Kính Hòa - Phóng viên RFA
Hình ảnh Hai Bà Trưng trên phố Huế trong ngày Lễ Hai Bà (ảnh minh họa) Photo dantri.com
Hai câu chuyện có liên quan đến lịch sử theo chiều trái ngược nhau ở
Hà nội và Sài gòn vừa xảy ra. Một là kỷ niệm sinh nhật Hai Bà Trưng, và
hai là phá hủy các kiến trúc ở trung tâm Sài gòn. Cả hai đều bị dự luận
phản đối.
Bày ra lịch sử
Câu chuyện những hàng cây cổ thụ bị đốn ngã ở Hà nội và Sài gòn chưa
kết thúc, thì một câu chuyện khác cũng có liên quan đến quá khứ, đến
lịch sử nổ ra gây nhiều đàm tiếu. Ngày 16/8 báo chí đưa tin thủ đô Hà
nội sẽ kỷ niệm 2000 năm sinh nhật… Hai bà Trưng. Nhiều người đã phản đối
việc này, kể cả bằng phương tiện truyền thông chính thống của nhà nước
lẫn mạng internet.
Giáo sư Ngô Đức Thịnh, thành viên của Hội đồng di sản quốc gia nói rằng ông không đồng ý việc này
“Tôi không tán thành việc đưa cái ngày đó lên vì hai lý lẽ. Một
là con số đấy là con số huyền thoại, hai là hàng năm chúng ta có kỷ niệm
cuộc khởi nghĩa hai bà Trưng rồi. Như vậy là nó không cần thiết và dựa
trên một cơ sở mơ hồ. Đặc biệt là trong điều kiện đất nước khó khăn,
tiền đó để làm những việc khác tốt hơn.”
Một lý do khác mà những người chống đối việc tổ chức lễ lạt này là
kỷ niệm sinh nhật như vậy trong thời xa xưa không phải là truyền thống
của dân tộc. Thạc sĩ Đào Tiến Thi từ Hà nội cho biết ý kiến của ông
“Hai Bà Trưng sống cách chúng ta lâu như thế mà theo truyền thống
thì chúng ta không có kỷ niệm sinh nhật. Kỷ niệm sinh nhật đối với
những nhân vật thời hiện đại thì được, chứ còn một nhân vật quá xa xôi
thì việc đó không đúng với truyền thống Việt nam.”
Cuối cùng thì thành ủy Hà nội ra thông báo do bận việc đột xuất nên
hoãn lại việc kỷ niệm nay. Giáo sư Thịnh hoan nghênh quyết định này
“Chính quyền cũng bắt đầu nghe ý kiến phản biện của người dân,
của các nhà khoa học, như thế cũng tốt. Tôi hoan nghênh thái độ của họ.”
Tuy nhiên ông cũng cười nói rằng ông cũng không hiểu tại sao cơ quan đảng của Hà nội nói là hoãn, chứ không nói là không làm.
Không quan tâm đến lịch sử
Trong khi đó thì tại Sài gòn, tiếp theo việc đốn hạ những hàng cây
cổ thụ tại trung tâm thành phố để thực hiện dự án tàu điện ngầm, một tòa
nhà có tuổi 130 năm là Thương xã Tax được dự tính sẽ bị phá dỡ để xây
vào đó một cao ốc hiện đại. Việc này gây nhiều tiếc nuối cho người dân
Sài gòn.
Tiến sĩ khảo cổ học Nguyễn Thị Hậu trong lần trả lời chúng tôi về
mâu thuẫn giữa bảo tồn di tích và phát triển kinh tế cho rằng các quyết
định xây dựng phát triển đã không quan tâm đến cộng đồng nên đã gây ra
những phản ứng buồn lòng như vậy từ phía người dân.
Một người dân Sài gòn làm việc ở khu trung tâm thành phố nói với chúng tôi
“Tiếc nuối thì chắc rồi. Hồi họ đập chổ của mình, nhiều người
cũng tiếc như là cà phê Givral, rồi thì họ cũng đập xong hết rồi. Mấy
chổ đó nhà Tây ngày xưa xây cũng hay mà mấy ông ấy cứ khoái đập, chắc
đập xong có tiền hay sau đó mà cứ đè ra mà đập. Bây giờ cái nhà hát nó
lọt thõm bên trong mấy cái nhà cao tầng có ai thấy đâu. Caravelle,
Vincom nó che hết rồi.”
Thương xá TAX ngày xa xưa năm 1960
Tiến sĩ Nguyễn Thị Hậu nhìn những ngôi nhà cũ mang dấu những thời
gian lịch sử khác nhau được thay thế bằng các cao ốc thương mại đã viết
trong bài viết mới nhất của mình rằng phải chăng bây giờ ở Việt nam
người ta chỉ biết xây dựng hai thứ, đó là nhà nghỉ và trung tâm thương
mại!
Cũng có ý kiến cho rằng những ngôi nhà như thương xã Tax ở Sài gòn
không phải là quá xưa để có thể được coi như một di sản để mà giữ gìn.
Giáo sư Thịnh từ Hà nội nói rằng không phải hoàn toàn như vậy, ông
lấy dẫn chứng là cầu Long Biên ở Hà nội mặc dù chỉ hơn 100 năm và không
phải do người Việt xây, nhưng nó gắn với lịch sử Hà nội cho nên phải giữ
gìn. Ông Đào Tiến Thi thì nói
“Tôi nghĩ là bất cứ cái gì đã gắn với truyền thống, đã đi vào
lịch sử, nó đã tồn tại như một chứng tích lịch sử rồi thì bất cứ thay
đổi nào chúng ta cũng phải tính toán thật kỹ.”
Giáo sư Thịnh nói rằng ông không rõ những chi tiết đng diễn ra ở Sài
gòn, nhưng nếu những việc đó đụng chạm tới lịch sử thì người Sài gòn
cũng phải lên tiếng
“Tôi nghĩ rằng người Sài gòn cũng phải lên tiếng khi mà những sự
xây dựng, làm mới đó nó đụng chạm đến di sản, đặt vấn đề là làm thế nào
để giải quyết cho nó hài hòa.”
Vấn đề hài hòa mà giáo sư Thịnh nói đến cũng là vấn đề quan tâm hòa
hợp với suy nghĩ, lợi ích của cộng đồng cư dân địa phương khi thực hiện
một dự án phát triển mà Tiến sĩ Hậu đã nói.
Ngay sau khi tin thương xá Tax sẽ bị bỏ đi, một cố công dân Sài gòn đã tổ chức ký một kiến nghị yêu cầu dừng ngay việc đó.
Việc dừng lại việc di dời giải tỏa trung tâm Sài gòn có thể sẽ làm
tốn kém hơn kế hoạch phát triển thành phố nhưng có thể sẽ có nhiều người
đồng tình. Ngược lại một việc tốn kém khác cũng liên quan đến lịch sử
lại bị nhiều phản đối là… . Sinh nhật Hai Bà Trưng!
