(AFP 18/03/2014) Trung Quốc đả kích Malaysia vì
thiếu minh bạch sau vụ chuyến bay MH370 mất tích. Nhưng sự phẫn nộ của Bắc Kinh
lại tương phản với chính thái độ mờ ám của họ về những thảm họa xảy ra ngay
trên đất Trung Quốc.
Công an tuần tra tại
sân bay quốc tế Bắc Kinh sau khi chiếc máy bay Malaysia mất tích, ngày
13/03/2014.
|
Hôm thứ Hai 17/03/2014 Thủ tướng Trung Quốc Lý Khắc Cường đã
lạnh lùng yêu cầu người đồng nhiệm Malaysia phải cung cấp các thông tin « đúng lúc, cụ thể và toàn bộ »
về chiếc Boeing của Malaysia Airlines bị mất tích cách đây mười ngày với 239
người trong đó có 153 người Trung
Quốc.
Từ một tuần qua, các phương tiện truyền thông Nhà nước liên
tục đưa ra các bài xã luận dữ dội, đả kích chính quyền Malaysia là thiếu minh
bạch ; rồi đến việc loan báo chậm trễ sự kiện máy bay bị chuyển hướng một
cách « có chủ ý », khiến việc tìm kiếm quay sang hẳn một hướng khác.
Tuy vậy chính bản thân Trung Quốc lại khó đóng nổi vai trò minh bạch - như
đã được chứng minh trong buổi họp báo thường lệ của Bộ Ngoại giao nước này hôm
thứ Hai.
Trung
Quốc
có loại trừ khả năng chiếc máy bay đã bay vào không phận của mình hay
không ? Cuộc điều tra có chú ý đến các hành khách người Trung Quốc ? Bắc Kinh chỉ
tiến hành tìm kiếm trên biển hay còn cả trên đất liền ? Và các khu vực như
Tân Cương hay Tây Tạng có nằm trên đường bay dự đoán của chiếc phi cơ hay
không ?
Trước hàng loạt câu hỏi của báo chí ngoại quốc, phát ngôn
viên Bộ Ngoại giao Hồng Lỗi đã nhất định từ chối trả lời, chỉ nhắc lại là Bắc Kinh
« hợp tác tích cực với
Malaysia ».
Mãi cho đến hôm nay mới có một bản tin ngắn của Tân Hoa Xã, loan báo rằng việc tìm
kiếm trên lãnh thổ Trung Quốc
« đã bắt đầu », và không có yếu tố nào trong cuộc điều tra liên quan
đến các hành khách Trung Quốc.
Nhưng lại một lần nữa Hoàng Huệ Khang (Huang Huikang), đại sứ Trung Quốc tại Malaysia được
dẫn lời trong bản tin, cũng không muốn đưa thêm nhiều chi tiết : « Sẽ không phù hợp nếu cuộc điều tra
này được công khai ». Và trong cuộc họp báo mới ngày hôm nay, ông Hồng
Lỗi tự bằng lòng với việc xác nhận thông báo sơ sài của Tân Hoa Xã, mà không cho biết chi
tiết bổ sung nào.
Hẳn là chính quyền Trung Quốc hồi tuần rồi đã phổ biến các hình ảnh vệ
tinh về những đồ vật phát hiện nổi lập lờ trên biển, nhưng không hề giải thích
vì sao các tấm ảnh này đến ba ngày sau khi chụp mới được công bố.
Còn truyền thông Trung
Quốc thì được yêu cầu đưa tin hoàn toàn theo Tân Hoa Xã – theo nguồn tin từ giới
báo chí. Một sự kiểm soát mà Liên đoàn Nhà báo Quốc tế cho rằng « vô cùng
đáng tiếc ».
Nhưng nếu thái độ này mâu thuẫn với những lời đả kích mãnh
liệt về phía Malaysia, sự ngần ngại của Bắc Kinh trong việc tiết lộ những thông
tin của chính mình không hề gây ngạc nhiên cho các chuyên gia. Sự kiện chiếc
máy bay Malaysia mang tính chất địa chính trị nhạy cảm đối với các quốc gia
trong khu vực.
James Brown, nhà phân tích quốc phòng của Lowy Institute for
International Policy ở Sydney nhận định, các hoạt động tìm kiếm trong những
ngày đầu tại Biển Đông đã gợi lên « một
sự triển khai rộng rãi các phương tiện quân sự trong thời bình cho thấy tính
chất nguy hiểm trong trường hợp xung đột ». Mỗi bên « trong khi sục sạo hết sức chú tâm đến
năng lực và hiệu quả của nước khác, trong khi thận trọng không phô ra những
điểm yếu của mình ».
Trung
Quốc
nổi bật hơn hẳn mọi quốc gia khác về thái độ mập mờ trong những sự cố và thảm
họa xảy ra trên nước mình. Bắc Kinh luôn tìm cách bóp nghẹt thông tin, tăng
cường kiểm duyệt và gây áp lực lên truyền thông.
Sau trận động đất ở Tứ Xuyên năm 2008, khi những trường học
sụp đổ vùi chết hàng ngàn trẻ em, các nhà hoạt động đặt nghi vấn về chất lượng
tồi tệ của các ngôi trường. Kết quả là các vụ bắt giữ và đánh đập các công dân
quá tò mò.
Một xì-căng-đan khác ba năm sau đó : sau tai nạn xe lửa
làm chết nhiều người ở Ôn Châu, cả một toa tàu đã bị vội vã chôn lấp tại chỗ
với cái cớ « bảo vệ các bí mật công
nghệ của đất nước ».
Vào tháng 10/2013, báo chí được lệnh không được công cố các
thông tin độc lập về vụ tấn công vào Thiên An Môn ở Bắc Kinh, cũng như vụ tấn
công ở Vân Nam vào đầu tháng Ba với khoảng 170 người bị đâm.
Theo tổ chức phi chính phủ Human Rights in China có trụ sở
tại Hoa Kỳ, Bắc
Kinh « sử dụng một định nghĩa mơ hồ,
phức tạp và hết sức rộng đối với khái niệm ‘bí mật Nhà nước’, để bịt miệng
những tiếng nói ly khai hay chỉ trích, về chính trị, môi trường cũng như những
chủ đề khác ».
Một tình trạng mà nhiều cư dân mạng Trung Quốc trong những ngày gần đây đã không ngần ngại kêu ca về thái độ nhát gan, trốn tránh trách nhiệm của báo chí chính thức. Một người trên mạng Vi Bác đã mỉa mai : « Malaysia và Trung Quốc đã đơn giản chứng tỏ nạn quan liêu, vô trách nhiệm, khi đưa ra những thông tin không chính xác và thiếu mạch lạc », trong khi báo chí Nhà nước « lập cập chạy theo sau truyền thông nước ngoài ».