Đoan Trang
Đầu tiên, mời các bạn xem bức hình ở dưới của phóng viên Trịnh Hự, đây là chú thích:
"Các sinh viên này, cùng khoảng hai chục sinh viên nữa ở phía
trong, phải chấp nhận ăn mặc như thế này và đứng chịu rét hơn 2 tiếng
đồng hồ sáng nay để các quan chức của trường tiếp đón một đoàn khách
nước ngoài. Tôi mặc áo phao dày cộm đứng cùng họ hàng chục phút trước
khi mỗi đoàn khách đến.
Họ được lệnh phải vẫy cờ khi các đoàn khách đi vào, trở thành một
thứ trang điểm cho sự đón tiếp trọng thị mà các thầy cô giáo của họ
dành cho người nước ngoài, bất chấp việc này ảnh hưởng như thế nào tới
sức khỏe của họ và hình ảnh của đất nước Việt Nam trong mắt đoàn khách
nước ngoài.
Hiện tượng này xuất hiện phổ biến tại hầu hết các trường học ở Việt Nam. Dễ thấy vị trí của người học ở đâu trong nền giáo dục".
* * *
Thật là chí lý, làm mình nhớ đến một đoạn ngắn mình viết hôm 4-1 vừa rồi để đưa lên status, như thế này:
Năm 2010 kỷ niệm 65 năm thành lập ĐH KHXH&NV, anh Trọng về
thăm trường cũ. Mình đang đứng chắp tay sau đ. nhìn nhìn, đột nhiên có
mấy “chí thức” từ đâu xông tới nắm cánh tay lôi đi: “Sinh viên lớp nào
thế này, sao đứng đây?”. Mình cố gỡ tay các vị ra, đang giải thích, thì
anh Trọng đã đi tới. Mọi người vội vã bỏ cả mình đấy, nhao hết về phía
anh, ai nấy cười tươi thắm: “Ôi, anhhhhhh…”.
Tức quá bèn nhắn tin trút giận vào đầu một sinh viên của trường:
“Trường mày ấy. VNU nhà mày ấy. Với khối chí thức như thế thì 65 năm nữa
cũng không khá được chứ không phải 65 năm truyền thống mà đã xong đâu
em ạ”. Sinh viên nhắn lại: “Sax... Ai bảo chị mon men ra đấy làm gì?
Giảng viên mà có tư cách, có tài thì đã chả thèm ra đón anh Trọng”.
Status trên xuất phát chủ yếu là từ bức xúc trước cách giới trí thức –
ở đây là các loại ban giám hiệu, đoàn trường, một bộ phận giáo viên khả
kính… – đối xử với sinh viên, trong câu chuyện cụ thể này. Hôm đó đã là
đầu đông, trời rét, mình vẫn nhớ cảnh trường huy động một đội hai, ba
chục nữ sinh áo dài mỏng, má phấn môi son, guốc cao gót nhọn như kim,
đứng hai bên hành lang gió lộng để đón anh Trọng. Em nào mỏi, bỏ guốc ra
đứng chân không một tị, hoặc ngoáy ngó sang bên cạnh nói chuyện, lập
tức thầy/cô ra nhắc nhở, yêu cầu phải đứng cho ngay ngắn.
Tới lúc anh Trọng đến thì “khối chí thức” đổ xô ra đón. Các thầy
complet, các cô áo dài, ai nấy hối hả, lúp xa lúp xúp trong hai cái ống
quần là lượt. Rồi tự động hình thành một vòng tròn bao quanh anh Trọng.
Anh Trọng thân mật nhìn khắp lượt rồi buông một câu đùa theo mình là
nhạt thếch, tuy nhiên anh không có lỗi: “Trường ta giờ cài cắm trí thức ở
khắp nơi rồi, nhỉ?”. Mọi người cười phá lên, tiếng cười nồng nàn đấy
nhưng giá bỏ thêm độ một tạ muối thì đỡ nhạt hơn một chút. Thôi thì cũng
là giữ phép lịch sự với một sinh viên cũ của trường. Nhưng với các sinh
viên hiện tại của trường thì lại không cần phải giữ gìn như thế. Gió
lạnh đầu mùa thổi phần phật, họ vẫn cứ đứng đó, lênh khênh trên những
đôi guốc nhọn, áo dài mỏng bay phấp phới, may có lớp son phấn che đi đôi
môi và làn da tái mét vì lạnh, và họ xuýt xoa…
Trong phòng lớn, đã có tín hiệu chuẩn bị sâm banh. Lại thêm 8 nữ sinh
áo dài nữa, mỗi nữ sinh nâng trên tay một chiếc khay, trên đặt chiếc
ly, thướt tha đi vào. Em nào cũng nâng khay ngang thái dương (không biết
các em có biết tích “cử án tề mi” bên Tàu không – nàng Mạnh Quang dâng
cơm cho chồng mỗi bữa đều nâng mâm ngang mày để tỏ lòng kính trọng ông
xã). Guốc cao gót lại phải dâng khay nên các em đi lại cũng có phần khó
khăn, nhưng vấn đề quan trọng ở đây đang là phải làm sao để không xảy ra
thất thố gì trong giờ khắc này. Ban lãnh đạo chờ các nữ sinh đến, các
thầy khui sâm banh, rót vào từng ly, rồi dâng cho Tổng Bí thư – nhưng mà
chỉ là đưa ly cao ngang cổ thôi chứ chưa đến mức ngang mày. Ồn ào chúc
tụng, cụng ly...
Trong khi đó thì Phan Bội Châu vẫn nằm tù, à, tức là số nữ sinh áo
dài làm lễ tân đón khách bên ngoài vẫn đứng run cầm cập ngoài hành lang
đầy gió.
Mình ý thức được thân phận phóng viên nên đã cố nép vào góc phòng, sợ
lăng xăng nhỡ làm vướng chân hay va phải mấy em phục vụ sâm banh, bể ly
của trường thì đền bỏ mẹ. Tuy thế cái chiều cao 1m45 vẫn bị phát hiện,
một số giáo viên trong lực lượng vừa nãy gườm gườm, có một cô không nén
được sự bức xúc đã tiến đến hỏi thẳng: “Em ở lớp nào? Tại sao vào đây?”.
“Em xin lỗi, em không phải sinh viên, em ở bên báo”.
“Báo à?”. Cô “hừ” một tiếng khe khẽ trong cổ rồi quay đi, không quên
ném vào mặt mình một cái nhìn khó chịu. Không sao. Em biết thừa là vướng
anh Trọng ở đây, còn lâu cô mới dám nắm cánh tay lôi em ra ngoài, nên
em cũng nhìn lại với vẻ khó chịu không kém.
Nói chung thì chứng kiến từ đầu buổi đến giờ, mình biết là các thầy
cô không thích thấy sinh viên (hoặc nói chung là cái bọn trẻ, nhâng
nháo) lại có cái quyền đứng gần, “tiếp cận” Tổng Bí thư đâu. Nhiệm vụ
của chúng nó rõ ràng thế này: Đứa nào ngoại hình đẹp và ưu tú về đạo đức
cách mạng thì ra đón Tổng Bí thư, bọn còn lại (không nhất thiết xấu,
nhưng bọn nó là số đông và rất có thể không ưu tú) thì cứ lên lớp bình
thường – việc của chúng nó là học, còn việc gần gũi đón tiếp anh Trọng,
đã có lãnh đạo nhà trường lo. Hội trường đâu, phòng ốc đâu mà cho hàng
trăm sinh viên ra “giao lưu” với anh được, nhỡ ra chúng nó hỏi gì anh
thì dở, dở lắm. Phải kiểm soát được hết. Không được phép để xảy ra sơ
suất, thất thố nào trong một dịp như thế này – mấy khi anh Trọng về thăm
trường. Quan trọng nhất là, tiếp một người sang như thế, cao như thế,
phải là nhiệm vụ của lãnh đạo nhà trường cơ, đâu đến thứ sinh viên…
