Bùi Văn Phú
Quốc hội Việt Nam tuần qua đã bỏ phiếu tín nhiệm lãnh đạo. Sau nhiều
ngày bàn luận và chất vấn, 484 đại biểu đã đánh giá việc làm của 50 lãnh
đạo từ Chủ tịch nước, Thủ tướng, Chủ tịch Quốc hội đến các bộ trưởng,
thủ trưởng ban ngành.
Phiếu đánh giá có 3 chọn lựa: “tín nhiệm cao”, “tín nhiệm” và “tín
nhiệm thấp”. Các đại biểu không có lựa chọn “không tín nhiệm” dành cho
bất cứ lãnh đạo nào.
Kết quả, tất cả các lãnh đạo cao cấp đều nhận được đại đa số phiếu “tín nhiệm cao” hay “tín nhiệm” của các đại biểu.
Chủ tịch Nước Trương Tấn Sang đạt 380 phiếu tín nhiệm cao (78.51%) và
84 tín nhiệm (17.36%) trên tổng số 484 phiếu, tức 95.87% tín nhiệm cao
và tín nhiệm cộng lại. Năm ngoái ông được tổng cộng 94.3%.
Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Sinh Hùng đạt 340 (70.25%) và 93 (19.21%), tổng cộng 89.46%. Năm ngoái ông được 94.92%.
Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng đạt 320 (66.12%) và 96 (19.83%), tổng cộng 85.95%. Năm ngoái ông được 67.48%.
Ông Dũng có tiến bộ nhiều nhất so với năm ngoái và cả ba người đứng
đầu nước năm nay đều đạt trên 85% tín nhiệm từ đại biểu quốc hội.
Trong kỳ bỏ phiếu này, một số quan chức bị nhiều phiếu “tín nhiệm
thấp” là bộ trưởng y tế Nguyễn Thị Kim Tiến với 192 phiếu tức 40%, bộ
trưởng giáo dục Phạm Vũ Luận với 149 phiếu tức 31%.
Bà Tiến trong năm qua bị chỉ trích vì vụ việc thuốc tiêm chủng gây tử
vong cho nhiều thiếu nhi. Ông Luận bị điểm xấu liên quan đến xuất bản
sách giáo khoa, bằng cấp và tiến sĩ giấy trong ngành giáo dục. Tuy nhiên
hai vị vẫn không từ chức.
Nhìn vào số phiếu, với mức tín nhiệm thấp là 40% và 31% thì bà Tiến
và ông Luận vẫn còn được tín nhiệm cao và tín nhiệm ở mức 60% và 69%.
Như thế dù có dư luận bức xúc muốn họ từ chức thì không lãnh đạo nào
làm thế vì quốc hội toàn là người của đảng. Đảng bố trí nhân sự lãnh
đạo, cả quốc hội là người của đảng vẫn đồng ý tín nhiệm thì tại sao họ
lại phải từ chức.
Nhìn chung, trừ một vài quan chức như bà Tiến hay ông Luận, còn lại
50 lãnh đạo các bộ, ban ngành đều được quốc hội tín nhiệm trên 70%. Một
con số mơ ước cho lãnh đạo các quốc gia tự do dân chủ trên thế giới.
Vấn đề đặt ra là mức tín nhiệm các đại biểu dành cho lãnh đạo Việt Nam có phản ánh được lòng dân hay không?
Tổ chức chính trị và lãnh đạo nhà nước tại Việt Nam là cơ chế độc
đảng. Đảng Cộng sản Việt Nam nắm quyền cai trị đất nước, như ghi trong
Điều 4 Hiến pháp.
Các ứng viên đại biểu quốc hội phải được cơ sở ngoại vi của Đảng Cộng
sản là Mặt trận Tổ quốc đề cử. Rất ít người dám tự ứng cử vì làm thế sẽ
bị sách nhiễu, trấn áp. Có hai ứng viên độc lập là luật sư Lê Quốc Quân
và tiến sĩ Cù Huy Hà Vũ đã rơi vào trường hợp như thế. Vì tự ra ứng cử
và tham gia những hoạt động dân chủ, ông Vũ đã bị kết án nhiều năm tù và
nay phải sống lưu vong ở Mỹ. Luật sư Quân hiện bị tù vì trốn thuế.
Lần bầu quốc hội mới nhất là năm 2011 có gần 900 ứng viên được Mặt trận Tổ quốc chấp thuận để tranh 500 ghế đại biểu.
Như thế, đại biểu quốc hội chỉ phản ánh ý của đảng viên Đảng Cộng
sản. Việc bỏ phiếu tín nhiệm cao thấp cũng là vì quyền lợi của đảng và
các phe nhóm trong đảng.
Trong các chế độ tự do dân chủ, như ở Thái Lan, Nhật, Ấn Độ hay ở Anh
quốc, nếu thủ tướng, cũng là người đứng đầu một đảng, thấy không còn
được sự ủng hộ trong quốc hội thì sẽ tuyên bố giải tán quốc hội để dân
bầu chọn lại.
Khi đó, các đảng sẽ vận động cử tri để họ chọn người của đảng mình
vào quốc hội. Đảng nào chiếm được đa số đại biểu sẽ chọn người làm thủ
tướng để lãnh đạo đất nước.
Tại Hoa Kỳ, một nước theo chế độ tổng thống, đầu tháng này đã có bầu
giữa nhiệm kỳ tổng thống. Hôm 4/11 cử tri Mỹ đã bầu chọn 36 trong tổng
số 100 thượng nghị sĩ và toàn thể 435 hạ nghị sĩ ở cấp liên bang và hàng
nghìn dân cử các cấp khác.
Thăm dò dư luận của Viện Gallup vào cuối tháng 10 cho thấy số người
ủng hộ Tổng thống Barack Obama là 42%, số không ủng hộ là 53%.
Sự bất đồng của dân Mỹ đối với các chính sách của Tổng thống Obama phản ánh qua kết quả bầu cử vừa rồi.
Tại hạ viện, cộng hòa vẫn chiếm đa số và tăng lên đến 243/435. Tại
thượng viện, cộng hòa đạt 52/100 giành luôn đa số đang do đảng dân chủ
nắm giữ.
Trong hai năm tới, tổng thống và quốc hội sẽ phải làm việc sao cho
được lòng dân. Nếu không những lá phiếu của cử tri lại làm thay đổi
chính trường Mỹ trong kỳ bầu chọn năm 2016.
Sinh hoạt chính trị ở Nam Triều Tiên, Indonesia, Mexico, Philippines
cũng thế, tổng thống và quốc hội được dân bầu lên qua các kỳ bầu cử với
ứng viên của nhiều đảng.
Tại những quốc gia tự do dân chủ, tiếng nói của dân được phản ánh trong các cơ quan quyền lực cao nhất của nhà nước.
Ở Việt Nam chưa có bầu cử đa đảng và quyền tự do phát biểu quan điểm chính trị còn bị đe dọa bởi những bản án tù.
Đơn giản nếu có ai thực hiện thăm dò ý kiến mức tín nhiệm của dân với
lãnh đạo thì sẽ vào tù ngay. Năm ngoái, dịp quốc hội bỏ phiếu tín nhiệm
lần đầu tiên, nhà báo tự do Trương Duy Nhất đưa ra thăm dó ý kiến đánh
giá lãnh đạo, trong đó có cả lựa chọn “không tín nhiệm”. Sau đó ông bị
bắt giam và đầu năm nay bị kết án 2 năm tù vì “lợi dụng tự do dân chủ để
xâm phạm quyền lợi nhà nước” theo điều 258 luật hình sự.
Năm 2000, báo Tuổi Trẻ Xuân công bố một thăm dò dư luận xem ai là
người được ái mộ. Kết quả Chủ tịch Hồ Chí Minh được điểm cao nhất, kế
đến là Tướng Võ Nguyên Giáp, rồi đến Tổng thống Bill Clinton, Thủ tướng
đương nhiệm Phan Văn Khải. Hệ lụy của việc thăm dò này là số báo xuân bị
thu hồi và tổng biên tập bị kỷ luật.
Vì thế kết quả bỏ phiếu tín nhiệm lãnh đạo của quốc hội Việt Nam tuần
qua chỉ là hình thức để cho có vẻ dân chủ, chứng tỏ lãnh đạo có ít
nhiều trách nhiệm với dân.
Trên thực tế, hiện nay người dân Việt vẫn chưa có quyền định đoạt
tương lai chính trị của đất nước và thay đổi lãnh đạo quốc gia qua các
cuộc bầu cử tự do, đa đảng.
Lãnh đạo có được tín nhiệm hay không, tất cả đều là sự sắp xếp trong
nội bộ Đảng Cộng sản Việt Nam, của Bộ Chính trị và hai triệu đảng viên.
Hơn 80 triệu người dân vẫn đứng bên ngoài.
