Trong những ngày qua “Vụ án Triển lãm về cải cách ruộng đất bị đóng
của vì vấn đề kỹ thuật” (VATLVCCRĐBĐCVVĐKT) đã được nhiều người quan
tâm đến và nhiều nhà bình luận, nhà blog đề cập. Từ góc độ xã hội học
tối thấy sự kiện này là rất thứ vị. Từ góc độ của một cá nhân, tôi lại
thấy sự kiện này là rất đáng tiếc. Hình như ý mà nên có một triển lãm về
CCRĐ là một ý rất tốt, một ý mà rất nhiều người có thể ủng hộ được. Vấn
đề là ở chỗ nội dung. Vào 2014, không thế nào có thể có một triển lãm
mà đầy ‘thông tin’ một chiều, thông tin mà không phân tích CCRĐ một cách
khách quan, coi mở, với tinh thần hòa giải.v.v.
Vậy, thay vì nhấn mạnh những vấn đề về mặt học thuyết (chẳng hạn bản
chất chính trị của ký ức tập thể) hay suy ngẫm về những chuyện buồn tiếc
(triển lãm được tổ chức vào một thời điểm mà nhũng vấn đê xoay quanh
ruộng đất còn chưa được giải quyết), tôi xin đề xuất một đề nghị đơn
giản như sau:
1. Hình thành một hoặc hai hội đồng đặc
biệt về nghiên cứu CCRĐ, có sự thăm gia của những thành phần xã hội thực
sự đa dạng để đi vào việc đánh giá lại lịch sử và ý nghĩa của CCRĐ; Nếu
cần, hãy hình thành hai hội đồng khác nhau, một gồm những tổ chức của
nhà nước và một gồm những tổ chức xã hội dân sự;
2. Hãy tìm ra một cơ chế để bàn những kết
quả nghiên cứu, có thể là một hội thảo về chủ để này nhằm mục địch nêu
rõ những gì chúng ta biết và đồng ý và những chủ đề còn tranh cãi; Sẵn
sàng tổ chức hội thảo này ở Hồng Kông; gỉa định nếu làm chuẩn sẽ chẳng
có vấn đề tài chính nào (nhiều người sẽ ủng hộ chứ);
3. Hãy mời những người giỏi về bảo tàng
học, nhân học, v.v. để dự những hội thảo này và thiết kế một triển lãm
về CCRĐ, một triển lãm kiểu mới, có tính hoa giải, không áp đạt quan
điểm nào nhưng lại tạo ra một cơ hội cho dân của đất nước để có những
thảo luận cần có; Triển lãm có thể đề cập trực tiếp những tranh cãi mà
chưa được giải quyết và sự liên quan đương đại của chủ đề.
‘Vấn đề kỹ thuật’ của Việt Nam ngày nay chính là chưa dám hay chưa
phát hiện ra những cách thảo luận về ngày xưa. Một nước văn minh là một
nước không sợ nói về lịch sử một cách coi mở. Rõ ràng Việt Nam còn rất
nhiều chuyện lịch sử nên thảo luận. Muốn một xã hội văn minh thì hãy dám
lấy triển lãm về CCRĐ năm 2014 một cơ hội. Nếu làm thế thì Triển Lãm
CCRĐ năm 2015 sẽ là một bước có tâm quan trọng lịch sử và có thể là một
mô hình cho nhiều thảo luận tiếp theo. Ảo tưởng? Hy vọng là không.
JL
