Luật sư Trần Vũ Hải
07/07/2014, Bộ Công an ban hành Thông tư số 28/2014/TT-BCA quy định về công tác điều tra hình sự trong công an nhân dân, có hiệu lực từ ngày 25/8/2014.
Ngày 28/7/2014, báo chí Việt Nam bắt đầu quan tâm về Thông tư này, ca
ngợi quy định nghiêm cấm bức cung, mớm cung hoặc dùng nhục hình dưới
bất kỳ hình thức nào và cho biết Thông tư này có hiệu lực kể từ ngày
25/8/2014.
Ngày 29/7/2014, khi trả lời phóng vấn đài BBC, luật sư Trần Vũ Hải
cho biết Thông tư này có điều 38 khoản 1 rất nguy hiểm cho giới luật sư
vì cho phép điều tra viên điều tra lại luật sư, vô hiệu hóa vai trò của
luật sư.
Ngày 31/7/2014, luật sư Trần Vũ Hải và luật sư Ngô Ngọc Trai đã gửi
riêng rẽ các kiến nghị lên Liên đoàn luật sư Việt Nam (“LĐLSVN”) yêu cầu
lãnh đạo liên đoàn này có ý kiến sớm với Bộ Công an để sửa đổi Thông tư
28 trước ngày Thông tư này có hiệu lực là 25/8/2014.
Ngày 31/7/2014, luật sư Phan Trung Hoài – Chủ nhiệm Ủy ban bảo vệ
quyền lợi luật sư của LĐLSVN cho biết Ban lãnh đạo LĐLSVN rất quan tâm
đến kiến nghị của luật sư Ngô Ngọc Trai và các luật sư khác và sẽ sớm có
hướng giải quyết.
Ngày 01/8/2014, trong cuộc làm việc với Chủ tịch nước Trương Tấn
Sang, Trưởng Ban chỉ đạo Cải cách Tư pháp Trung ương cùng với sự hiện
diện của nhiều quan chức cấp cao của Bộ Công an, lãnh đạo LĐLSVN đã nêu
ra những quy định gây khó cho luật sư tại Thông tư 28. Ông Trương Tấn
Sang đã yêu cầu Bộ Công an sớm giải quyết việc này.
Ngày 07/8/2014, tại trụ sở LĐLSVN, Nguyễn Ngọc Anh - Cục trưởng và
lãnh đạo các Phòng, bộ phận chức năng liên quan của Cục Pháp chế và cải
cách hành chính, tư pháp Bộ Công an đã có buổi làm việc với lãnh đạo
LĐLSVN về Thông tư này. Ông Anh cho biết cam kết sẽ bảo đảm và hướng dẫn
cụ thể, tập huấn kỹ lưỡng trong toàn ngành để thống nhất về nhận thức,
làm rõ phạm vi trách nhiệm để việc thực thi Điều 38 TT28 đúng theo quy
định của pháp luật, nếu Thông tư 28 có bất cập thì sẽ theo dõi và rút
kinh nghiệm trong từng giai đoạn để có thể sửa đổi, bổ sung. Tuy nhiên,
lãnh đạo LĐLSVN yêu cầu Bộ Công an sửa trước ngày 25/8/2014. Cùng ngày
07/8/2014, ông Lê Thúc Anh – Chủ tịch LĐLSVN đã ký ban hành văn bản số
176/LĐLSVN gửi đồng chí Bộ trưởng Bộ Công an về việc đề nghị xem xét sửa
đổi nội dung Điều 38 TT28 nói trên.
Các luật sư trong cả nước rất quan tâm và bất bình về Thông tư này.
Ngày 9/8/2014, Ban chủ nhiệm Đoàn luật sư thành phố Hà Nội quyết định
tổ chức buổi hội thảo góp ý kiến liên quan đến Thông tư 28 vào ngày
16/8/2014.
Riêng với Đoàn luật sư Thành phố Hồ Chí Minh (TPHCM), có lẽ phải quan
tâm việc Chủ nhiệm Đoàn Nguyễn Đăng Trừng bị khai trừ Đảng nên chưa
thấy Ban Chủ nhiệm có ý kiến về Thông tư này. Tuy nhiên, có nhiều luật
sư trong Đoàn Luật sư TPHCM cũng có ý kiến phản đối Thông tư này, như
Luật sư Trịnh Minh Tân.
Trên trang mạng xã hội face book, các luật sư bàn luận sôi nổi về
Thông tư này. Ngày 10/8/2014, trang Facebook Nghề Luật Sư ra mắt với chủ
đề đầu tiên bàn về Thông tư 28 này, trang này đã đăng hàng chục bài
viết liên quan đến Thông tư 28 và vai trò của Luật sư trong giai đoạn
điều tra hình sự.
Ngày 16/8/2014, Hội thảo của Đoàn luật sư Hà Nội tổ chức không thành
bởi lý do trước đó có sự can thiệp từ một số cán bộ của Bộ Công an khiến
đơn vị cho thuê hội trường hủy hợp đồng với Đoàn luật sư Hà Nội. Trưa
ngày 16/8/2014, luật sư Trần Đình Triển – phó Chủ nhiệm Đoàn Luật sư Hà
Nội phụ trách Hội thảo này đã có thư xin lỗi các luật sư và những người
khác vì buổi hội thảo không thành.
Ngày 17/8/2014, Bộ trưởng Bộ Công an Trần Đại Quang đã ký quyết định
4740/QĐ-BCA đính chính Thông tư 28. Tuy nhiên, có thể do đúng dịp nghỉ
lễ kỷ niệm ngành Công an nhân dân 19/8 nên Bộ Công an chưa kịp công bố
thông tin cho báo chí và LĐLSVN được biết.
Đến ngày 25/8/2014 vẫn chưa thông tin về việc sửa đổi, đính chính
thông tư này. Cho đến ngày 25/8/2014, một loạt báo chí trong và ngoài
nước như các đài RFI, BBC, RFA, các báo Pháp luật & đời sống, Pháp
luật thành phố Hồ Chí Minh, Pháp luật( của Bộ Tư pháp), Hà Nội mới, Tiền
Phong,... đã đăng phản ánh về những ý kiến phản đối của các luật sư về
Thông tư này. Một số luật sư đã tỏ ra bi quan, cho biết sẽ không nhận
các vụ án từ giai đoạn điều tra vì lo ngại rằng sẽ bị cản trở và vô hiệu
hóa.Tuy nhiên nhiều luật sư vẫn tin tưởng rằng Bộ Công an sẽ sớm sửa
đổi Thông tư này.
Sáng ngày 26/8/2014, LĐLSVN thông báo mới nhận được quyết định
4740/QĐ-BCA của Bộ Công an đính chính Thông tư 28. Quyết định đính chính
này thực chất là một quyết định sửa đổi, bổ sung, mặc dù có nhiều điều
cần phải bàn, nhưng tạm thời đa số luật sư chấp nhận nội dung sửa bổ
sung Điều 38 của Thông tư 28. Trước khi đính chính, sửa đổi nội dung của
Khoản 1 Điều 38 như sau:
Điều 38. Trách nhiệm của Điều tra viên trong việc xử lý vi phạm đối với người bào chữa, người bảo vệ quyền lợi của đương sự hoặc trợ giúp viên pháp lý
1. Khi phát hiện thấy người bào chữa, người bảo vệ quyền lợi của đương sự hoặc trợ giúp viên pháp lý có hành vi cản trở, gây khó khăn cho hoạt động điều tra như: cưỡng ép, xúi giục người khác khai báo gian dối, ngăn cản việc khai báo, tiết lộ bí mật, cung cấp tài liệu sai sự thật, khiếu nại, kiến nghị không có căn cứ hoặc có hành vi trái pháp luật khác thì Điều tra viên tiến hành lập biên bản sự việc trên, có thể ghi âm, ghi hình hoặc tiến hành biện pháp khác nhằm thu thập tài liệu, chứng cứ chứng minh hành vi cản trở, gây khó khăn cho hoạt động điều tra của họ.
Sau khi đính chính, sửa đổi, Khoản 1 Điều 38 của Thông tư 28 như sau:
Điều 38. Trách nhiệm của Điều tra viên trong trường hợp phát hiện hành vi vi phạm của người bào chữa, người bảo vệ quyền lợi của đương sự hoặc trợ giúp viên pháp lý
1. Khi phát hiện thấy người bào chữa, người bảo vệ quyền lợi của đương sự hoặc trợ giúp viên pháp lý có hành vi cưỡng ép, xúi giục người khác khai báo gian dối, cung cấp tài liệu sai sự thật, khiếu nại, tố cáo, khiếu kiện trái pháp luật hoặc tiết lộ bí mật điều tra thì Điều tra viên tiến hành lập biên bản sự việc trên.
Việc Bộ Công an ra quyết định đính chính (thực chất là sửa đổi) trước
khi Thông tư có hiệu lực là chưa từng có tiền lệ ở Việt Nam, là thành
công bước đầu của giới luật sư Việt Nam trong cuộc đấu tranh khó khăn để
bảo vệ quyền hành nghề của giới mình. Sự kiện này chứng tỏ:
1. Nếu giới luật sư Việt Nam biết đoàn kết, biết đấu tranh và có bản
lĩnh, họ sẽ nhận được những thành quả nhất định để chứng minh vai trò
của luật sư trong một Nhà nước pháp quyền và dân chủ
2. Bộ trưởng Bộ Công an và một bộ phận không nhỏ trong lực lượng công
an sẵn sàng lắng nghe ý kiến phản biện từ những tầng lớp nhân dân, và
chấp nhận những ý kiến hợp lý để thay đổi quan điểm.
Giờ đây, giới luật sư Việt Nam đã có thêm tự tin. Họ cần chứng tỏ
không chỉ uy tín và vai trò của mình trong xã hội, mà ngay những công
việc nội bộ của họ cũng được giải quyết suôn sẻ. Nếu Đoàn Luật sư TPHCM
nhanh chóng bầu ra vị Chủ nhiệm mới mà không chịu áp đặt từ bên ngoài,
trên tinh thần tự chủ, dân chủ và theo đúng thông lệ quốc tế, sẽ là bước
tiếp theo của sự trưởng thành của giới luật sư Việt Nam.
Một Nhà nước pháp quyền và dân chủ phải có một đội ngũ luật sư hùng
mạnh, tự chủ, bản lĩnh và trí tuệ. Xã hội và nhân dân đang có chút kỳ
vọng vào giới luật sư.
Giới luật sư đừng đánh mất kỳ vọng của nhân dân và xã hội, đừng đánh mất mình, hãy tiếp tục đoàn kết và tiến bước.
Tác giả gửi Quê Choa, bài viết thể hiện văn phong và quan điểm riêng của tác giả
