Trịnh Hữu Long
Một trong những điều người Việt Nam lo ngại nhất khi quan hệ với Mỹ
là Mỹ có thể trở mặt bất cứ lúc nào, như đã từng làm với Việt Nam Cộng
hòa trước năm 1975.
Lo ngại này là chính đáng, vì nước nào cũng phải đặt lợi ích quốc gia
họ lên trên tất cả (chỉ có vài nước là đặt một chủ nghĩa và một thứ
tình anh em siêu ảo lên trên đầu). Nước Mỹ cũng chẳng sai gì khi bỏ rơi
đồng minh để bảo vệ đất nước họ.
Nhưng bối cảnh hiện nay có lẽ thuận lợi hơn nhiều cho lãnh đạo Việt
Nam, bởi lẽ lần đầu tiên trong lịch sử, và cũng là một trong những điểm
độc đáo nhất của chính trị Việt Nam, họ có một cộng đồng người Mỹ gốc
Việt rộng lớn ngay trong lòng nước Mỹ. 1,7 triệu công dân Mỹ gốc Việt,
chiếm gần 0,6% dân số Mỹ, hầu hết vẫn còn tha thiết với quê hương, có
ảnh hưởng vô cùng lớn đến quan hệ Việt - Mỹ. Lá phiếu của họ có thể chi
phối chính trường và quan điểm của họ luôn luôn được lắng nghe.
Bởi vậy, một trong những cách tốt nhất để kìm hãm các chính sách bất
lợi cho Việt Nam từ phía Mỹ là chính phủ phải thân thiết được với cộng
đồng người Việt ở Mỹ và thực lòng tôn trọng họ. Đảng cộng sản Việt Nam,
lực lượng đang nắm chính phủ hiện nay, có làm được điều này không là một
câu hỏi lớn, bởi để kết thân được với cộng đồng người Việt ở Mỹ, họ
buộc phải đánh giá lại toàn bộ cuộc chiến tranh 1954-75, đánh giá lại
Việt Nam Cộng hòa, đánh giá lại sự kiện hàng triệu người Việt bỏ nước ra
đi sau năm 1975 và hàng trăm nghìn người đã chết tức tưởi trên biển.
Làm thế nào để Đảng nói với đảng viên của họ, cựu chiến binh của họ
và một bộ phận lớn nhân dân về tất cả những điều này? Làm thế nào để
Đảng mở được lời xin lỗi? Vốn liếng chính trị lớn nhất của họ chính là
cuộc chiến tranh được gọi là "chống Mỹ", cái mà phần lớn người Việt Nam
ngày nay vẫn coi là công lao của Đảng. Từ bỏ được là không dễ.
Thế mới bảo, kẻ thù lớn nhất của đời người là chính mình.