Trần Huỳnh Duy Thức
Vừa tức thì lá thư Thức viết ngày 27/03/2014 được gửi về cho gia đình chúng tôi ngày hôm qua. Đọc thư Thức chúng tôi cảm thấy một nỗi buồn man mác cho số phận dân tộc này vì những điều trước khi Thức bị bắt đã cố gắng cảnh báo nhưng nay chúng ta vẫn bị vướng vào cái bẫy thu nhập trung bình.
Xuyên Mộc 27/03/2014
Thưa ba kính yêu,
Con nằm mãi mà không ngủ được nên ngồi dậy viết cho ba. Giờ chắc đã
11 giờ đêm. Lúc chiều TV đưa tin một tổ chức đánh giá của Nhật nhận định
là VN đã rơi vào bẫy thu nhập quân bình. Cách đây một tuần, ông Sang đã
kêu gọi Nhật giúp VN thoát khỏi cái bẫy này trong chuyến thăm cấp nhà
nước. Hình như con đã thoáng cười khi nghe các tin này nhưng rơi vào
trạng thái buồn ngay sau đó. Nó không làm con bất ngờ. Nhưng khi người
ta trực tiếp đối diện với sự thật thì vẫn xuất hiện những cảm xúc khác
lạ ngoài ý định. Bẫy thu nhập quân bình là điều con đã ra sức cảnh báo
cho đất nước từ năm 2006. Đứng trước tòa còn cũng nói đến nó, trong đơn
kháng án con cũng nhắc lại điều cảnh báo đó. Nó đúng cả về mặt thời điểm
được dự báo. Con chẳng phải là nhà tiên tri tài giỏi gì cả, đó chẳng
qua là kết quả tất yếu theo quy luật phát triển.
Con đã chấp nhận những cái giá rất lớn đối với cá nhân mình những
mong đất nước tránh được cái bẫy thu nhập quân bình ác nghiệt này. Giờ
thì đã không tránh được mà còn rơi vào lúc mà VN rơi vào đang ở mức thu
nhập trung bình thấp quá sớm. Thoát khỏi cái bẫy đó là điều dường như
chưa đất nước nào làm được cho đến hiện nay trên thế giới. Không thoát
được thì đồng nghĩa với VN sẽ trung bình, thậm chí là sẽ sa lấy trong
tình trạng kém phát triển có thể kéo dài đến một thế kỉ nữa. Nhưng con
hi vọng, hoặc ít ra cũng tự an ủi mình rằng cái giá mà mình phải trả sẽ
giúp cho mọi người thừa nhận một quy luật mà người ta đã xem thường
trước đó. Nếu không thì đất nước này vẫn sẽ mãi kém phát triển. Không
khéo thì sẽ lại rơi vào bạo lực, hận thù, tranh giành và phủ định lẫn
nhau như những gì đã và đang diễn ra ở Ai Cập, Ukraina. Đó là hậu quả
bởi cùng một quy luật mà chẳng ai tránh được nếu không hiểu và tôn trọng
nó. Chẳng biết VN có tránh được hậu quả như vậy trong vòng một vài năm
tới không. Nhưng bỗng dưng con có cảm giác chẳng lành nên chẳng ngủ
được, chẳng biết đến bao giờ đất nước mày mới có thể ngẩng cao đầu
Xuyên Mộc, 04/04/2014
Xin lỗi ba, hôm trước cảm xúc con tuôn ra hơi lộn xộn nên con viết
không mạch lạc. Đến giờ con vẫn chưa thôi nghĩ về vấn đề trên. Hơn 10
ngày qua báo đài vẫn thường nhắc đến bẫy thu nhập trung bình. Nhưng
dường như người ta vẫn giành nhiều thời gian để tự trấn an và tranh cãi
rằng liệu VN đã rời vào cái bẫy này hay chưa, thay vì làm chuyện bổ ích
hơn lúc này là sắp tới đất nước, từng người dân phải làm gì để thoát
được nó? Sự tráng lệ và xa hoa ở các khu trung tâm đô thị của rất nhiều
đất nước Mỹ La Tinh không thể che dấu sự cơ cực của hầu hết người lao
động ở các nước này. Đó là biểu hiện rõ ràng của tình trạng bẫy thu nhập
trung bình – hố ngăn cách giàu nghèo sâu hoắm. Nhưng người ta vẫn
thường dùng chính những hình ảnh xa hoa tráng lệ đó để che dấu cho sự
yếu kém tham lam của giới thượng lưu, giới lãnh đạo ở đó, để chứng minh
cho thành tích của họ.
Gần đây con nhận thấy giới lãnh đạo đất nước đã nhận ra những nguy cơ
như trên và đang cố gắng thay đổi thể chế để khắc phục chúng. Nhưng có
thể họ chưa tìm ra những cách thức hiệu quả để thay đổi nhanh. Từ lúc
còn ở ngoài cho đến khi vào tù, con luôn thấy một hiện tượng phổ biến là
khoảng cách lớn giữa mong muốn của những người lãnh đạo ở trên và thực
tế thực thi ở cấp dưới. Vì vậy mà các chính sách và luật luôn đi vào
cuộc sống rất chậm. Nhưng vấn đề là thời cuộc đang biến đổi rất nhanh,
không thể chờ hoặc kiềm lại bằng sự trì trệ. Kết quả của 25 năm đổi mới
kết hợp với bản hiến pháp mới đã và đang tạo ra một năng lượng tích chưa
khổng lồ và đã đến lúc bắt đầu vượt qua khỏi sức chứa nó. Nó sẽ phun
trào thành những làn sóng mùa xuât Ả Rập, Ukraina, Venezuela hay sẽ bùng
nổ đột phá như Nhật, Hàn, đưa VN thành quốc gia phát triển. Điều này
tùy thuộc vào khả năng và sự hiểu biết của người xả van. Đó sẽ là một
khoảnh khắc vĩ đại của lịch sử, hoặc ngược lại là một khoảnh khắc bị
lịch sử nguyền rủa. Những điều trái ngược đó sẽ diễn ra trong tích tắc.
Đọc báo Nhân Dân con thấy trong nước đã xuất hiện xu hướng học theo
Ukraina sau khi chính phủ của ông Yamakovich bị sụp đổ. Nhưng con chưa
thấy nhắc đến những xu hướng nào khả dĩ dẫn đến một cuộc đột phá vĩ đại
cả. Con mong ba với hiểu biết và uy tín của mình, cổ vũ cho những xu
hướng như vậy phát triển. Có lẽ cả thế hệ của ba và của con chưa thể đưa
VN phát triển. Điều khả dĩ mình có thể làm là góp phần tạo ra những xu
thế tích cực để cho thế hệ cháu nội, cháu ngoại của ba hoàn thành được
trách nhiệm đó. Làm được như vậy thì con sẽ thấy đỡ hổ thẹn với thế hệ
con cháu. Xin ba tha thứ nếu con có nói gì không phải.
Nhưng trên hết là ba hãy giữ gìn sức khỏe nha. Đó là điều quan trọng và quý giá nhất đối với gia đình mình.
Kính ba,Con Thức
