Wise Geek
Nguyễn Quang chuyển ngữ
Nguyễn Quang chuyển ngữ
Khế ước xã hội là một thỏa thuận ngụ ý giữa người được cai trị
và người cai trị (chính phủ). Khái niệm này được dựa trên ý tưởng lý
thuyết rằng các chính phủ hoặc nhà cầm quyền là hợp pháp nếu họ có sự
đồng ý của người được cai trị. Do đó, một khế ước xã hội là sự thỏa
thuận, theo đó một chính phủ được người dân cấp thẩm quyền để cai trị
họ. Lý thuyết khế ước xã hội là một lý thuyết chính trị chiếm ưu thế
trong lịch sử hiện đại của phương Tây, lần đầu tiên được giải thích kỹ
bởi Thomas Hobbes và được giải thích thêm và sửa đổi bởi John Locke và
Jean-Jacques Rousseau.
Lý thuyết khế ước xã hội xuất hiện trong tác phẩm Leviathan của
Thomas Hobbes, dựa trên hai giả định. Thứ nhất là, tất cả mọi người đều
có tính tư lợi và chỉ hành động theo động cơ để cải thiện tình cảnh của
chính họ, mà sẽ dẫn đến một tình trạng đấu tranh triền miên. Thứ hai,
con người là nhân vật có lý trí, có khả năng nhận định các quyết định
nào sẽ phục vụ tốt nhất cho lợi ích của họ Những giả thiết này dẫn đến
nhận thức rằng con người hành động hợp lý vì lợi ích của họ sẽ muốn phục
tùng một chính quyền để đạt được hòa bình và sống trong một xã hội dân
sự.
Hobbes đưa ra hai thành tố rõ ràng của một khế ước xã hội. Thứ nhất,
con người phải đồng ý tập thể để hình thành một xã hội có tổ chức, trong
đó họ từ bỏ tình trạng vô chính phủ, hoặc thiếu trật tự, mà vốn hiện
diện ở trạng thái tự nhiên. Thứ hai, họ phải đồng ý để tồn tại dưới pháp
luật chung và tạo ra một chính phủ hoạt động như một cơ chế để thực thi
hợp đồng và pháp luật của mình.
Biện minh của John Locke về một khế ước xã hội trong Hai Luận văn về
Chính phủ khác rất nhiều bởi vì ông không không xem con người ở trong
một tình trạng đấu tranh triền miên. Thay vào đó, Locke xem con người có
đạo đức. Con người ở trong tình trạng vô tổ chức và tự do làm những gì
họ thích. Nhưng đạo đức ngăn họ khỏi tình trạng đấu tranh triền miên mà
Hobbes nêu ra. Chiến tranh xảy ra bởi vì con người tìm cách ăn cắp hoặc
nô lệ nhau. Bởi vì không có chính quyền dân sự hoạt động, con người phải
bảo vệ cuộc sống của mình, từ đó khởi đầu chiến tranh mà rất có khả
năng sẽ tiếp diễn.
Để tránh sự tan rã không thể tránh khỏi này, con người phải thỏa
thuận để hình thành một xã hội và thỏa thuận được cai quản. Locke cũng
truyền đạt rằng người được cai quản có quyền nổi loạn chống lại người
cai trị khi họ trở thành chuyên chế. Kẻ cai trị chuyên chế tạo ra một
tình trạng chiến tranh với người dân của họ, buộc người dân phải phòng
vệ bản thân và bắt đầu tạo ra một chính quyền mới. Ý tưởng của Locke đã
được sử dụng để biện minh cho cuộc cách mạng Pháp và Mỹ. Tương tự như
vậy, ý tưởng của ông cũng đã hỗ trợ trong việc định hình các hiến pháp
của nhiều quốc gia.
Trong tác phẩm của mình Khế ước xã hội, Jean-Jacques Rousseau phác
thảo một hợp đồng dựa trên chủ quyền của nhan dân. Giải thích của
Rousseau về khế ước xã hội đối kháng với các khái niệm cá nhân mà Hobbes
và Locke truyền bá. Theo Rousseau, nếu một người quyết định lựa chọn
lợi ích của trên lợi ích tập thể, họ phải bị ép buộc để lựa chọn cái tốt
nhất cho toàn xã hội.
Xem thêm: KHẾ ƯỚC XÃ HỘI của J.ROUSSEAU
Nguồn: Wisegeek
