Trần Vinh Dự
Tôi tốt nghiệp đại học tính ra cũng đã được 15 năm. Gần đây tôi
có dịp tham gia một lễ tốt nghiệp tại Việt Nam và có một bài chia sẻ
ngắn với các tân cử nhân có mặt tại buổi lễ. Tôi gửi lên blog này để
chia sẻ lại với các bạn đọc mới tốt nghiệp hoặc sắp tốt nghiệp cử nhân
của VOA.
Tôi rất hân hạnh được có mặt trong buổi lễ tốt nghiệp ngày hôm nay của các bạn, những cựu sinh viên yêu quý của trường Cao đẳng Nghề Việt Mỹ.
Trong ngày vui này, tôi muốn chia sẻ với các bạn 3 điều với tư cách là
một người bạn. Chỉ có 3 điều thôi, không có gì là lớn lao.
Điều thứ nhất là về sự thất bại
Tôi tự cho mình là một người dám chấp nhận thất bại. Thất bại đầu
đời của tôi là trong năm đầu Đại học. Tôi vào học Đại học Quốc Gia HN
năm 1995 và đặt mục tiêu phải lấy được học bổng để đi Úc học ngay trong
năm đầu tiên. Để làm được việc đó, tôi phải đứng đầu trường về thành
tích học tập. Kết quả học tập của tôi năm đó đứng đầu trường. Nhưng đáng
tiếc là chương trình học bổng của Úc mà tôi nhắm tới năm đó kết thúc.
Giấc mơ không thành, tôi đã khóc nhiều ngày, nhưng tôi không bỏ cuộc.
Khi tốt nghiệp Đại học, tôi cũng tốt nghiệp đứng đầu khoá. Tôi được
trường Đại học Quốc Gia Hà Nội giữ lại làm giảng viên. Thế nhưng mức
lương khi đó chỉ có 400 nghìn Đồng mỗi tháng, đủ cho tôi uống café và ăn
sáng vài ngày. Tôi nộp hồ sơ xin việc ở nhiều nơi, và trong suốt 6
tháng trời, tôi chỉ nhận được hết cái lắc đầu này tới cái lắc đầu khác.
Lại một thất bại nữa.
Sự thất bại trong việc tìm việc làm tốt và lương cao khiến tôi nhận
ra tôi cần phải làm tốt hơn nữa. Tôi đã dành một năm tự học và xin học
bổng. Cuối cùng tôi cũng xin được học bổng của viện Harvard Yenching và
được nhận vào học tại Đại học Tổng hợp Texas tại Austin. Năm 24 tuổi, tôi bắt đầu qua Mỹ học tiến sĩ Kinh tế.
Gần 6 năm học tiến sĩ là một thời kỳ gian khổ, đặc biệt là trong
giai đoạn làm luận án. Nếu thời gian kéo dài quá lâu, học bổng của tôi
sẽ hết, và tôi sẽ phải bỏ cuộc và về Việt Nam với hai bàn tay trắng. Vì
thế, áp lực phải thành công để tốt nghiệp là đặc biệt lớn, và tôi đã bị
trầm cảm nặng trong nhiều năm. Rất may là cuối cùng tôi vẫn vượt qua
trong khi khoảng 1 nửa số bạn học cùng khoá của tôi bỏ dở giữa chừng.
Tôi xin được việc làm tốt ở Mỹ và bắt đầu cuộc sống của một chuyên gia
khi 29 tuổi.
Năm 2010, tôi về Việt nam và bắt đầu làm việc cho một Quỹ đầu tư lớn
ở Việt Nam trên cương vị cố vấn kinh tế cao cấp. Nhiều người ngăn cản
quyết định này. Nhiều người cho tôi là ngu ngốc. Và quả thật, tôi bị sa
thải chỉ sau 3 tuần làm việc ở tập đoàn này. Lý do, các lãnh đạo của họ
sợ những gì tôi nói và viết có thể ảnh hưởng đến tương lai chính trị của
tập đoàn. Lại một thất bại nữa. Lần này nặng hơn vì tôi đã 33 tuổi.
Nhưng chính nhờ thất bại này sự nghiệp của tôi rẽ sang một lối đi
mới. Tôi tham gia cùng các bạn bè thân hữu của mình xây dựng công ty tài
chính TNK Capital, giờ là một công ty tư vấn tài chính uy tín ở Việt
Nam. Từ công ty này, chúng tôi lập ra Ismart Education, một công ty tiên
phong ở Việt Nam trong lĩnh vực giải pháp giáo dục số, và đầu tư vào Học viện Giáo dục Hoa Kỳ, là công ty sở hữu trường Cao đẳng Nghề Việt Mỹ và phân hiệu của Đại học Broward College tại Việt Nam. Đó cũng là lý do mà tôi đứng trước các bạn ngày hôm nay với tư cách Chủ tịch của Trường.
Ngày hôm nay các bạn ra trường, cũng giống như tôi ra trường hồi 15
năm trước. Dù học giỏi tới đâu, hành trang lập nghiệp của các bạn cũng
giống như tôi ngày đó, vẫn còn nghèo nàn lắm. Các bạn chắc chắn sẽ phải
đối mặt với nhiều khó khăn, thử thách, và sẽ có nhiều thất bại. Có những
thất bại sẽ làm các bạn bật khóc. Có những thất bại sẽ làm các bạn
không thể khóc thành lời. Có những thất bại sẽ làm các bạn mất niềm tin
và gục ngã một thời gian. Thậm chí có thể có những thất bại làm các bạn
đau đến mức ước như mình chưa bao giờ được sinh ra. Trong những giờ phút
ấy, hãy nhớ rằng ai cũng sẽ phải trải qua những thử thách tương tự. Cái
gì không giết chết được chúng ta thì sẽ làm chúng ta lớn mạnh hơn. Tôi
mong điều ấy ở các bạn. Và đó là chia sẻ đầu tiên.
Điều thứ hai là về sự hữu hạn của cuộc đời
Khi tôi còn ở những năm đầu của tuổi 20, tôi không bao giờ nghĩ đến
một ngày nào đó mình trở nên già đi. Với tôi khi đó chỉ có tuổi trẻ. Thế
nhưng đứng trước các bạn ngày hôm nay ở đây, tôi nhận ra 15 năm đã trôi
qua như một giấc mơ. Chỉ 3 năm nữa tôi sẽ bước vào tuổi 40. Thêm một
giấc mơ 15 năm nữa giống như giấc mơ vừa qua và tôi sẽ ngoài 50 tuổi.
Điều đó cũng sẽ đến với các bạn. Rất nhanh thôi, 10 năm, 20 năm, rồi 30
năm sẽ trôi qua và một sáng thức dậy các bạn sẽ thấy tóc trên đầu mình
có nhiều sợi bạc.
Điều đó không có gì là đáng buồn. Ngược lại, nó là một động lực lớn
nếu các bạn biết tận dụng. Hiểu rằng mình sẽ già đi và biến mất khỏi
trái đất này như là một lẽ tự nhiên cũng có nghĩa rằng bạn sẽ biết yêu
quý từng ngày còn lại và biết dùng nó một cách có ích nhất.
Thế nào là có ích? Tôi không có ý nói đến việc bạn phải có những
đóng góp lớn lao cho xã hội hoặc những hi sinh phi thường. Cái có ích mà
tôi nói đến ở đây là các bạn chỉ sống có một lần cuộc sống này, vì thế
hãy làm những gì các bạn thực sự yêu thích nhất. Tôi muốn mượn lời Steve
Jobs tại lễ tốt nghiệp năm 2005 của Đại học Stanford. Jobs nói rằng
“thời gian của các bạn là hữu hạn, vì thế đừng phí phạm thời gian để
sống cuộc đời của người khác. Đừng bị sập bẫy các giáo điều để phải sống
cuộc sống của mình theo cách nghĩ của người khác. Đừng để tiếng nói
quan điểm của người khác nhấn chìm tiếng nói sâu thẳm trong lòng bạn. Và
điều quan trọng nhất là hãy có can đảm để đi theo tiếng gọi của trái
tim và trực giác của bạn. Chúng là thứ biết rõ rất bạn thực sự muốn trở
thành một người như thế nào. Những thứ khác đều là thứ yếu.”
Tôi là một người ham viết lách từ nhỏ. Ngay khi còn là học sinh phổ
thông cơ sở, tôi đã viết tiểu thuyết và làm thơ. Tiểu thuyết của tôi
chưa bao giờ được đăng, và thơ của tôi cũng vậy. Có lẽ tiểu thuyết của
tôi quá dở và thơ của tôi cũng cộc cằn. Tôi không làm thơ và viết văn
nữa, nhưng niềm yêu thích viết lách thì ngày một lớn. Cuối cùng, tôi trở
thành một người phân tích và bình luận về kinh tế và quan hệ quốc tế.
Trong mười năm nay, tôi đã có gần 1 nghìn bài viết đăng trên nhiều báo
và tạp chí trong và ngoài nước. Đó là sở thích của tôi. Nó làm tôi cảm
thấy cuộc sống của mình có ý nghĩa. Nếu như nhiều tuần qua đi không thể
viết những gì mình muốn viết, tôi cảm thấy thiếu hụt như thiếu hụt ô xi
để thở, và tôi phải quay lại viết bằng được.
Trong số các bạn ngồi đây ngày hôm nay, hẳn sẽ có một số bạn đã thực
sự biết mình muốn làm gì. Các bạn thật may mắn. Với phần lớn các bạn
khác, có lẽ các bạn vẫn còn chưa biết mình muốn làm gì. Các bạn hãy tiếp
tục tìm kiếm. Theo cách nói của Jobs,
cũng giống như tất cả các vấn đề thuộc về trái tim, các bạn sẽ biết
mình tìm ra nó khi gặp nó. Các bạn không được dừng lại trước khi tìm ra.
Và khi đã tìm ra công việc mà mình thực sự ưa thích, các bạn hãy theo
đuổi nó bằng toàn bộ năng lượng của mình. Vì thời gian của các bạn trên
đời này chỉ là hữu hạn, các bạn sẽ già đi, và chắc chắn các bạn không
muốn trở thành một người già chìm đắm trong hối tiếc về quá khứ bị bỏ
lỡ. Do đó hãy cháy hết mình với đam mê mà các bạn có. Đó là chia sẻ thứ
hai của tôi.
Điều thứ ba là sự thành đạt và hạnh phúc
Không phải ai sinh ra cũng là thiên tài, cũng có cơ hội để trở thành
một thiên tài. Không phải ai sinh ra cũng trong một gia đình giàu
có,hoặc có cơ hội để trở thành giàu có. Tôi không phải là một thiên tài,
và cho đến giờ tôi cũng chưa bao giờ là một người thực sự giàu có. Có
thể trong số các bạn tốt nghiệp ngày hôm nay sẽ có một số ít bạn trở
thành những người đặc biệt nổi tiếng hoặc giàu có về sau, nhưng chắc
chắn phần lớn trong số các bạn sẽ là những người có cuộc sống bình
thường.
May mắn là không cần phải là một thiên tài hoặc một người đặc biệt
giàu có thì mới có hạnh phúc. Thậm chí trong nhiều trường hợp điều này
còn ngược lại, có nghĩa là người đặc biệt nổi tiếng hoặc giàu có nhiều
khi không có hạnh phúc.
Lý do là, hạnh phúc là cảm nhận chủ quan của bạn đối với những gì
bạn làm, những gì bạn có, và những gì xung quanh bạn. Hạnh phúc không
phải là một khái niệm vật lý với những công thức khô cứng. Nó là thứ
thuộc về con người, và vì thế, nó có vẻ đẹp và sự bí ẩn mà chỉ có chính
bạn mới giải mã cho mình được. Nếu biết cách giải mã, hạnh phúc đến từ
những điều nhỏ nhặt nhất. Trong bước đường sắp tới,các bạn sẽ phải luôn
bám đuổi trong một cuộc cạnh tranh gay gắt về danh lợi. Nhưng hãy đừng
để nó cuốn các bạn đi vĩnh viễn. Hãy biết dừng lại, dành thời gian để
cảm nhận và cảm nhận hạnh phúc với những gì mình có. Nếu không làm được
điều này, các bạn mãi mãi là một chiến binh lạc lối trong cuộc chiến
danh lợi không có lối thoát. Đó là chia sẻ thứ 3 của tôi.
Và lý do để tôi chia sẻ điều này là vì hôm nay là ngày của các bạn.
Các bạn đã đặt thêm được một dấu mốc hết sức quan trọng trong cuộc đời
mình. Những khó khăn cực nhọc trên ghế nhà trường đã qua, những khó khăn
cực nhọc trên con đường mưu sinh và khẳng định bản thân đang đến. Nhưng
ngay lúc này, chính lúc này đây, các bạn có quyền dừng lại trong một
ngày, có quyền tự hào vì những gì mình đã làm được, có quyền vui chơi
với các bạn đồng khoá và thầy cô thêm một ngày nữa như những sinh viên
còn đang học, có quyền tổ chức tiệc tùng để ăn mừng thành tựu của mình.
Không có ai sống thay cuộc sống của các bạn, và các bạn cũng không
cần phải sống thay cuộc sống của ai. Vì thế, không ai có quyền đánh giá
hay nghi ngờ những nỗ lực mà các bạn phải trải qua để đến được với thời
khắc này. Chúng tôi, những người đàn anh, đàn chị, những người đã đi
trước, vui mừng và nghiêng mình trước các bạn.
Chúc tất cả các bạn thành công và hạnh phúc.
