Đàm Mai Đạo
Lẽ ra, ông Thăng cần phải có một báo cáo khả thi, chi tiết với
đủ luận cứ và số liệu cùng mức thu phí hợp lý khoa học, đặc biệt KHÔNG
CÀO BẰNG giữa các loại xe hơi và các loại xe gắn máy trước khi đưa ra đề
xuất thu phí xe cá nhân - đang gây ầm ĩ dư luận.
Đa số các phản ứng quyết liệt và chỉ trích mạnh mẽ thuộc về những
người có xe hơi - đó cũng là điều bình thường, vì khoản thu có thể xoay
quanh mức 20 triệu/năm cho xe hơi (nếu có) ảnh hưởng trước tiên đến túi
tiền của họ.
Bất chấp chỉ trích và chê bai mạnh từ ca sĩ Mỹ Linh (1) đến blogger
Trương Duy Nhất, Hồ Lan Hương v.v... tất cả xuất phát từ mức phí dự kiến
mà họ cho là quá cao và nội dung phí không thuyết phục. Tại đây, (giả
sử) mức phí cho xe hơi chỉ khoảng 1 triệu/xehơi/năm, 100.000/xe gắn
máy/năm, chắc là sự việc không quá ồn ào và dễ được chấp nhận.
Tạm chấp nhận cách tính toán của Blogger Hồ Lan Hương (2). Nghĩa là,
số tiền cần có để duy tu đường sá hàng năm là 3.910 tỉ đồng/năm cho 2
triệu xe hơi và 37 triệu xe gắn máy. Trên cơ sở đó, tôi đề xuất ông Đinh
La Thăng lập phương án khả thi như sau:
- Thu thập số liệu chính xác và mang tính cập nhập hơn về số liệu xe hơi, xe tải, xe gắn máy và số km đường bộ.
- Trên cơ sở đó (giả sử là cần 3.910 tỉ đồng/năm cho bảo dưỡng đường
và có 2 triệu xe hơi, 37 triệu xe gắn máy, theo số liệu của Hồ Lan
Hương):
Chia theo cơ cấu:
Xe gắn máy chịu 60% chi phí hàng năm.
Vậy: 3.910 tỉ*0.6 = 2.346 tỉ/37.000.000 xe gắn máy # 63.000 đồng/xe/năm
Xe ô tô, tải v.v... chịu 40% chi phí hàng năm.
Vậy: 3.910 tỉ*0.4 = 1.564 tỉ/2.000.000 xe hơi # 782.000 đồng/xe/năm
Tuy nhiên, nếu ông Thăng điều tra chi tiết với số liệu khả thi, còn có thể tạm chia ra như sau:
- Xe gắn máy : xe tay ga và xe số. Xe tay ga sẽ đóng phí cao hơn một
chút và xe số bình thường đóng ít hơn một chút. Vì dụ xe tay ga có thể
đóng 80.000 đồng/ năm và xe số có thể đóng 50.000 đồng/năm.
- Xe ô tô các loại: các loại xe siêu sang (có thể có giá từ 5 tỉ trở
lên) có thể đóng vài chục triệu/năm, xe hơi loại khá và thường có thể
đóng giao động 600.000 đồng - 700.000 đồng/năm.
Nếu cách tính toán chi tiết và hợp lý hơn, dư luận sẽ không phản ứng gay gắt như hiện nay.
Hãy nghĩ rằng, các loại xe siêu sang chỉ cỡ như Cường đô la và các
nghệ sĩ nổi tiếng mới sắm nổi, thì vài chục triệu đồng một năm, tức
khoảng 2 - 3 triệu/tháng là số không quá lớn đối với họ.
Cứ nghĩ, một lon bia Heineken, nếu bạn ngồi uống vỉa hè, có thể bạn
chỉ trả 20.000 đồng/lon, nhưng trong một nhà hàng cao cấp bạn phải bỏ ra
150.000 đến 200.000 đồng/lon (nhấn mạnh là bia thật như nhau trong cả 2
trường hợp). Do vậy, những ai sắm được xe sang trọng, chắc hẳn họ cũng
vui lòng tỏ trách nhiệm hơn đối với xã hội.
Điều quan trọng hơn, kinh phí này có thật sự dùng cho duy tu đường sá
hay là cơ hội tiếp tay cho tham nhũng nhiều hơn. Đó là điều mà người
dân băn khoăn hơn cả. Cốt lõi băn khoăn đó, cộng với cách phát ngôn duy ý
chí và mang tính phỏng ước, trong khi thiếu một cách làm việc khoa học,
trách nhiệm, biết lắng nghe đã làm cho sự việc bị đẩy lên mức "cuộc
chiến" về việc: cái giống gì cũng đè đầu dân ra gánh chịu!
Đàm Mai Đạo
