng chế thu hồi đất
ngày 5-1-2012 ở Tiên Lãng và rất rất nhiều vụ khác. Những người kiên trì
chống sự độc lập của ngành tư pháp, rốt cuộc là những người gây bất ổn
xã hội và cản trở sự phát triển của đất nước và như thế phải bị lên án.
N.Q.A.
–
* Bài viết cho một tờ báo của nhà nước mấy ngày trước, nhưng không được sử dụng và tác giả được trả lời là “lệnh của trên không cho viết về vụ Đoàn văn Vươn cho đến khi xử án xong”.
