Đoàn Thanh Liêm
Diễn Đàn Thế Kỷ
Từ vài chục năm gần đây, trên báo chí sách vở tại nhiều nơi, người ta
hay bàn thảo về đề tài “Sức Mạnh Mềm” (Soft Power). Và riêng tôi, thì
trong năm 2011, tôi cũng đã viết hai bài liên quan đến chuyện này : một
bài nhan đề là “Tìm hiểu về Sức Mạnh Mềm của Trung Quốc hiện
nay”(China's Soft Power) và bài khác có nhan đề “Sức Mạnh Mềm của Việt
Nam trước nạn Xâm Lăng của Trung Quóc” (Vietnam's Soft Power versus
China's Aggression). Cả hai bài này đều đã được phổ biến rộng rãi trên
báo giấy ở nhiều nơi, cũng như trên báo điện tử.
Trong các bài viết này, tôi đã đề cập đến sự cần thiết phải phát
triển khu vực Xã hội Dân sự (XHDS) - để làm tăng thêm sức mạnh mềm của
Dân tộc Việt nam chúng ta - hầu có thể đối phó được với hiểm họa xâm
lăng thâm độc của Trung quốc. Nay, thì tôi muốn mở rộng sự phân tích về
vai trò của XHDS như là một sức mạnh đối phó với chế độ độc tài tòan trị
do người cộng sản đã áp đặt trên đất nước ta từ gần 70 năm nay. Chế độ
này hiện đang tiếp tay với be lũ xâm lược Bắc kinh, đó là một thứ giặc
nội xâm cực kỳ nguy hiểm đối với sự tồn vong của đất nước và dân tộc
Việt nam chúng ta..
Để bạn đọc tiện bề theo dõi câu chuyện, tôi xin nhắc lại ít điều căn
bản về hai khái niệm Xã hội Dân sự và Sức Mạnh Mềm. Rồi sau đó, ta sẽ
thảo luận chi tiết hơn về nội dung cốt lõi của chủ đề bài viết này.
I – Xã hội Dân sự là Sức mạnh của Quần chúng Nhân dân.
Như ta đã biết XHDS là một khu vực thứ ba mà hợp cùng với khu vực Nhà
nước và khu vực Thị trường Kinh doanh để cấu thành cái Không gian Xã
hội - do con người sống hợp quần chung với nhau trong xã hội mà tạo
dựng ra. Xin chua thêm mấy từ ngữ này bằng tiếng Anh, được xếp dưới dạng
một phương trình đơn giản, ngắn ngọn để cho bạn đọc tiện bề tham khảo :
“The State + the Marketplace + the Civil Society= the Social Space “
(Nhà nước + Thị trường Kinh doanh + XHDS = Không gian Xã hội).
1 - XHDS bao gồm hàng ngàn, hàng vạn, hàng triệu những tổ chức,
những nhóm nhỏ (small groups) có tính chất phi chính phủ, bất vụ lợi và
tự nguyện (non-governmental, non-profit, voluntary) để cùng bắt tay
chung sức thực hiện những họat động trong mọi lãnh vực về nhân đạo từ
thiện, về giáo dục thanh thiếu niên, về khoa học kỹ thuật, về văn hóa
nghệ thuật, về thể thao giải trí, về bảo vệ nhân quyền, hay về tâm linh
tôn giáo v.v...
Tại các quốc gia thực sự tự do dân chủ, thì chính quyền nhà nước
không bao giờ lại tìm cách kiểm sóat hay thao túng lũng đọan đối với các
đơn vị thuộc khu vực XHDS. Mà ngược lại, nhà nước còn tìm cách hỗ trợ
cho bất kỳ tổ chức nào mà được coi là có ích lợi công cộng
(organisations reconnues d'utilite' publique) như Hội Từ Thiện Bác Ái,
Hội Hồng Thập Tự, Hội Hướng Đạo v.v... – bằng cách cho miễn thuế hay trợ
cấp tài chính cho các tổ chức đó nữa. Chỉ có trong những nước cộng sản
độc tài chuyên chế như ở Việt nam, Trung quốc hiện nay, thì chính quyền
mới tìm mọi cách can thiệp để thao túng, khống chế hay triệt tiêu XHDS
mà thôi.
Tại các quốc gia dân chủ đích thực, thì XHDS có cơ hội phát triển
thật đa dạng khởi sắc, đó là nhờ các tầng lớp nhân dân được tự do phát
huy óc sáng tạo của mình trong việc mở rộng các hình thức sinh họat thật
phong phú lành mạnh - mà kết quả là làm cho đời sống công cộng càng
thêm sinh động tươi vui, tăng thêm tình gắn bó keo sơn liên đới giữa các
thành viên trong cộng đồng xã hội ở các địa phương. Kết cục là các sinh
họat đa dạng này đã góp phần tích lũy thêm mãi cho cộng đồng dân tộc
chúng ta cái vốn liếng thật là sung mãn quý báu – được gọi là “Nguồn Vốn
Xã Hội” (the Social Capital).
Và chính cái Nguồn Vốn Xã Hội này là thước đo biểu thị rõ ràng cái
Sức mạnh bền vững của tập thể Quần chúng Nhân dân chúng ta vậy.
2 - Khái niệm Sức mạnh mềm có thể được hiểu một cách đơn giản như
sau. Đó là thứ sức mạnh có tính cách văn hóa, tâm lý – khác biệt với sức
mạnh cứng (hard power) có tính cách kinh tế, quân sự. Theo giáo sư
Joseph Nye Jr, là người đầu tiên đưa ra từ ngữ soft power này, thì :
“Sức mạnh mềm của một nước, đó chính là khả năng làm ảnh hưởng đến cung
cách ứng xử của những quốc gia khác – bằng cách lôi cuốn, thuyết phục
những nước đó chấp nhận những mục tiêu của mình ...” Ở Mỹ, phim ảnh
Hollywood, các Đại học, các Foundation v.v... là những yếu tố căn bản
thiết yếu tạo thành cái sức mạnh mềm thật phong phú cho cường quốc này,
ngòai sức mạnh quân sự, kinh tế.
Vói tính chất bất bạo động, sức mạnh chính yếu của XHDS rõ rệt chỉ có thể là một sức mạnh mềm mà thôi.
II – Cần nâng cao vai trò “Làm Đối Trọng” của XHDS (Counterbalance).
Như ta đã biết, đối với chính quyền Nhà nước, thì XHDS đóng cả hai
vai trò, vừa làm Đối tác (Counterpart), mà cũng vừa làm Đối trọng nữa.
Làm Đối tác trong lãnh vực Nhân đạo Từ thiện, nhưng làm Đối trọng trong
lọai họat động nhằm bênh vực Công bằng Xã hội, bảo vệ Nhân phẩm Nhân
quyền v.v...
1 - Cũng như mọi chế độ độc tài chuyên chế khác, chính quyền cộng
sản Hanoi luôn luôn tìm cách ngăn cản bất kỳ sự phê phán chỉ trích nào
đối với những sai lầm thiếu sót của họ. Họ liệt những người bất đồng ý
kiến vào lọai “thế lực thù địch”, có âm mưu “diễn biến hòa bình” và nhăm
lật đổ chế độ độc đảng độc tôn của họ. Và rồi họ dùng mọi thủ đọan bạo
lực như bắt giữ, quấy rày sách nhiểu, kể cả xúi giục bọn côn đồ hành
hung đối với những con người có can đảm lên tiếng phê phán những sai
trái của chính quyền hay biểu tình chống đối quân Trung quốc xâm lược
v.v...
Trước những sự nhũng lạm và đàn áp tàn bạo đó, thì giới sĩ phu trí
thức cũng như giới lãnh đạo tinh thần trong các tôn giáo không thể nào
cứ khoanh tay bất động, không chịu dấn thân đứng ra bênh vực những nạn
nhân như hàng ngũ đông đảo người Dân oan bị cán bộ lấy mất nhà, mất đất,
như các công nhân bị bóc lột tàn tệ trong các xí nghiệp v.v... Thái độ
dửng dưng vô cảm, buông xuôi trước bao nhiêu bất công bạo ngược tày trời
như thế, thì rõ rệt là họ đã không có lòng nhân ái, không có sự dũng
cảm, không xứng đáng được gọi là bậc trượng phu quân tử – mà dân gian
vẫn đề cao tán tụng như trong câu ngạn ngữ quen thuộc : “Giữa đường thấy
sự bất bình chẳng tha”.
2 – Có một số người nêu lý do là “Không làm chính trị” để mà không
tham gia bất cứ họat động nào nhằm bênh vực công bằng xã hội, buộc chính
quyền phải tôn trọng nhân phẩm, nhân quyền của người dân. Đó là cái lối
ngụy biện rẻ tiền cốt ý để thóai thác cái trách nhiệm chính yếu của
giới sĩ phu quân tử - vốn là thành phần tinh hoa của dân tộc, là nguyên
khí của quốc gia – trong việc cất lên tiếng nói lương tâm nhằm bênh vực
các nạn nhân của những hành vi độc đóan lạm quyền, chuyên chế của nhân
viên nhà nước chuyên sách nhiễu hành hạ tầng lớp người dân thấp cổ bé
miệng thân cô thế cô.
Thực tế mà nói, thì đây chính là do sự sợ hãi trước bàn tay sắt của
cơ quan an ninh mật vụ cộng sản mà thôi. Lọai người trí thức vốn được
nhân dân cung phụng cho ăn cho học đến nơi đến chốn, mà lại vì quá khiếp
nhược hèn yếu trước bạo quyền để cứ im hơi lặng tiếng khoanh tay bất
động mãi mãi như thế - thì quả thật đáng phải chịu cái lời chê bai của
cụ Tú Xương nêu ra đã 100 năm trước đây – như thế này : “Sĩ khí rụt rè –
gà phải cáo!”
3 – Về vai trò “Làm Đối trọng của XHDS”, thì sự góp phần của giới
trí thức hàn lâm (Academy) và của giới lãnh đạo tôn giáo (Churches) là
một đòi hỏi thiết yêu. Bởi lẽ giới sĩ phu trí thức vốn có trí tuệ sắc
bén, thì chắc chắn hơn ai hết, họ phải biết tường tận về tình trạng sa
đọa tồi tệ của đất nước vào lúc này. Mà một khi đã thấy rõ được căn
nguyên của tệ nạn tham nhũng thối nát và chuyên quyền độc đóan suy đồi
như thế, thì họ phải có can đảm dũng khí mà ra tay hành động để mà góp
phấn cứu dân giúp nước. Họ không thể nại bất kỳ một lý do nào để mà né
tránh cái bổn phận này được.
Còn về phía các nhà lãnh đạo tinh thần nơi các tôn giáo, thì vì họ
sống hòa đồng với quần chúng nhân dân tại hạ tầng cơ sở, thì họ cũng
phải chia sẻ hết những nỗi đau đớn nhục nhằn của người dân dưới ách độc
tài tàn bạo của chính quyền cộng sản. Do vậy, mà họ càng phải tích cực
tham gia vào việc dẹp bỏ cái ách chuyên chế hủ lậu phản động đó đi - hầu
tạo điều kiện thuận lợi cho người dân được sống sao cho xứng đáng với
địa vị cao quý của con người. Đó là cái bổn phận của đạo lý, của lẽ phải
– mà không một tôn giáo nào lại có thể xem thường hay vô tình bỏ qua đi
được.
III – Để kết luận.
Như đã có dịp ghi ở trên, mọi họat động của XHDS đều có tính cách tự nguyên, bất vụ lợi và bất bạo động. XHDS không hề có tham vọng thay thế vai trò của chính quyền Nhà nước, do đó mà cũng không nhằm lật đổ chính quyền hay lũng đọan lãnh vực kinh doanh sản xuất thương mại.
Như đã có dịp ghi ở trên, mọi họat động của XHDS đều có tính cách tự nguyên, bất vụ lợi và bất bạo động. XHDS không hề có tham vọng thay thế vai trò của chính quyền Nhà nước, do đó mà cũng không nhằm lật đổ chính quyền hay lũng đọan lãnh vực kinh doanh sản xuất thương mại.
XHDS hợp tác với Nhà nước và Thị trường Kinh doanh trong những họat
động về Nhân đạo Từ thiện – đó là vai trò làm Đối tác của XHDS, sát cánh
với Nhà nước để chăm sóc cho các nạn nhân thiên tai bão lụt, các bệnh
nhân về phong cùi, HIV/Aids v.v...
Nhưng XHDS cũng còn phải luôn cảnh giác để làm trọn vai trò “Kiểm
sóat và làm quân bình” (checks and balances) – không để cho chính quyền
nhà nước hay giới kinh doanh mặc tình thao túng đàn áp, khai thác đối
với người dân, nhất là đối với người lao động.
Chỉ đến lúc XHDS hòan thành tốt đẹp được cả hai vai trò làm Đối tác
và làm Đối trọng như thế, thì XHDS mới đích thực tạo lập được một Sức
mạnh Mềm có khả năng góp phần đem lại cho dân tộc và đất nước một cuộc
sống an vui, thuận hòa nhân ái và hạnh phúc viên mãn vậy./
Costa Mesa, California Trung tuần tháng Bảy năm 2013
Đoàn Thanh Liêm
Đoàn Thanh Liêm
