Nguyễn Đình Ấm
Tôi và anh bạn được ông Nguyễn Trung tiếp tại tư gia giữa buổi chiều
mưa thu tầm tã. Chúng tôi đội mưa đến nhà ông thật không uổng. Cả khu
làng Võng Thị (nay thành phố Võng Thị, Tây Hồ HN) im lìm trong tiếng mưa
rơi, lá rụng… làm cho câu chuyện giữa chúng tôi và ông như không bao
giờ dứt.
Ông Nguyễn Trung nguyên là đại sứ VN ở Thailand, trợ lý nguyên thủ
tướng Võ Văn Kiệt, một chức tước mà người như tôi không bao giờ quan
tâm. Thế nhưng, tôi ngưỡng mộ và mong gặp ông qua những bài viết rất chí
lý, tâm huyết về quốc kế, dân sinh như “Còn cay đắng hơn chuyện Mỵ
Châu, Trọng Thủy, Hiểm họa đen, Chúng ta lựa chọn gì cho tổ quốc…”.
Tôi muốn biết tại sao một con người cả đời sống ở chốn phù hoa, trong
cái lõi của quyền lực, “gần bùn” mà lại có được những suy nghĩ, lời nói
như thế.
Hỏi tại sao tuổi đã cao, sức đã yếu mà ông lại cặm cụi viết những bài
mà ngay sức trẻ cũng phải thấy mệt mỏi bởi những bài viết kỳ công, cần
rất nhiều sự kiên nhẫn, hiểu biết nhiều mặt và một sự “phiêu lưu” chính
trị như vậy, ông thổ lộ:
– Tôi buộc phải viết vì trước mối an nguy của dân tộc tôi không thể
làm ngơ. Đặc biệt tôi viết còn vì sự thôi thúc từ lời dặn của nguyên thủ
tướng Võ Văn Kiệt (VVK) trước khi ông từ giã cõi đời: Anh phải viết để
làm sao đảng cộng sản thay đổi cứu được đất nước…
Rồi ông kể tiếp: Từ năm 1995 anh VVK đã có ý định gửi một bức thư cho
bộ chính trị CSVN yêu cầu phải thay đổi để cứu nước, cứu đảng. Ông là
một trong những người giúp thủ tướng sọan thảo bức thư đề ngày 9/8/1995.
Sau khi gửi thư này, bộ chính trị đảng CSVN đứng đầu là ông Đỗ Mười
không những không tiếp thu gì mà tác giả còn bị cô lập. Trước đó, bộ
chính trị đã có ý định phân công ông VVK làm tổng bí thư nhiệm kỳ tới
nhưng bức thư đã chặn đứng kế hoạch này…Tôi hỏi ông: Nếu ông VVK không
bị “thất sủng” do bức thư mà làm tổng bí thư thì liệu đảng CSVN có thây
đổi để mang lại dân chủ cho dân VN hay không, ông Nguyễn Trung:
– Cũng rất có thể vì ông VVK là người rất thành tâm, kiên quyết.
Như thế là chỉ vì bức thư muốn đảng cầm quyền thay đổi để trấn hưng
đất nước, mang lại chút công lao cho đảng CSVN mà ông VVK mất chức tổng
bí thư còn hàng loạt nhân sĩ, trí thức, người yêu nước khác vì tiếp cận
bức thư này mà bị tù tội như ông Lê Hồng Hà, Nguyễn Kiên Giang, Nguyễn
Xuân Tụ (Hà Sĩ Phu)…
Theo tôi, sự “thất sủng” của ông VVK còn thể hiện ở chỗ, sau khi
nhiều người bị tù tội oan vì lá thư không có gì là bí mật này kêu cứu
nhưng ông VVK cũng không giúp gì được họ mà còn phải ký một số nghị
định, văn bản phản dân chủ.
Nằm ở “trung tâm quyền lực”, ông Nguyễn Trung cũng rành rẽ về cá tính
của các yếu nhân ở đây. Theo ông Trung thì nguyên tổng bí thư đảng CSVN
Nguyễn Văn Linh(NVL)là người rất cá nhân, “thù vặt” và ông Trần Độ là
một nạn nhân điển hình. Thời ấy có một vở kịch nếu công diễn sẽ tạo ra
nhiều dư luận trái chiều. Khi đó ông Trần Độ muốn cho diễn vở kịch kia
nhưng một số người băn khoăn, nói “có thể anh Linh cũng đi xem đấy” ra
vẻ dè chừng… Nhưng ông Trần Độ trả lời thản nhiên:
– Ông Linh thì cũng như khán giả bình thường thôi…
Câu này đến tai ông NVL và mọi rắc rối về ông Trần Độ diễn ra sau
thời gian ấy, mặc dù những tư tưởng, hành động muốn đổi mới theo hướng
dân chủ của ông thể hiện từ lâu trước đó mà không hề gì.
Nếu ai để ý qua những bài viết của ông NT, nhất là bài “Chúng ta lựa
chọn gì cho tổ quốc?” thì quan điểm xuyên suốt của tác giả là muốn đảng
CSVN tự thay đổi, dân chủ hóa để cứu đất nước chứ không muốn điều đó xẩy
ra khi đảng CSVN sụp đổ, mặc dù ngày ấy sẽ đến. Ông không muốn sự thay
đổi trong loạn ly để đất nước, nhân dân phải trả giá. Đây cũng là quan
điểm, ý muốn cháy bỏng của ông VVK và có lẽ của mọi người yêu nước. Thế
nhưng, đâu phải cứ muốn là được.
Tôi đã nói với ông NT, điều đó rất khó xẩy ra vì trong lịch sử xưa
nay những chế độ độc tài tự thay đổi, nhường ngai vàng cho nhân dân là
vô cùng hiếm. Ông NT đưa ra thí dụ về Myanma, “chẳng lẽ đảng CSVN không
văn minh bằng lãnh đạo Myanma”… và vẫn hy vọng. Ông khẳng định:
- Mọi thứ đều đã rõ, chỉ cần đảng CSVN đặt lợi ích dân tộc lên trên hết là sẽ làm được tất cả.
Tôi thầm nghĩ: Nhưng cái ngai vàng kia là cái “máy cái” đẻ ra mọi thứ lợi, quyền làm sao mà đảng CSVN tự nhường cho dân được…
NĐA