HH và tôi chuẩn bị hành trang về thăm lại quê hương lần nầy ðã không
còn háo hức như trước. Háo hức như những cháu bé mẫu giáo chờ ðợi ðược
gặp cha mẹ sau giờ tan trường, hay ðược òa vỡ ôm chầm người thân trong
giây phút trùng phùng! Lần nầy, từ khi ðặt chân lên máy bay dường như ðã
thấm ðẫm nỗi ðau buồn! Vì nỗi ðau buồn nên ði mà không muốn ðến! Trạng
thái dùng dằng thật sự không lạ, vì chúng tôi biết chuyến về chỉ là hành
trình tìm lại kỷ niệm! Vì nơi chúng tôi ðến ðã vắng bóng hai người mẹ
hiền! Lại thêm một người cha vừa mới qua ðời tháng trước! Má tôi, ở Sài
Gòn, sẽ không còn ðứng ðợi sẵn nơi cửa khi taxi trờ tới. Ba tôi, mù
không ra ðón, cũng vắng câu nói vói từ trên ‘divan’ trong nhà vọng ra:
“Tụi con về ðó hả?”.
Mới đó, chỉ hơn một năm rưởi thôi mà bốn cụ chỉ còn lại một! Người còn, đang ở tuổi 95!
Lần về trước, khi ngồi trên máy bay chúng tôi bàn tính nhiều chuyện
lỉnh kỉnh, sắp xếp như thế nào ðể dành ðược thời gian tối ða bên các cụ
vì hai gia ðình cách nhau cả 300 cây số, ðược bên nầy mất bên kia. Chưa
bao giờ chúng tôi có ý nghĩ là về VN du lịch (cho dù chỉ cưỡi ngựa xem
hoa) vì lòng dạ nào trong khi có hàng triệu ðồng bào ðang oằn mình gánh
chịu nỗi ðọa ðày cùng cực dưới một chế ðộ bất nhân! Nên lần nầy, mỗi ðứa
cứ thừ người theo ðuổi suy nghĩ riêng: Ði mà không muốn ðến!
Phi trường Tân Sơn Nhứt, cửa vào
Khu vực nhập cảnh như rộng thênh thang, có lẽ vì chỉ duy nhất chuyến
bay của chúng tôi ðến vào giờ nầy? Ðiều ðập ngay vào mắt là tấm biểng
chữ ðỏ khá lớn “Ðoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh” ðược treo trang
trọng tại cổng trình giấy tờ! Ðây là nơi ðã từng xảy ra ðủ kiểu hoạnh
họe vòi tiền, với cách hành xử thô lỗ của nhân viên hải quan ðã làm xấu
bộ mặt ðất nước! Bây giờ trưng ra tấm biểng nầy hẳng là ðể quảng cáo về
sự ðổi thay, ðang do ðoàn viên ðảm trách, họ sẽ là những ðảng viên lãnh
ðạo ðất nước trong tương lai của ðảng CSVN!
Trong khi chờ ðợi ðến lượt mình, có cơ hội quan sát, khung cảnh chung
nơi cửa vào ðã có tiến bộ! Những thanh niên ngồi trong các quầy kiếng
trong suốt ðón nhận visa, passport như rất minh bạch! Chỉ có một ðiều lạ
là tất cả họ ðều cùng một kiểu cách: Lạnh lùng! Không thấy một cử chỉ
thân mật, tự nhiên hay một nụ cười! Họ giống nhau, cứng nhắc như những
hình nộm! Cỗ máy chế ðộ thoạt nhìn thì có vẻ ðang thay da ðổi thịt nhưng
cốt lõi vẫn còn nguyên. Chính cái cốt lõi ðó ðang tiếp tục khuôn ðúc ra
mặt mũi cán bộ mới. Loại mặt mũi rất tiêu biểu của cán bộ cộng sản và
chỉ có trong chế ðộ cộng sản!
Sài Gòn hôm nay
Tôi ðã lang thang bằng xe ôm khắp Sài-Gòn-hôm-nay. Dùng chữ
‘Sài-Gòn-hôm-nay’ chỉ ðể nói ðến sự khác biệt với Sài Gòn thanh lịch
ngày trước, thay vì dùng tên hành chánh là Tp HCM. Một cái tên mà khi
tiếp xúc không nghe bất cứ một ai nhắc ðến và, ðặc biệt là người miền
Nam, thì không muốn nghe! Việc áp ðặt ðổi tên thành phố tự nó ðã nói lên
sự xa lạ giữa người dân với người cai trị. Sống trong một thành phố mà
cư dân ngại ngùng khi gọi tên thành phố mình ðang ở thì làm sao họ có
tình cảm gắn bó? Như cuộc hôn nhân bị cưỡng bức thì làm sao có hạnh
phúc? Nên, một ngày nào ðó khi người dân ðược làm chủ, cái tên Sài Gòn
thân thương nhứt ðịnh sẽ ðược phục hồi!
Khắp nơi, từ Chợ Lớn, Nhà Bè, Bình Chánh, Thủ Thiêm ðến cầu Rạch Sỏi
và các vùng ngoại ô, những vùng trước kia toàn ruộng nước mà hiện ðã là
thành phố. Nhà cửa ken kín 100%, không còn bất cứ dấu vết cũ nào! Ði bất
cứ ðâu cũng thấy xe và người nhung nhúc. Khi bãng ngang qua ðường, hồi
hộp nhìn dòng xe chạy nhanh vun vút ðang lao thẳng ðến mình như tai nạn
sắp xảy ra, nhưng khi ðến gần sát thì lạn lách vòng quanh rất uyển
chuyển, nhịp nhàng, cho cảm tưởng một ðàn cá ào ðến, tản ra, rồi cuộn
lại!
Nhà Bè, Bình Chánh
Xuống Nhà Bè thì dòng chữ Hoàng Anh Gia Lai ðỏ khổng lồ trên mái các
chung cư, liên tục nổi bật trên nền trời, ðập ngay vào mắt! Hình như cả
khu vực ðều thuộc về tay ðại gia nầy, một ðại gia mà mới ðây ðã bị một
tập ðoàn tài chánh lớn của Anh Quốc lên án là có ‘thành tích’ về hủy
hoại môi trường và bóc lột ðồng bào thiểu số ở Tây nguyên. Trầm trọng
hơn là hoành hành ở trên ðất Lào! Rất nhiều chung cư xây cất ðang dở
dang, bị bỏ phế! Ðường ði cũng như ðất trống chung quanh chung cư (dù là
‘ðất vàng’ theo cách nói của người trong nước!) thì lồi lõm, ổ gà ổ
voi, cây cỏ um tùm! Chỉ thoáng qua cũng có thể biết ngay là tình trạng
bất ðộng sản ðang trong thời kỳ giẫy chết!
Bình Chánh thì ðầy ắp các hãng xưởng mang tên rất Tàu, ðường sá còn
mới, khá rộng, thông thoáng nhưng vắng người mà theo lẽ phải rất nhộn
nhịp công nhân! Dù ðang gần giữa trưa nhưng các bãi ðỗ xe vẫn trống
trơn, im ắng! Chỉ khi qua khỏi khu hãng xưởng, ðường hẹp trở lại, với cỏ
dại hai bên mới thấy hơi hướm chút vùng quê êm ả ngày trước của miền
Nam còn sót lại!
Thủ Thiêm
Chui qua hầm cầu Thủ Thiêm do Nhật trực tiếp xây cất, mà báo chí VN
ca ngợi là ‘hoành tráng’ nhất Ðông Nam Á, cũng không cho cảm tưởng gì
ðặc biệt! Chỉ có ðường phía bên Thủ Thiêm rộng thênh thang nhưng rất
vắng xe. Gần cổng trả phí (pay toll) trước khi vào ðường hầm vô thành
phố, ðất hai bên còn bỏ hoang, rộng mênh mông! Ðứng ở ðây nhìn về Sài
Gòn, lố nhố nhà cao và mù ðục bụi khói. Chắc chắn nơi ðây sẽ mọc lên một
thành phố có tên là Khu ðô thị mới Thủ Thiêm, còn ðất trống trước mắt
là do cưỡng chế và người dân ðã bị ðuổi ði tứ tán!
Mấy ngày làm quen với nắng, nóng, gió bụi và ngột ngạt ở Sài Gòn
nhưng tôi vẫn chưa thể ðội nón bảo hiểm bình thường, bịt kín mũi miệng
khi ngồi sau xe ôm! Cứ lâu lâu lại phải gỡ mạng che mặt mũi và mũ ra ðể
thở… Không hiểu tại sao cứ có cảm giác mình như một chú heo ðang bị rọ
mõm, và xe thì ðang chở ðến… lò mổ(?) J
Hành trình Ðà Lạt
Kẹt công việc phải ở lại Sài Gòn thêm vài bữa nên tôi ðưa HH ra bến
xe ði Ðà Lạt trước, vì cô nàng nóng lòng gặp ông cụ. “Chị ði xe giường
nằm hay ngồi” ðứa em hỏi. “Ngồi, ðể nhìn quang cảnh” tôi trả lời thay.
Em tôi lo HH bị mệt nên gợi ý: “Nằm cho khỏe, sợ chị chưa quen” Quả tình
chúng tôi cũng chưa biết xe giường nằm 2 tầng nó ra sao! Ðang ngồi chờ
ðến giờ khởi hành thì chiếc loại giường nằm ðến tài. Khách sắp hàng tại
cửa ðể lên xe, mỗi người ðều khom người… cởi giày dép! Thấy lạ, tôi ðến
gần quan sát. Mỗi người ðều lấy một bọc plastic nhà xe ðể cạnh ðó, bỏ
giày dép cá nhân vào, xách lên theo vì trên xe ðã có dép riêng, ðể giữ
vệ sinh! Không hiểu khi ðến trạm nghỉ khách có phải mang lại giày dép
của riêng mình xuống xe, rồi lại cởi ra bỏ vô bọc khi lên ði tiếp? Nếu
thế thì quả là phiền phức!
Ðến lượt tôi ði, vì muốn quan sát sinh hoạt dọc ðường, tôi dặn ðứa em
mua vé hàng ghế ðầu. Em tôi ðưa lên xe, chỉ chỗ. “Anh ngồi ðây, khi xe
chạy ðược một lúc thì có người ðến thu tiền”. Chỗ ngồi thật vừa ý, ở gần
ngay cửa lên xuống, rất tiện. Phía trước ðã thoáng lại không bị cản tầm
nhìn! Khách vừa lên ngồi bên cạnh là một cháu gái khá xinh, tuổi cỡ 25 –
27, trên vai là cái túi loại ðựng sách vở học trò, trĩu nặng, thêm một
xách tay nhỏ coi bộ cũng rất nặng. Tôi phụ sắp xếp cho gọn rồi bắt
chuyện khá dễ dàng. Cô gái tốt nghiệp Ðại học Bách Khoa, ðang có việc
làm tốt! Cô giải thích với tôi, Ðại học Bách Khoa bây giờ là Ðại học Phú
Thọ cũ! Tôi khen Ðại học Phú Thọ là nơi ðào tạo thành phần ưu tú của
miền Nam trước kia. Cho dù biến cố 1975 cô chưa ra ðời nhưng qua trao
ðổi tôi có cảm tưởng như trong cô vẫn hoài niệm xã hội thời ðó, một xã
hội mà cô hoàn toàn không hề biết, ðiều nầy khá lạ! “Nghe nói vô ðược
ðại học rất khó nhưng khi tốt nghiệp tìm việc cũng không dễ chút nào nên
mới xảy ra chuyện ða số ðều không làm ðúng với ngành nghề chuyên môn ðã
học. Riêng cháu tìm việc có dễ không” “Cháu thấy cũng dễ. Còn thất
nghiệp hay làm không ðúng chuyên môn thì rất nhiều!” “Như vậy liệu ðây
có phải là sự phí phạm tài nãng hay có lý do nào khác” “Cháu nghĩ tốt
nghiệp là một chuyện nhưng thực sự có khả nãng ðể làm việc hay không là
chuyện khác! Người thực sự có khả nãng thì tìm việc cũng dễ” “Vậy, theo
cháu lỗi là do phương pháp ðào tạo không ðạt tiêu chuẩn” “Vì thế bây giờ
báo chí ðang sôi nổi nói về cải tổ giáo dục nhưng cứ nghe hoài…” “Cháu
mất niềm tin…” “Ðâu phải chỉ mình cháu…” “Cháu có nghĩ ðấy là sự lãng
phí tiền của trầm trọng không. Nước ðã nghèo mà tốn kém ðầu tư cho một
học sinh từ lúc mới bắt ðầu cho ðến khi tốt nghiệp ðại học ðâu phải là
ít, mà tốt nghiệp xong lại chẳng biết làm gì” “Cháu chưa nghĩ ðến, vì
chuyện quá lớn” Tôi xoay qua ðề tài khác. “Cháu có nghĩ là người dân
ðang bất mãn với chế ðộ nhiều lắm không” Có chút phân vân “Cháu không
biết” “Cháu ngại nói về chính trị” “Cháu không biết chính trị” Cười. Tôi
cũng cười, “Ừ, thôi thì ðến chuyện vãn hóa, xã hội! Cháu thích ca sĩ
nào nhất” “Mỹ Tâm” rồi tiếp “nhưng Mỹ Tâm trước kia, chứ Mỹ Tâm bây giờ
thì quá chuyên nghiệp nên mức ðộ thể hiện sự truyền cảm không còn là
những xúc ðộng chân thực nữa” “Còn cái anh chàng ðầu xanh ðầu ðỏ ưa tạo
scandal” (vì không nhớ kịp tên Ðàm Vĩnh Hưng) “Ô… ông ðó… cháu không
thích!” “Còn nhiều nữa, Trịnh… Khánh Ly, Ánh Tuyết…” “Cháu thích nhạc
Trịnh” “Còn tác giả nào nữa, về thơ, vãn, blogs, bloggers…” “Cháu cũng
ít biết” “Thôi thì chuyện khác” tôi cười. Cô gái cũng cười, nụ cười rất
dễ thương. Chúng tôi ‘high-five’! “Cháu ðã từng là sinh viên mà tuổi trẻ
VN ðang có phong trào ‘sống thử’, theo cháu ðây là một bước tiến tự
nhiên của vãn minh hay là dấu hiệu ðạo ðức xã hội ðang bị bãng hoại”…
Xe ðến khoảng Hố Nai, ngừng và ðón khách mới lên, ðứng lớ ngớ. Anh
tài xế, cỡ tuổi con tôi, hỏi số ghế của tôi. Tôi trả lời 1A. Anh hất hàm
qua phía ðối diện. Tôi ðứng lên, bây giờ mới nhìn vào số ghế ðược ðính
trên kệ ðể hành lý trên ðầu mà lúc lên xe ở bến cứ ỷ y tin theo lời ðứa
em. Ðúng là tôi sai. Số ghế tôi ðang ngồi là 1B, dãy ðối diện phía sau
lưng tài xế mới là A. Tôi cúi xuống tìm cách kéo cái valise nhỏ ðang
nhét dưới ghế ra, nhường chỗ ðể hành lý cho người mới lên, nghe giọng
anh tài xế, ngắn gọn “cứ ðể ðó”. Tôi chuyển sang ghế 1A nên câu chuyện
qua ðường bị bỏ dở, thật ðáng tiếc! Gần ðến trạm của hãng xe ở thành phố
Bảo Lộc, cô gái xuống. Tôi vói bắt tay “Chúc cháu hạnh phúc!” Hôm ðó là
thứ Nãm mà thứ Bảy thì cô lên xe hoa nên 2 túi hành lý mới nặng trĩu.
Gia ðình chú rể từ Nha Trang ðã lên trước, ðang ðón ðợi.
Xe ðến trạm, tôi xuống. Hành trình tiếp là vào Tân Rai, Lộc Thắng,
Lộc Ngãi, nơi gia ðình ðứa em họ ðã ði kinh tế mới hơn 35 nãm trước,
hiện vẫn ðang bám trụ, cũng là nơi mà báo chí thường nói về boxit. Tôi
chỉ có mấy tiếng ðồng hồ vào thãm chớp nhoáng, rồi quay ra ði tiếp lên
Ðà Lạt.
(Tháng Tư, 2014)
(Còn nữa)
© Đàn Chim Việt
