Nguyễn Ngọc Già
Sau Trương Duy Nhất, Phạm Viết Đào, Đinh Nhật Uy, mới nhất là Từ Anh Tú vừa bị bắt giữ vào sáng ngày 25/6/2013. Nguyên nhân nào, tội danh gì khiến Từ Anh Tú bị bắt vẫn chưa biết rõ. Tuy nhiên cho đến chiều cùng ngày, Từ Anh Tú đã được trả tự do [1]. Điều này cũng không có gì đảm bảo những cuộc quấy nhiễu anh cũng như các blogger khác không tiếp tục trong tương lai với chi tiết mà RFA cho hay việc bắt giữ Tú có thể liên quan đến cuốn sách "Bên Thắng Cuộc" - một tác phẩm gây tiếng vang và tranh cãi lớn suốt nhiều tháng trước đây.
Điều khó hiểu, bất kỳ ai muốn đọc "Bên Thắng Cuộc" cũng có thể tải về hay đọc trực tiếp miễn phí đầy trên mạng, cớ gì cần phải bắt giữ Từ Anh Tú nhiều giờ đồng hồ?
Em gái Tú - cô Từ Thị Minh Thu cho rằng anh trai mình giữ khoảng 20 quyển sách. Nếu đó là sách in, có lẽ điều mà giới cầm quyền quan tâm: làm sao và ở đâu Tú có những quyển sách đó? Có phải một lần nữa, nhà cầm quyền tự tố cáo trước dư luận sự kiểm duyệt vô cùng khắt nghiệt nhằm bưng bít lịch sử suốt 38 năm qua mà nhà báo Huy Đức đã vỡ hoang mảnh đất khô cằn đó, nhằm cung cấp cho bạn đọc một số sự thật bị che dấu suốt nhiều năm liền? Người Cộng sản hay tạo sự việc theo họ mong muốn nhằm "nhóng" phản ứng từ dư luận, trước khi bắt tay vào thực hiện chính thức. Không riêng gì lãnh vực chính trị, trên khía cạnh kinh tế, luật pháp, họ có những chủ trương, chính sách hay gọi là "thí điểm", ví dụ phạt cũng có "phạt thí điểm"(!)
Khác với không khí hơi e dè trước đây, khi giới blogger bị ruồng bố 5 năm về trước, thời gian sau này việc bắt giữ luôn được truyền tin nhanh nhất với sự khẩn trương và đi kèm phẫn nộ cũng như pha chút hài hước hơn là sợ sệt. Dường như ai cũng chuẩn bị tinh thần để bước vào nhà tù vì biết rõ những gì mình viết về hiện trạng xã hội Việt Nam, không bao giờ giới cầm quyền Việt Nam lắng nghe và dung thứ, bất chấp viết có viện dẫn và căn cứ đi chăng nữa.
Trước khi Từ Anh Tú bị bắt một ngày, trên trang cá nhân, nhà thơ Nguyễn Trọng Tạo cho hay [2]: một người tháp tùng trong chuyến đi đến Bắc Kinh của ông Trương Tấn Sang - Chủ tịch nước, đã báo cho ông Tạo về "danh sách 20 bloggers có thể bị bắt". Thông tin này không được xem là chuyện mua vui hay hù dọa và dĩ nhiên, nhà thơ Nguyễn Trọng Tạo không có ý định cợt nhã với một loại tin như thế. Người tháp tùng trong chuyến đi của ông Sang không thể là kẻ "vô danh tiểu tốt".
Không ai biết thêm chi tiết về danh sách được cho là cực kỳ bí mật này cũng như danh sách đó đã tính đến 4 người nói trên chưa. Tuy nhiên, điều đáng lưu tâm hơn con số "20", đó là thông điệp gì, ý nghĩa nào mà giới cầm quyền Việt Nam muốn chuyển đến người dân trong nước và thế giới qua việc tiết lộ này? "Tin dữ" được "bắn" ra từ Trung Quốc, nơi mà ông Trương Tấn Sang đang viếng thăm chính thức và hội đàm cùng với người tương nhiệm Tập Cận Bình.
Không thể nói việc tiết lộ của ai đó thông qua nhà thơ Nguyễn Trọng Tạo là sự buột miệng, bởi những việc nhạy cảm và quan trọng như thế không thể có sự sơ sảy, thay vào đó, nó nên được xem là giới cầm quyền cấp cao Việt Nam đã có kế hoạch và cân nhắc kỹ lưỡng khi "bắn" tin như thế.
Ngày nay, kế sách "man thiên quá hải" hay "vô trung sinh hữu" vẫn còn được những người tâm đắc với "độc thủ chi diệu" sử dụng, nó xuất hiện đầy trong các bộ phim võ hiệp kỳ tình Trung Hoa phát nhan nhản trên tivi hàng ngày. Đầy trì trệ, lạc hậu nhưng vẫn đắc dụng khi người ta không thể nghĩ ra những mưu chước cao hơn.
Cũng nên ngạc nhiên một chút, khi ông Nguyễn Trọng Tạo được chọn làm nơi "phát tán" thay vì một vài cái tên khác có lập trường không phải dạng "phản biện trung thành" theo khái niệm mà nhà văn Phạm Thị Hoài sử dụng.
Giả sử biết được danh tánh người tung tin "danh sách 20 bloggers có thể bị bắt giữ", lúc đó có thể kết tội ông (bà) này vi phạm vào Luật Hình sự theo điều 88 mục 1 khoản b? Điều này nói rằng:
"Tuyên truyền những luận điệu chiến tranh tâm lý, phao tin bịa đặt gây hoang mang trong nhân dân"
thì có thể bị án tù từ ba đến mười hai năm, trong trường hợp đặc biệt có thể lên đến hai mươi năm.
Người đoạt giải Netizen 2013 - Huỳnh Ngọc Chênh cho biết ông và một số bằng hữu cũng có thể là những người tiếp nối vào tù mà ông gọi vui là "nhập kho" [3].
Xã hội Việt Nam hiện nay tồn tại nhiều giai cấp, nhiều thành phần và nhiều xu hướng quan điểm chính trị khác nhau. Do đó, khó thể đánh đồng việc bắt một vài blogger này với một vài blogger khác, dù cho họ cùng được xem là bị vi phạm quyền tự do ngôn luận. Đó cũng là sự khác biệt cần phân tách rõ giữa Đinh Nhật Uy với Trương Duy Nhất và Phạm Viết Đào. Phân tách ở đây, không phải nhằm coi nhẹ Đinh Nhật Uy hay phân hóa chia rẽ giới blogger với nhau mà để nhìn thấu vào bản chất câu chuyện, dù hình thức, tội danh bắt giữ có thể giống nhau.
Nhà thơ Nguyễn Duy đã nói: "Nghĩ cho cùng trong mỗi cuộc chiến tranh/Phe nào thắng thì nhân dân đều bại”, câu nói mà Huy Đức tâm đắc đưa vào tác phẩm đầu tay của anh. Do đó, mỗi blogger khi viết về lĩnh vực chính trị - xã hội cũng nên gắn kết quyền tự do ngôn luận của mình với phục vụ lợi ích nhân dân. Làm được điều này sẽ có ý nghĩa hơn và mỗi blogger trở thành từng điểm tựa nhỏ trong một liên kết lớn, vững chãi cho người dân, thay vì không tỏ rõ mục tiêu của mình.
Những "tấm bùa" vẻ như làm một cuộc "trấn yểm" cho "tâm thân an lạc" để tập trung viết như: "không bao giờ là blog phản động", "bàn chuyện văn chương thế sự" hay bày tỏ tôn kính chế độ, yêu nhân vật Hồ Chí Minh v.v... dường như không tỏ ra có mấy tác dụng hay có thể thuyết phục được giới an ninh về sự trong sáng mà chủ blog muốn bày tỏ, nó có vẻ không hiệu quả với những cặp mắt cú vọ cùng những cái đầu sói.
Tính cho đến nay, "kỷ lục văn minh" nhất mà nhà cầm quyền Việt Nam dành cho giới blogger là việc đình chỉ điều tra, cũng như trang báo Tuổi Trẻ đã buộc phải đăng lời xin lỗi chính thức blogger Phạm Chí Dũng theo yêu cầu của ông.
Không ai không biết tất cả các trang báo tại Việt Nam hiện nay đều chịu sự điều khiển của "Đảng", cho nên "nhất cử nhất động" việc làm của hầu hết các trang báo đều có bàn tay giới cấp cao chỉ huy và sai khiến.
Trước đó ít lâu, nhà văn Dương Thu Hương trong một buổi nói chuyện dài hơn một tiếng rưỡi đồng hồ với đài Chân Trời Mới [4], cho biết: một trong những "tuyệt chiêu" mà bà sử dụng để buộc nhà cầm quyền cộng sản Việt Nam phải trả tự do cho bà: đích thân bà, trong lúc bị bắt giữ, đã thông báo với họ một số bí mật quan trọng trong giới cấp cao mà bà tự âm thầm điều tra và nắm giữ, sau đó chuyển an toàn qua Mỹ và một số quốc gia khác, nếu bà bị chết vì bất kỳ hình thức nào thì những bí mật đó sẽ ngay lập tức được công bố rộng rãi trên toàn thế giới, cộng thêm khoản viện trợ khá lớn của chính phủ Pháp và phu nhân Tổng Thống Pháp lúc bây giờ can thiệp với phía Việt Nam.
Có thể hiện nay không có nhiều blogger đủ khả năng và điều kiện, bản lĩnh để làm như nhà văn Dương Thu Hương từng làm, tuy nhiên, "Công cũng cần biết thủ" phải chăng là điều nhà văn Dương Thu Hương muốn chia sẻ qua câu chuyện của bà? Ngón đòn "hồi mã thương" mà giới blogger luôn biết cần có để phản đòn khi đến lúc nhằm bảo toàn bản thân, có lẽ là bài học thiết thực? "Hồi mã thương", lợi hại ở chỗ muốn sử dụng nó hiệu quả, người "chiến binh" phải biết chuyển bại thành thắng, điều không dành cho những ai ngạo mạn và kiêu căng khi đã chọn nghiệp viết.
Trong cuộc tiếp xúc cử tri mới đây, ông Trương Tấn Sang nói [5]:
"...nếu không tỉnh táo sẽ thấy xã hội ta đen như mực, không có ông nào tốt, tuy nhiên đại đa số bà con đều tỉnh táo. Một dân tộc anh hùng không lẽ để một vài ngọn gió từ các trang mạng làm lung lay”.
Không biết thông tin "danh sách 20 bloggers có thể bị bắt" từ người tháp tùng trong chuyến đi Bắc Kinh có được ông Trương Tấn Sang biết đến hay không, nhưng cũng cần đặt câu hỏi: "các trang mạng làm lung lay" ai, nếu có? Những ai có đủ uy thế và nguồn tin đáng tin cậy để làm cái việc "lung lay"? Thông điệp mà người tháp tùng ông Chủ Tịch nước báo cho nhà thơ Nguyễn Trọng Tạo có nên xếp vào việc "làm lung lay" chế độ? Nếu người tháp tùng đó được chỉ ra như là lợi dụng chuyến đi để từ bên ngoài "bắn tin" dội về trong nước gây hoang mang thì ông Sang có đủ "tỉnh táo" để đưa người đó ra vành móng ngựa trả lời trước pháp luật?
Một cuộc đấu cờ, đôi khi, các đối thủ cần một trận hòa để tiếp tục cho những ván kế tiếp. Người chơi cờ chuyên nghiệp, không nhất thiết phải luôn thủ thắng. Khi các bên biết thỏa hiệp để ván cờ được công nhận hòa lại là điều cần, tựa như một khoảng lặng nghỉ ngơi, dưỡng sức. Một ván cờ hòa cũng là ván cờ biết thí những con cờ, dù đắc lực nhưng cần thiết mà đôi bên đều ưng thuận loại bỏ. Chỉ tiếc cho những thân phận "cờ người".
Cho đến nay một nữ blogger nổi tiếng và cả tai tiếng cũng như nhiều lần bày tỏ giễu cợt Quốc hội, xem thường nhân vật Hồ Chí Minh cùng những bài viết khiêu khích, xúc phạm người khác vẫn ung dung tự tại bàn luận về "chính khách", sau khi dứt nghiệp "ăn lương nhà nước".
Những cuộc bắt bớ gần đây vẫn chưa rõ lắm tín hiệu từ giới cầm quyền Việt Nam chuyển đến dư luận. Như một bộ phim kiếm hiệp Tàu, thông thường các nút thắt và nhân vật chính xuất hiện không phải từ những màn dạo đầu. Tung hỏa mù làm chệch hướng hay lái suy đoán dư luận cũng là một trong các thủ đoạn chính trị người ta hay dùng trong chính trường. Việt Nam ngày càng tỏ ra thiếu những chính trị gia khôn ngoan và cao cờ trong việc tung sự kiện đắt giá để dẫn dắt và giành giật lợi thế từ dư luận, chí ít, qua vụ tuyêt thực của TS. Cù Huy Hà Vũ, giới cầm quyền đã nhận "ép phê" ngược. Một số blogger có vẻ trở thành "vật tế thần" cho các cuộc đấu đá và mặc cả trong mâm tiệc chia phần quyền lực.
Sói sẽ bị chê cười khi con mồi của nó chỉ toàn là "cóc ếch nhái". Bởi điều đó làm cho sói mất vẻ hung tợn và đáng sợ, thay vào đó, nó bộc lộ hình ảnh già nua cùng tài săn bắt thui chột. Một hình ảnh bất lực làm lụi tàn ngay cả tính đe dọa trong nội bộ bầy đàn của nó, khi chính những "bạn săn mồi" xâu xé vài "con cóc", dù già hay non. Hình ảnh này càng làm bệ rạc tính uy nghi của loài săn mồi bầy đàn được cho là nguy hiểm nhất.
Hãy đón chờ thêm những động thái bắt người phía trước như lời báo động của viên tháp tùng trong chuyến đi của Chủ Tịch nước, biết đâu một vài con mồi xứng đáng hơn là mấy con "cóc ếch nhái" trước khi nhận định tiếp tục. Tuy vậy, luận điểm của ông Phạm Chí Dũng nên được đồng tình [6]:
"Không khí chính trường trong nửa cuối năm 2013 được hứa hẹn sẽ không quá thâm trầm. Thậm chí là ngược lại".
Nguyễn Ngọc Già
________________
