Daniel Ten Kate và David Lerman
Lê Quốc Tuấn. XCafeVN dịch Việt ngữ
Khi Bộ trưởng Quốc phòng Chuck Hagel phục vụ trong quân đội Mỹ ở ĐNA trong chức vụ trung sĩ, Nguyễn Tấn Dũng đang chiến đấu để trục xuất ông và các lính Mỹ khác ra khỏi Việt Nam.
Hơn bốn thập kỷ sau, Dũng, 63 tuổi, là thủ tướng của đất nước mình. Ông sẽ là một trong các nhà lãnh đạo châu Á đang tìm kiếm sự bảo đảm của Hagel rằng Mỹ sẽ duy trì sự hiện diện quân sự mạnh mẽ trong khu vực để chống lại một Trung Quốc ngày càng quyết đoán hơn. Cả hai sẽ đọc diễn văn vào cuối tuần này trong một cuộc họp của các quan chức quốc phòng hàng đầu tại Singapore.
Mỹ đang "đi đúng hướng" với kế hoạch tăng cường quan hệ an ninh với Châu Á của mình, Hagel, 66 tuổi, nói với các phóng viên trên máy bay của ông trên đường đến Singapore. "Chúng tôi đã và đang thực hiện các sáng kiến song phương mới với nhiều đối tác hơn hẳn trước đây".
Hagel phải cân bằng giữa mối lo lắng của các đồng minh của Mỹ về tham vọng lãnh thổ của Trung Quốc và nhu cầu hợp tác với chính phủ Tập Cận Bình trong việc ngăn chặn chương trình vũ khí hạt nhân của Bắc Triều Tiên. Tranh chấp về ngư nghiệp, dầu và khí đốt trong vùng biển ngoài khơi của Trung Quốc có nguy cơ làm gián đoạn thương mại giữa các cường quốc châu Á mới nổi vốn đang thúc đẩy tăng trưởng kinh tế toàn cầu.
Thàng trước, Tổng thống Barack Obama, người sẽ gặp Tập ở California vào ngày 7 tháng Sáu, đã cho biết rằng việc cắt giảm ngân sách của Mỹ sẽ không ảnh hưởng đến nỗ lực tập trung vào châu Á của chính quyền trong khi cắt giảm sự hiện diện tại Iraq và Afghanistan. Ngân sách ấy bao gồm tiền chi trả cho các hệ thống vũ khí ở Nhật Bản và Hàn Quốc, triển khai lực lượng thủy quân lục chiến luận phiên trú đóng tại Úc và tăng cường khả năng hàng hải cho Philippines.
"Mối nghi ngại chính"
"Các nghi ngại chính giữa các nước trong khu vực này là liệu Mỹ có thể duy trì sự tái cân bằng của mình" với châu Á hay không, Termsak Chalermpalanupap, một nhà nghiên cứu tại Viện Nghiên cứu Đông Nam Á ở Singapore cho biết. "Chừng nào Mỹ còn giúp duy trì tinh thần thượng tôn pháp luật" thì sự tập trung lớn hơn của họ vao khu vực này vẫn sẽ được chào đón, ông nói.
Nhà Trắng cũng đã gia tăng động thái hợp tác với Trung Quốc bất chấp những bất đồng về cách thức đối phó mạnh mẽ như thế nào với
vụ thử hạt nhân và tên lửa của Bắc Triều Tiên, chương trình vũ khí của
Iran và cuộc nội chiến Syria. Chính quyền đã nhiều lần cáo buộc Trung
Quốc về một chiến dịch gián điệp hết sức lớn trên trên mạng nhằm ăn cắp công nghệ quân sự và thương mại của Mỹ.
Obama "cam kết xây dựng một mối quan hệ được xác định trên các mức độ hợp tác thiết thực cao hơn và ở mức độ tin tưởng hơn, trong khi vẫn xoay sở giải quyết bất cứ khác biệt và bất đồng gì có thể xảy ra giữa hai nước," Tom Donilon Cố vấn An ninh Nhà nước Hoa Kỳ đã tuyên bố với Tập tại Bắc Kinh vào ngày 27 tháng 5.
"Khá khó khăn"
Hagel cho biết, ở Singapore ông sẽ thảo luận về nhu cầu của các biện pháp an ninh mạng tốt hơn, và có kế hoạch sẽ hội họp không chính thức với các quan chức cấp thấp hơn của Trung Quốc. Không trực tiếp giải quyết các cáo buộc về sự tham dự của Trung Quốc trong các cuộc tấn công vào không gian mạng, ông nói rằng "Rất khó để chứng minh rằng các cuộc tấn công ấy được đạo diễn bởi bất kỳ tổ chức nào cụ thể, nhưng chúng ta có thể nói chúng từ đâu đến."
Hagel cho biết, ở Singapore ông sẽ thảo luận về nhu cầu của các biện pháp an ninh mạng tốt hơn, và có kế hoạch sẽ hội họp không chính thức với các quan chức cấp thấp hơn của Trung Quốc. Không trực tiếp giải quyết các cáo buộc về sự tham dự của Trung Quốc trong các cuộc tấn công vào không gian mạng, ông nói rằng "Rất khó để chứng minh rằng các cuộc tấn công ấy được đạo diễn bởi bất kỳ tổ chức nào cụ thể, nhưng chúng ta có thể nói chúng từ đâu đến."
Ngày 21 tháng Năm, Hồng Lợi, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc nói rằng Mỹ không có bằng chứng rõ ràng là Trung Quốc đứng đằng sau các cuộc tấn công không gian mạng và kêu gọi một mối quan hệ lành mạnh giữa hai nước. Trong tuần này, Tập nói với Donilon rằng mối quan hệ đang ở một "thời điểm quan trọng để xây dựng những thành công và mở ra chiều kích mới cho tương lai."
Hagel cho biết ông đã mời đối tác Trung Quốc của mình đến thăm Washington vào tháng Tám.
Tướng Thích Kiến Quốc, phó
Tổng tham mưu trưởng Quân đội Giải phóng Nhân dân, sẽ dẫn đầu đoàn
Trung Quốc tại Đối thoại Shangri-La, được tổ chức bởi Viện Quốc tế
Nghiên cứu Chiến lược.
"Không biết điều"
Theo Ni Lexiong, giáo sư về quân sự và ngoại giao quốc tế tại Đại học Chính trị và Luật ở Thượng Hải cho biết các nước láng giềng của Trung Quốc đang khiếu nại trong Biển Đông là "không biết điều" bởi vì họ muốn truy cập vào các nguồn tài nguyên dầu.
"Áp lực công chúng trong nước sẽ trở nên rất mạnh mẽ nếu Trung Quốc không lấy lại các lãnh thổ của mình" Ni cho biết qua điện thoại.
Một quan chức quốc phòng trình bày tóm tắt với các phóng viên trong tuần này với điều kiện giấu tên đã cho biết, tại hội nghị, Hagel muốn cho thấy rằng trục quay đến Châu Á của Lầu Năm Góc - từng được công bố trong tháng 10 năm 2011 bởi ngoại trưởng Mỹ lúc ấy là bà Hillary Clinton trong tạp chí Chính sách đối ngoại - sẽ được duy trì. Việc tái cân bằng có nghĩa là 60 phần trăm của đội tàu của Hải quân sẽ được cài đặt tại Thái Bình Dương vào năm 2020, từ khoảng 50 phần trăm của thời điểm hiện tại.
Lầu Năm Góc đang cắt bớt khoảng 37 tỷ đôla từ ngân sách trong năm nay và hết sức cố gắng để cắt bớt đến 500 tỷ USD trong chín năm tiếp theo - kết quả của một thỏa thuận yêu cầu tự động cắt giảm thâm hụt, theo Uỷ ban cắt giảm chi tiêu.
Những cuộc tập trận chung
Tháng tới, Bộ Tư lệnh Thái Bình Dương Hoa Kỳ sẽ tổ chức một cuộc tập trận chung lần đầu tiên với Indonesia , Đại tá James Barker, Giám đốc chỉ huy huấnluyện và thao dượt đã cho biết trong một cuộc phỏng vấn. Mỹ cũng sẽ cấp kinh phí thường xuyên cho các cuộc tập trận chung với Malaysia.
Trong khi các cuộc tập trận với các đồng minh đang được mở rộng, chúng "chỉ có thể không được đủ mạnh " Barker nói. "Trong một số trường hợp chúng tôi đã phải giảm quy mô số lượng quân đội tham gia vào các buổi thao tập".
Các quan hệ châu Á của Hagel có nguồn từ lâu trong quá khứ. Cha ông phục vụ ở Thái Bình Dương trong Thế chiến II. Là cựu quân nhận đầu tiên đứng đầu Lầu Năm Góc, Hagel từng nhận được hai huy chương chiến thương trong thời gian phục vụ bộ binh ở Việt Nam trong những năm cuối thập niên 1960 và trở về nước trong một hoài nghi về sức mạnh quân sự.
"Điều duy nhất mà chúng ta có thể dự đoán là chiến tranh không thể đoán trước được, và chiến tranh vẫn là một nỗ lực cơ bản của nhân loại," ông tuyên bố trong diễn văn tốt nghiệp ngày 25 tháng 5 tại Học viện Quân sự West Point, New York.
Các xung khắc về tài nguyên
Ba năm kinh nghiệm của Hagel với Hội đồng quản trị Chevron Corp (CVX) trước khi tham gia Lầu Năm Góc có thể hữu ích trong việc giải quyết các tranh chấp ở Biển Đông. Bên cạnh ngư dân, các công ty dầu khí đã hiện diện hàng đầu trong các cuộc xung đột trên mặt biển.
Từ năm 2010, khi Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Robert Gates cảnh báo các công ty đáng sợ trên các vùng biển, Trung Quốc đã cắt cáp tàu khảo sát hoạt động cho Việt Nam, xua đuổi một tàu thăm dò gần Philippines và gửi giàn khoan nước sâu đầu tiên của mình vào khu vực. Năm ngoái, Công ty National Offshore Oil Corp của Trung Quốc mời thầu lô thăm dò mà Việt Nam đã trao cho các công ty như Exxon Mobil Corp (XOM) và OAO Gazprom.
Tháng ba, tàu hải quân Trung Quốc đã đến
thăm James Shoal ngoài khơi Malaysia, một khu vực gần nơi Hoàng gia Hà
Lan Shell Plc (RDSA) và Petroliam Nasional Bhd có dầu và các hoạt động
khí. Tháng trước, Trung Quốc cho phép khách du lịch đến thăm quần đảo Hoàng Sa, nơi họ đã dùng vũ lực chiếm của Việt Nam trong năm 1974.
"Thông điệp rõ ràng"
Tuấn trước, Philippines đã phản đối một tàu hải quân Trung Quốc hộ tống tàu đánh cá tại một bãi cạn của mình, sau khi mất đã kiểm soát vùng bãi cạn Scarborough về tay Trung Quốc vào một năm trước đây.
Tổng thống Benigno Aquino cam kết sẽ đầu tư nhiều hơn để hiện đại hóa quân đội và cho biết một tàu US Coast Guard tái tân trang thứ hai sẽ về đến trong tháng Tám.
"Thông điệp của chúng tôi với thế giới là rõ ràng: Cái gì của chúng tôi là của chúng tôi. Chúng tôi có thể chống lại và bảo vệ mình trước các đe dọa," ông Aquino tuyên bố trong một bài phát biểu với Hải quân Philippines tại thành phố Cavite.
Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng của Việt Nam cũng đã tìm cách tăng cường phòng thủ cho đất nước mình. Trong một chuyến thăm Nga vào tháng này, ông đã gặp gỡ các toán đào tạo để vận hành một tàu ngầm loại Kilo, một trong sáu chương trình mà Việt Nam đặt mua.
Cuộc hội kiến được dự trù với Dũng của Hagel
tại Singapore có thể gửi một thông điệp tích cực tới khu vực, ông
Richard Bush, giám đốc Trung tâm nghiên cứu chính sách châu Á Đông Bắc
tại Viện Brookings ở Washington cho biết. Leon Panetta, bộ trưởng Quốc phòng Mỹ lúc ấy cũng đã từng đến thăm Việt Nam vào năm 2012.
"Ông ấy không sai lầm khi tận dụng khả năng và sự sẵn lòng của những cựu thù đang tìm phương cách hòa giải", đề cập đến Hagel ông Bush nói,. "Có những kẻ thủ cũ ở châu Á có thể học hỏi từ đó."
Nguồn: BusinessWeek
