Cái gánh nặng mà tôi nói ở đây chính là việc, cứ tồn tại ở đất nước
này là phải chịu đựng hàng tá các quy định bất thành văn rất cực đoan
của xã hội. Đến mức, muốn làm gì đó khác đi, muốn thay đổi, muốn loại
bỏ… đều phải nghĩ tới việc thay đổi cả một xã hội mấy chục thế hệ chứ
chẳng phải một bộ phận “thiếu tiến bộ”.
Đầu tiên là chủ nghĩa yêu nước cực đoan.
Cứ hễ ai nói gì không hay về Việt Nam, là ở đó có những quần thể cư
dân mạng bước vào thể hiện hổ báo. Bất kể đúng sai, bất kể các khía cạnh
của vấn đề, phải cãi nhau trước đã. Như mấy hình ảnh về biển báo trước
các cửa hàng ở nước ngoài với những dòng chữ Việt rõ to về việc không
vứt rác, không khạc nhổ… chưa gì mà các bạn trẻ đã ùn ùn kéo tới “ném
đá”, chửi rủa.
Nhớ đợt rồi, FB của ông chủ Microsoft có đăng một cái ảnh điện đóm ở
Việt Nam. Vậy là, người ta đổ xô nhau và nói cười, bình buận, chửi bới,
“đặc trưng của Việt Nam nè”, “Ồ, BG thật quan tâm tới Việt Nam, tự hào quá!”.
Cả “Việt Nam điểm danh” cũng có. Hài hước! Một đất nước từng thua Việt
Nam, giờ quay lại cười vào mặt mình như vậy, mà cũng đủ can đảm nói
cười. Nếu bạn đừng hùa vào đám đông, thử ngồi yên và đọc các lời bình,
chắc cũng nhận ra căn nguyên vấn đề và cảm thấy xót xa như tôi.
Đợt rồi tôi có viết một bài về Sài Gòn, tôi nói nó tạp nham, những
thứ nổi bật nhất ở đây không có tí mùi đặc trưng của người Việt. Thế là
như đúng rồi, tôi bị các bạn ấy hù tát cho một cái vào mặt. Sợ thật. Tôi
cam đoan là 80% người đọc muốn đánh, chửi, giết tôi, không đọc hết bài
viết. Cứ thấy nó chê Sài Gòn của mình, là phải chửi nó ngu trước. Bởi,
chẳng biết tới khi nào người ta mới can đảm nhìn nhận những hạn chế của
đất mình mà làm cho nó tốt hơn. Chứ không phải xỉ vả những kẻ “thiếu yêu
nước” rồi ru ngủ một thế hệ bằng lòng dân tộc cực đoan của mình.
Một gánh nặng nữa, chắc là phải kể đến cái tính nhược tiểu của người mình.
…Nó như vầy:
- Phó thủ tướng Đức là người gốc Việt đó!
- Quán quân MasterChef 3 là người gốc Việt đó!
- Thằng bé dễ thương trong Gangnam style là người gốc Việt đó!
Cứ cái gì hay ho trên thế giới, dính líu một tí tới máu Việt là người
ta vui như họ hàng trong 3 đời nhà mình vừa làm được chuyện đại sự. Tôi
chẳng biết tại sao chúng ta lại phải tự hào, trong khi đất nước nuôi
lớn họ không phải là Việt Nam. Phó thủ tướng Đức còn từng có một lần bảo
rằng không muốn quay về Việt Nam, vậy thì bà con gì mà vui? Cả những
nhân vật khác, chúng ta tự hào, mời họ phỏng vấn báo chí các kiểu, mà
đến tiếng Việt cũng chỉ biết nói ngọng nghịu “Xin chào”. Họ mất gốc rồi,
việc tung hô những tấm gương đó chẳng khác nào việc chúng ta đang mất
lòng tin vào người trẻ đang sống trên đất Việt. Vì không tin bản thân và
bạn bè làm được những việc lớn nên người ta mới phải vin vào sự thành
công những người Việt Nam mất gốc khác.
Dù rằng đất nước nuôi ông trong thời gian quan trọng nhất của đời
người là Pháp, nhưng nếu nói GS.Ngô Bảo Châu làm rạng danh nước nhà tôi
còn đồng ý được. Ít ra ông nói rành rỏi tiếng Việt, biết nhà mình ở đâu
trên dải đất hình chữ S.
Thành ra, sống trong một xã hội mà người ta tôn vinh “người ngoài”,
thiếu niềm tin vào “người trong”, riết cũng mất tự tin khi làm bất cứ
điều gì. Ra nước ngoài vài năm rồi quay về với cái mác Việt kiều chắc dễ
thành công hơn.
Cái thế lực ghê gớm và nặng nề nhất mà người sống ở Việt Nam phải chịu, chắc là tính bầy đàn
Một cách vô thức, đứa trẻ sinh ra đã cảm thấy áp lực với việc phải
giống “con nhà người ta”. Mặc kệ nó thích thể loại nghệ thuật gì, mở mắt
ra là phải học ba lê, học vẽ, học ngoại ngữ, học bơi… cho bằng bạn bằng
bè. Tâm lý đám đông lớn lên, người ta không cần phải biết bản thân mình
thích gì, cứ mọi người chọn gì, mình cũng sẽ chọn đó. Chưa biết mình
đam mê gì cũng thi đại học rồi lên thành phố với chúng bạn. Vì ai cũng
như vậy cả, học hết cấp 3 phải lên đại học!
Riết như tôi hồi mấy năm trước, ra trường ngồi nhà chưa kịp biết có nên mở quán café hay không, đã bị mẹ gặng hỏi: “Sao bạn con đi làm văn phòng cả rồi mà con cứ ở nhà?”
Vậy cái lý nào cho việc ra trường là phải đi làm ngày 8 tiếng? Gánh
nặng bầy đàn nó phổ biến tới mức tôi sẽ bị chửi tơi tả là thiếu hiểu
biết nếu sử dụng đến, nó đi sâu vào tiềm thức người Việt tới mức chẳng
ai thấy nó bất thường mà đổi thay. Người ta xem đó là cuộc sống, là
nghiễm nhiên nên như vậy.
Dễ thấy nhất thì cứ lên mấy diễn đàn đang ùa nhau ném đã một nhân
vật. Cứ lặng lẽ ngồi xem rồi thử hỏi một vài người quen biết, xem chuyện
gì đang xảy ra. Tôi cam đoan là người ta cũng chẳng tức giận gì nhiều.
Thấy mọi người chửi thì ùa vào cho vui thôi. Kiểu nó vậy! Còn nếu mà bạn
muốn nói ngược lại điều đám đông đang nói, thì bạn sẽ sớm có đủ gạch đá
để xây nhà vì tỏ ra nguy hiểm đấy!
Kết
Ngay cả khi tôi viết cái bài này, tôi cũng chẳng mong mình nhận được
sự hưởng ứng tích cực. Dù rằng đó là một tham vọng. Vì tôi nói xấu người
Việt, tôi moi móc khí chất yếu kém của xã hội trong khi bản thân chắc
chưa làm được gì hay ho. Vậy đó, sinh ra là người Việt Nam, làm gì cũng
lo sợ và cảm thấy nặng nề!
