Nguyễn Thanh Giang
Nhà thơ Nguyễn Khoa Điềm vừa có một bài thơ có thể xem là hay nhất
trong các bài thơ của ông. Bài thơ được đăng trên blog Quechoa rồi trên
nhiều báo mạng: Đối Thoại, Dân Luận.
Nhân dịp này xin mời độc giả đọc lại bức “Thư ngỏ gửi ông Nguyễn Khoa
Điềm” của tác giả Nguyễn Thanh Giang viết ngày 7 tháng 5 năm 2002, khi
ông Nguyễn Khoa Điềm đang đảm nhiệm chức vụ Trưởng ban Khoa Giáo của
ĐCSVN và là ủy viên Bộ Chính trị ĐCSVN để thấy được thêm rõ cái bi hài
cay nghiệt của thân phận ông và “Đảng phận” của ông được dẫn ra trong
câu kết của bức thư: “Cái tàn bạo mà người ta tự nguyện làm để cố giữ
cho được lòng trung thành với cái mà người ta yêu thích thực ra không
hơn gì sự bất trung”.
Thư ngỏ gửi ông Nguyễn Khoa Điềm
Sau khi đọc "Nghị quyết hội nghị lần thứ năm ban chấp hành trung
ương Ðảng (khóa IX) về nhiệm vụ chủ yếu của công tác tư tưởng, lý luận
trong tình hình mới", tôi có một số nhận xét và ý kiến muốn được
trình bày. Vì không có diễn đàn, tôi đành phát biểu qua văn bản đến ông -
ủy viên Bộ Chính Trị, phụ trách ban Văn Hóa - Tư Tưởng của Ðảng. Vì
những vấn đề trao đổi này không cần bí mật và là những vấn đề liên quan
đến mọi người nên tôi chọn hình thức thư ngỏ.
Ở nghị quyết này, trong các nhiệm vụ chủ yếu của công tác tư tưởng,
lý luận trong tình hình mới, tôi tâm đắc và đặc biệt lưu ý đến hai nhiệm
vụ sau đây:
1/ "Trên cơ sở kết hợp "xây" với "chống", trong đó lấy "xây" làm chính, cổ vũ mạnh mẽ các nhân tố tích cực, tạo ra môi trường, nếp sống, lối sống lành mạnh, có văn hóa; lấy cái tích cực, cái tốt đẩy lùi cái tiêu cực, cái xấu".
2/ "Phát huy vai trò và sức mạnh của văn hóa, văn nghệ trong công tác tư tưởng, trong việc xây dựng con người Việt Nam có đủ những đức tính đã được xác định trong Nghị quyết Trung ương 5 khóa VIII, góp phần xây dựng một xã hội lành mạnh văn minh".
Những biểu hiện tiến bộ và đúng đắn như thế trong nghị quyết này đã từng được thể hiện thành phương châm chủ đạo trong "Báo
cáo của Bộ Chính Trị trình Hội nghị Trung ương 3 - khóa VIII": "Trong
cuộc đấu tranh này, vấn đề cơ bản có ý nghĩa quyết định là phải tăng
cường sức mạnh mọi mặt của ta, trước hết là về mặt lý tưởng cách mạng,
bản lĩnh chính trị, đạo đức cách mạng của cán bộ, đảng viên. Âm mưu và
thủ đoạn của các thế lực thù địch rất thâm hiểm, nhưng chúng có làm được
hay không là do ta quyết định. Do đó vấn đề quan trọng nhất l làm sao
công cuộc đổi mới thành công..."
Tiếc rằng tư tưởng tiến bộ và tích cực đó không đóng vai trò chủ đạo
và không được cụ thể hóa đủ mức yêu cầu trong nghị quyết này.
Sau khi kiểm điểm tình hình lý luận và tư tưởng thời gian qua, mặc dù đã nêu được mấy nhận định đúng đắn: "Mặt
yếu kém của công tác tư tưởng là ... Chưa thường xuyên làm tốt công tác
giáo dục chính trị, chưa phê phán mạnh và đấu tranh kiên quyết chống
chủ nghĩa cá nhân, tư tưởng cơ hội, thực dụng, những quan điểm mơ hồ,
sai trái, khuynh hướng "thương mại hóa", lai căng, chạy theo thị hiếu
tầm thường trong hoạt động báo chí, xuất bản, văn hóa, văn nghệ ... Chưa
xây quy chế đảm bảo dân chủ, phát huy tự do tư tưởng trong hoạt động lý
luận và công tác tư tưởng ...", nhưng khi vạch phương hướng, nhiệm
vụ cho công tác triển khai sắp tới lại không thấy nhằm chủ yếu chỉnh
đốn, sửa chữa những mặt yếu kém đó.
Nghị quyết không quan tâm đưa ra được những biện pháp "xây" cần thiết một cách thỏa đáng mà nồng nực nộ khí đấu tranh, ngột ngạt mùi chuyên chính, tua tủa những hô hào "chống" và "chống"! Dầy đặc đây đó những cảnh báo hốt hoảng, những dung dọa thảng thốt:
"Coi trọng nắm bắt, phân tích, dự báo diễn biến tư tưởng và có
biện pháp xử lý kịp thời các tình huống tư tưởng, tăng cường kiểm tra
các hoạt động tư tưởng của cấp dưới".
Các tổ chức đảng, chính quyền, đoàn thể chính trị - xã hội nắm chắc
diễn biến ở từng địa bàn, đối tượng, có phương án kịp thời xử lý những
tình huống phức tạp có thể xảy ra; đề phòng nguy cơ "tự diễn biến từ trong nội bộ".
Nhà nước xây dựng, bổ sung hệ thống pháp luật, cơ chế, chính sách quản
lý các hoạt động liên quan tới lĩnh vực tư tưởng, lý luận; xử lý kịp
thời và nghiêm minh đối với những vi phạm pháp luật trên lĩnh vực này.
"Hướng mạnh về cơ sở, nắm chắc tình hình cơ sở, tăng cường củng
cố trận địa tư tưởng ở cơ sở, tạo thế đứng chính trị vững chắc trên từng
địa bàn".
Mọi đảng viên phải nói và làm theo nghị quyết, chỉ thị của Ðảng và
pháp luật của Nhà nước. Kiên quyết xử lý những cán bộ, đảng viên nói và
làm trái nguyên tắc Ðảng
"Xử lý kịp thời theo pháp luật và kỷ luật đảng mọi hoạt động tán phát tài liệu xấu"
"Giữ vững kỷ cương trong việc phổ biến kết quả nghiên cứu".
"Xử lý nghiêm những hành động vi phạm kỷ luật phát ngôn... Nghiêm
cấm việc xuất bản, lưu hành những sách, báo và những ấn phẩm có nội
dung sai trái"....
- Vì sao nhân dân ta đã một lòng theo Ðảng hơn nửa thế kỷ rồi?, vì
sao cứ nói chủ nghĩa xã hội tốt đẹp gấp triệu lần chủ nghĩa tư bản và
khăng khăng khẳng định đó là con đường toàn thể nhân dân đã chọn nhưng
đến nay công tác tư tưởng vẫn phải xem là một trận địa ngổn ngang mà ở
đấy vẫn còn đòi hỏi phải tạo thế đứng chính trị vững chắc trên từng địa
bàn?
- Có bi quan hoảng hốt quá không để đến nỗi cần lạm dụng quá nhiều tính từ, trạng từ đằng đằng sát khí đến như: "chủ động tiến công", "xử lý nghiêm", "kiên quyết xử lý", "kịp thời xử lý", "xử lý kịp thời", (hàng chục lần), "đề phòng nguy cơ", "kiên quyết bác bỏ" v.v ...?
- Tư tưởng đâu phải là món hàng lậu, là của quốc cấm. "Tư tưởng tạo nên sự cao cả của con người"
(Pascal), nhưng tại sao người ta lại ghê sợ, thù ghét nó thế? Và, biết
đến bao giờ các cơ quan văn hóa - tư tưởng cấp trên không cần đóng giữ
vai trò cảnh sát để hết "nắm chắc diễn biến tư tưởng ở từng địa bàn" lại "tăng cường kiểm tra các hoạt động tư tưởng của cấp dưới" ...?
- Kết quả nghiên cứu phải được đem ứng dụng rộng rãi trong thực tế.
Vì sao lại phải nhấn mạnh yêu cầu giữ vững kỷ cương trong việc phổ biến
kết quả nghiên cứu? Thế nào là kỷ cương trong lĩnh vực này?
- Vì sao mọi đảng viên chỉ được nhất nhất nói và làm theo nghị quyết?
Ðành rằng, để bảo đảm tính tổ chức, dẫu còn những dị biệt, những bất
đồng nhưng đã thành nghị quyết thì bất cứ đảng viên nào cũng ít nhất là
tạm thời phải làm theo, nhưng có phải vì vậy mà không ai cần tiếp tục
động não suy xét về các nội dung của những nghị quyết đó và không ai
được nói, được phát biểu tất cả những gì mình thấy cần phải đề nghị bổ
sung, chỉnh sửa? Nghị quyết, nếu hoàn toàn được xây dựng bởi tập thể
trên cơ sở dân chủ thật sự thì nói chung là đúng đắn. Ða số các nghị
quyết của Ðảng có thể đúng. Tuy nhiên, thực tế cho thấy đã có nhiều nghị
quyết, nhiều chính sách, kể cả chủ trương, đường lối từng phạm sai lầm,
sai lầm hết sức tai hại! Chẳng nhắc lại làm gì nữa những khẩu hiệu "Trí, phú, địa, hào đào tận gốc, trốc tận rễ" đã làm bại hoại nguyên khí quốc gia; những "cải cách ruộng đất", "đấu tranh chính trị"
đã sát hại hàng trăm ngàn người, kể cả các đảng viên trung kiên, các
trí thức có công lớn với cách mạng; những chủ trương ưu tiên công nghiệp
nặng ấu trĩ và kế hoạch hóa kinh tế triệt để một cách ngông cuồng, đã
dẫn đất nước đến trạng thái thoi thóp, cùng cực ... Gần đây, khi nghe
tin bè lũ Taliban phá tan hai pho tượng Phật khổng lồ tạc trên triền
núi, tôi quá đỗi ngạc nhiên trước hành động tàn bạo, man rợ, ngu xuẩn
đến cùng cực và tỏ ra thực sự không sao hiểu nổi, không sao tưởng tượng
nổi, không sao giải thích nổi. Không ngờ, trong một buổi trà đàm, một
ông bạn khoa học đồng niên đưa ra một câu hỏi còn làm tôi sửng sốt hơn:
Thế ông nghĩ rằng ở nước ta không từng xảy ra những chuyện tương tự thế
sao? Quả có vậy, đâu phải ở thời thập nhị sứ quân, đâu phải do ngoại
bang ép buộc mà chính chúng ta, ở thế hệ này, đã từng đập nát hết tượng
Phật, phá tan tành hết đình, chùa, miếu mạo!
May mà Bắc Ninh, Phú Thọ ... thuộc vùng Pháp chiếm đóng nên Chùa Dâu,
Ðền Hùng ... mới còn tồn tại. Ở vùng tự do nói chung và Thanh Hóa quê
tôi nói riêng thì chỉ còn ... "dấu xưa xe ngựa hồn thu thảo"!
Cung điện Nhà Lê uy nghi là vậy, thành Nhà Hồ đồ sộ đến thế ... đều tan
hoang cả. Xã tôi, huyện tôi vốn là đất văn vật nên rất nhiều đình, chùa
to đẹp. Vậy mà từ lâu đã sạch sành sanh!
Trước những chủ trương, những hành động triệt hại văn hóa hết sức man
dại được chỉ đạo bởi các loại nghị quyết của Ðảng lúc bấy giờ không
phải không từng có các thức giả trong giới học thức cũng như trong quảng
đại quần chúng thấy được, nhưng chỉ vì quy định không ai được nói khác
nghị quyết nên những ai dám phát biểu đều đã bị "cắt luỡi", bị sát hại. Số còn lại đành nuốt hận mà sống.
Lương tri ngày nay hoặc bị uy hiếp, hoặc chưa thức tỉnh nhưng chắc
chắn con cháu chúng ta rồi sẽ xót xa đau đớn, sẽ căm phẫn, sẽ nguyền
rủa...
Sau 30 tháng 4, vào miền Nam, tôi ngỡ ngàng trước những bức tượng
Trần Hưng Ðạo, Quang Trung ... đường bệ mà tôi không hề được thấy trên
đất Bắc xã hội chủ nghĩa. Lúc ấy tôi lao đao chua chát trước câu hỏi
không thể tự trả lời: Phải chăng nhờ Mỹ - Ngụy mà ông cha ta còn được
tôn thờ? Giật mình nhớ lại, đã có lúc vì ý thức hệ Cộng sản mà ta từng
coi cha ông kiệt xuất đều là kẻ thù chỉ vì các Ngài đều là vua quan
phong kiến.
Quy định đảng viên chỉ được nói theo nghị quyết của Ðảng trong nghị
quyết này không chỉ trái lẽ thường mà còn ngược cả với tinh thần báo cáo
chính trị của ban chấp hành trung ương đảng Cộng sản Việt Nam tại đại
hội đại biểu toàn quốc lần thứ sáu của Ðảng do đồng chí Trường Chinh
trình bày ngày 15 tháng 12 năm 1986: "Người lãnh đạo phải bình tĩnh
lắng nghe những ý kiến trái với ý kiến của mình. Ý kiến khác nhau phải
được nói hết, nói thẳng, và phải trải qua thảo luận dân chủ mà đi dến
chân lý" ... "Người cộng sản phải dũng cảm nhìn thẳng vào sự thật.
Trong Ðảng không thể dung thứ thái độ che giấu khuyết điểm, thổi phồng
thành tích, lùa dối cấp trên, thái độ nể nang, hoặc đàn áp, trả thù
người phê bình"
- Vì sao lại không được tán phát tài liệu? Thế nào là tài liệu xấu?
Chắc chắn không thể quy định rõ ràng thế nào là hành động tán phát
tài liệu. Chẳng qua đây chỉ là sự lập lờ tạo kẽ hở để khống chế, để đàn
áp những thông tin, những chính kiến không phù hợp với quyền lợi của các
thế lực cầm quyền. Trong các công ước quốc tế, trong hiến pháp và bộ
luật các nước, kể cả nước ta không hề quy định hành động tán phát tài
liệu là điều cấm kỵ hay tội trạng.
Thế nào là tài liệu xấu? Thế nào là nói xấu chế độ? Dĩ nhiên, không
được tiết lộ bí mật quốc gia, không được nói sai sự thật để xuyên tạc và
vu khống, không được kích động bạo lực, khiêu dâm ...Không được nói xấu
bất kỳ đối tượng nào nhưng hoàn toàn có thể và rất cần nói lên điều xấu
có thật của con người, của lãnh tụ, của đảng, của dân tộc ...để nghiên
cứu, để phân tích, phê phán, để sửa chữa, uốn nắn, giảm thiểu và ngăn
chặn cái xấu cái sai giúp xã hội định chân, con người hướng thiện.
Ðấu tranh lý luận, tư tưởng phải bằng tranh luận công khai, lý lẽ
thuyết phục, song, lợi dụng những nghị quyết kiểu như thế này người ta
bày đặt ra cả một trận địa khốc liệt mà ở đó khuyến khích sử dụng mọi
hình thức: từ mánh lới ti tiện đến thủ đoạn xảo trá; từ răn đe, khống
chế đến khủng bố đàn áp ... để hạ nhục, vây hãm, đọa đày, tù tội những
người lương tri, biết sống có trách nhiệm, vì trăn trở với vận mệnh của
quốc gia, của dân tộc mà phát biểu chính kiến một cách thẳng thắn, bất
bạo động, đúng luật pháp. Họ dày công giăng bẫy tinh vi để đưa người này
vào tròng; họ bịa đặt, xuyên tạc để vu khống những người kia là làm tay
sai cho nước ngoài, chống nhà nước, chống nhân dân vv... một cách hết
sức trắng trợn và nhẫn tâm.
Ðáng phàn nàn hơn là từ ngày ông Nguyễn Khoa Ðiềm đảm trách công tác
này, thực tế không chứng minh sự tiến bộ cần thiết theo quy luật "triều đại" sau phải khá hơn "triều đại"
trước mà chỉ thấy càng tồi tệ hơn. Mở đầu bằng vụ bắt giam cựu chiến
binh Vũ Cao Quận đầu tháng 4/2001. Ngày 5/9 câu lưu hơn 20 người để
khủng bố lá đơn xin thành lập Hội Nhân Dân Việt Nam Ủng Hộ Nhà Nước
Chống Tham Nhũng. Rồi chặn đường bát cóc và cướp đoạt Hồi ký của tướng
Trần Ðộ. Ra lệnh thu hồi và tiêu hủy sách của các ông, bà Trần Khuê,
Nguyễn Thị Thanh Xuân, Vũ Cao Quận, Trần Ðộ, Nguyễn Thanh Giang. Tổ chức
đấu tố vắng mặt các ông Hoàng Minh Chính, Phạm Quế Dương, Nguyễn Thanh
Giang, Lê Chí Quang ... để bôi bẩn và rung dọa. Quản chế nhà văn Bùi
Minh Quốc, nhà xã hội học Trần Khuê. Cắt điện thoại không tuyên bố lý do
của hàng loạt người: Hoàng Minh Chính, Hoàng Tiến, Phạm Quế Dương, Trần
Dũng Tiến, Trần Khuê, Hà Sỹ Phu, Bùi Minh Quốc, Nguyễn Ðan Quế, Nguyễn
Ðắc Kính, Nguyễn Thanh Giang, Nguyễn Vũ Bình... Bắt giam cử nhân luật Lê
Chí Quang, cựu chiến binh Nguyễn Khắc Toàn, kỹ sư hóa công nghiệp Vũ
Ngọc Bình, thạc sỹ - bác sỹ y khoa Phạm Hồng Sơn ...Tất cả những người
này nếu không được xem là những bậc khả kính thì cũng chắc chắc đều vô
tội.
Rõ ràng là, cùng với Nhân Văn Giai Phẩm và Xét Lại Chống Ðảng, đây là
một trong những thời kỳ tàn tệ nhất của lịch sử đảng Cộng Sản Việt Nam
trong lĩnh vực tư tưởng, chính trị.
Vì sao phải làm như vậy? Vì khả năng thực thi công tác lý luận, tư
tưởng quá yếu hay vì nhiệm vụ được giao là bất khả thi do cứ phải gồng
lên để bào vệ cái sai, cái lạc hậu, cái lỗi thời?
Nói phải củ cải cũng nghe. Huống chi đã có đến hơn 600 tờ báo cùng
hàng trăm đài phát thanh, truyền hình từ trung ương đến địa phương mà
sao lại phải hoảng hốt sợ hãi một vài cây bút, lưa thưa mấy tờ "tán phát"
đến thế? Chắc chắn rằng, tuy còn lưa thưa, ít ỏi nhưng đấy là lẽ phải,
là cái mới, là đại diện cho xu thế tiên tiến. Cho nên, cần biết phục
thiện, cần bình tâm suy xét để tiếp thu chân thành. Chính văn kiện Ðảng
cũng đã có lúc từng răn dạy: "Mỗi chúng ta, từ nguời lãnh đạo đến
đảng viên thường, dù hoạt động trong lĩnh vực nào cũng cần kiểm tra lại
nhận thức của mình, sớm lĩnh hội những quan niệm mới, kiên quyết gạt bỏ
những quan niệm sai lầm" (Báo cáo chính trị của ban chấp hành trung
ương VI). Ðừng ỷ thế quyền lực, đừng lạm dụng bạo tàn chuyên chính,
đừng quá ham mê phấn đấu vì chức tước. Ở tuổi chúng ta, dẫu nhờ may mắn
lắm thì quan lộ cũng không thể kéo dài quá dăm năm nữa mà tiếng thơm hay
lời nguyền rủa thì con cháu của chính mình vẫn còn có dịp nghe biết.
Hãy cảnh giác và luôn biết tự nhắc nhở mình. Tôi nhớ câu của La
Rochefoucauld: "La violence quon se fait pour demeurer fidèle à ce quon aime ne vaut guère mieux qu une infidélité"
(Cái tàn bạo mà người ta tự nguyện làm để cố giữ cho được lòng trung
thành với cái mà người ta yêu thích thực ra không hơn gì sự bất trung.
Hà Nội, ngày 7/5/2002
Nguyễn Thanh Giang
Bức thư này đăng trong cuốn sách chính luận “Nhân quyền và Dân chủ ở
Việt Nam” do “Tủ sách Tiếng Quê hương” ấn hành ở Hoa Kỳ năm 2007 và còn
lưu trong thư viện online www.nguyenthanhgiang.com
