Hạ Đình Nguyên
Vụ “bầu Kiên” là khúc dạo đầu cho một sự chuyển động. Nhưng chuyển động về hướng nào, là một câu hỏi với nhiều luận bàn ý kiến khác nhau, phát xuất từ nhiều chỗ đứng của các tầng lớp dân chúng trong nước và chính khách nước ngoài, trong mối liên hệ lùng nhùng giữa tình hình kinh tế và chính trị hiện nay.
Đấu tranh phe phái nội bộ của giới lãnh đạo chóp bu để tranh giành quyền lực, hay đấu tranh chống thế lực tiêu cực tham nhũng đang khuynh loát nền kinh tế quốc gia, cái nào là mục tiêu chính, do thế lực nào trong Đảng dẫn dắt, nó sẽ diễn biến tới đâu là điểm dừng, và chịu sự tác động nào trong bối cảnh Việt Nam đang đứng trước miệng hùm Bắc Kinh…là những câu hỏi cần được giải đáp ! Trước nhiều dự đoán và quan điểm khác nhau, người dân thì cũng có cái nhìn từ chỗ đứng của mình mặc dù các luồng thông tin đang bị khép chặt, bưng bít và tù mù, theo định hướng của nhà cầm quyền !
Dư luận từ phương Tây–Báo Wall Street Journal (qua BBC), đặt dấu hỏi về vụ bắt ông bầu Kiên, xem đây là sự kiện mở đầu cho : “ Sự thù địch với giới đại gia hay các thế lực chính trị đang đánh nhau ?” Bài báo đã đưa ra những lời lẽ sau đây : “làn sóng bức xúc với giới giàu có”, “sự khó chịu của dân chúng về giới có của”, từ các khu vực tập đoàn Nhà Nước, đang “lan ra khu vực tư doanh”, làm cho kế hoạch “tư nhân hóa chựng lại”. “Tranh chấp nội bộ làm hại cho cuộc cải cách giải quyết nợ xấu đang tác hại nghiêm trọng cho tương lai cuộc cải cách kinh tế, để bắt kịp nhịp tăng trưởng cần thiết nhằm đưa VN trở thành một thị trường hấp dẫn thế giới…” Và báo này kết luận : “ Các lãnh đạo chóp bu không thích nghi được với tình hình thực tế là nền kinh tế thị trường ngày càng trở nên toàn cầu hóa ở VN, (làm trở ngại) một số nỗ lực cải tổ các công ty quốc doanh và chống tình trạng địa phương cục bộ…”. Hình như “sự giận dữ đang dồn về TT NTD, người có quá nhiều quyền lực trong tay mình, ưu ái một nhóm nhỏ các tập đoàn tư nhân và công ty NN”. Trong bài viết ám chỉ nhẹ nhàng về TT Nguyễn Tấn Dũng như là người có công trong việc cổ xúy và thực hiện được một bước đổi mới kinh tế thị trường, chúng ta có thể cảm nhận qua bài báo, có vẻ không có cái nhìn tích cực lắm về cuộc vận động chống tiêu cực trong Đảng nầy, ngoài vấn đề tiêu cực, phải chăng có e ngại nào đó về xu hướng chính trị ngấp nghé đằng sau nó ? (ví dụ là co lại theo hướng bảo thủ hay hướng mở rộng hướng kinh tế thị trường).
Đúng vậy, một bộ phận nhân dân có ghi nhận điều nầy một cách công bằng, về ông Thủ tướng, trước khi xảy ra đợt suy thoái có tính chất trầm trọng đang diễn ra. Và chắc rằng những nhận định trên đây của bài báo không sai, cuộc đánh phá vào hệ thống tham nhũng không tránh khỏi những mặt trái gây nên trì trệ, có thể còn là tác động tiêu cực mức nào đó cho nền kinh tế, làm chậm đà hội nhập, thậm chí gây ảnh hưởng không tốt cho tiến trình dân chủ hóa đang vô cùng cần thiết đối với VN.
Nhưng trước hết, không thể trách cứ sự phẩn nộ của người dân, cũng giống như người dân ở bất cứ quốc gia nào, kể cả ở nước Mỹ. Có người dân nào lại hài lòng hay bàng quang trước sự làm giàu phi pháp, trắng trợn, đầy hãnh tiến của một bọn người tham lam cấu kết với các thế lực cầm quyền, luôn ưu ái dành riêng cho họ những đặc quyền bên trong, thậm chí bên trên của luật pháp ? Người dân không ganh ghét với những ai giàu có do làm ăn chân chính bằng tài năng của mình, trên cơ sở cạnh tranh công bằng, vốn là nguyên tắc căn bản của các thể chế dân chủ mà các nước có nền kinh tế phát triển hằng chủ trương. Người dân cũng không thể không bất bình trước cách hành xử thiếu công bằng, thiếu minh bạch và nhiều khuất tất của tập đoàn cầm quyền, quản lý và điều hành cấp vĩ mô. Bài báo cũng trích lời ông Đặng Hùng Võ, như bày tỏ sự đòi hỏi xa hơn của một đợt chỉnh đốn : “Rất khó mà giảm được nạn tham nhũng bởi các nhóm có quyền lợi gồm cả các quan chức nhà nước, các lãnh đạo cấp tỉnh và các nhà đầu tư”.
Chính GS Carlyle Thayer, nhà nghiên cứu nổi tiếng, có xu hướng bênh vực, cổ xúy cho kinh tế thị trường hội nhập, đã nhận xét : “Không ai ở VN có được tài sản lớn mà không có quan hệ mật thiết với các thành viên quyền lực của Đảng CSVN” Như vậy, còn lý do gì để nghi ngờ tính chất cần thiết của cuộc chống tham nhũng nầy, dù nó có ẩn chứa một cuộc tranh giành quyền lực nội bộ, hoặc làm chựng lại sự phục hồi của nền kinh tế đi nữa ! Tình thế bắt buộc không con đường nào khác, người dân phải tích cực đứng lên, tham gia mạnh mẽ vào công cuộc chống bọn quan tham và nhóm “mafia” lợi ích, qua đó sức mạnh dân chủ của nhân dân có thể lớn mạnh, để rồi hy vọng một cơ may nào đó, thay vì chịu đựng nằm dài trong tấm chăn bùng nhùng của một thứ cơ chế ngột ngạt hiện hữu. Về mặt nầy, ông CTN Trương Tấn Sang có lý, như trong bài viết của ông : “Cố gắng như những năm vừa qua không còn đủ nữa”. Phải “Đổi mới quyết liệt, theo kịp thời đại, giải pháp đồng bộ mọi lãnh vực. Bất cập về quản lý kinh tế có nguy cơ chuyển sang căn bệnh khác nguy hiểm không kém, trong khi đó phải đối mặt với áp lực mới.” (bọn xâm lược Bắc Kinh?). Đấy là điều ông Chủ tịch viết, dân đọc, nói, dân nghe. Nhưng dân đòi hỏi phải nhìn thấy hành động cụ thể. Vì đã có quá nhiều lời nói sáo rỗng của các vị lãnh đạo, chỉ nói theo những từ ngữ giáo điều và tối nghĩa vòng vèo rất chán tai.
Hành động của nhà nước hay là sự tranh giành quyền lực? GS Carlyle Thayer đưa ra nhận xét: “Kể từ khi theo đuổi chính sách đổi mới với mức tăng trưởng kinh tế cao, Nhà nước trở nên mạnh hơn Đảng. Tăng trưởng cao do TT NTD cổ xúy, kéo theo sự bùng nổ các hoạt động thương mại vượt quá tầm và khả năng quản lý hiệu quả. Sự suy yếu bộc lộ rõ, ít nhất là trong lãnh vực tài chánh, ngân hàng. Mặt trái đó của chính sách khiến nhiều người trong đảng sợ mất kiểm soát để ổn định chính trị. Đợt phê bình và tự phê bình hy vọng kéo lại quyền lực cho đảng để kiểm tra, giám sát chính quyền hiệu quả hơn”.
Nếu không phải là cuộc đấu đá của các cá nhân trong giới chóp bu, thì chính là sự đấu tranh quyền bính giữa các thế lực trong đảng và trong chính quyền.
Đương nhiên sự mâu thuẫn là có sẵn trong mọi sự việc, nói chi trong Chính quyền hay trong Đảng, đặc biệt khi chỉ có một đảng thì phải đấu tranh với nhau chứ còn với ai khác ! Các quốc gia trên thế giới đều có mâu thuẫn và đấu tranh nội bộ gay gắt, không nơi nào không có, thậm chí “đấm” nhau trong nghị trường, nhưng khác VN ở chỗ, nó diễn ra công khai, có cơ quan độc lập làm trọng tài, rộng hơn nữa là trọng tài dân chúng giám sát và phản ánh qua lá phiếu tín nhiệm trong bầu cử. Họ đấu tranh với nhau trên những đường ray pháp lý thiết lập sẵn, không ai được phép đi trệch khỏi đường ray đó. Vì thế không sinh ra những tay sát thủ trong bóng tối, những cuộc thanh trừng hàng loạt của phe cánh, kéo theo các đổ vỡ xáo trộn xã hội. Động thời cũng không có sự nhập nhằng đổ vấy trách nhiệm cho nhau. Một quan chức cao cấp trong Đảng nói (cũng theo bài báo Wall Street Journal): “Khi kinh tế khó khăn, mọi người mất tiền, thì Đảng sẽ biết mình bị đổ lỗi”. Với nhân dân, thật sự không quan tâm việc quyền lực nằm trong tay ai, Đảng hay Chính quyền, vì một lẽ dễ hiểu, bởi dân không thể phân biệt là ai giữa “hai người” đó. Sự đổi chỗ cho nhau tùy tình huống, cũng có khi đó là một loại nghệ thật có tính toán. Lúc nào thì cũng có hai cụm từ đi đôi nhau : Đảng-Nhà nước / Nhà nước-Đảng. Và đảng lãnh đạo toàn diện. Vị quan chức cao cấp nào đó nói nghe hay! “Bị đổ lỗi” vì lẽ gì chứ, khi thắng lợi thì “vinh quang” và “lợi lộc” thuộc về ai ? Trong cuộc đấu tranh quyền bính giữa Đảng và Nhà nước, người dân không tham gia, đứng ngoài cuộc. Nhân dân chỉ đi theo lực lượng nào giữ được độc lập dân tộc và đưa đất nước đến dân chủ, tiến bộ .Việc đấu tranh chống tham nhũng luôn luôn đúng, đặc biệt là đối với người dân. Nhưng nó không thoát được ảnh hưởng của đấu tranh nội bộ. Bên trong và đằng sau của sự chỉnh đốn nầy là gì ? Cái khác nhau cơ bản của các phe phái trong bóng tối là gì ? Hay chỉ là sự đổi ngôi nhóm quyền lực cai trị ? Xu hướng nào đấu tranh cho độc lập và dân chủ ? Xu hướng nào có nguy cơ đưa đất nước đến độc tài lệ thuộc, mất chủ quyền vào tay ngoại bang ? Nếu không giải quyết dứt khoát về một cơ chế xã hội tiến bộ, thì cả xương máu của nhân dân đều đổ sông đổ biển, chỉ là thay nhóm nầy bởi nhóm tiêu cực khác không hơn kém. GS Adam Fforde, thuộc Đại Học Victoria(Australia) nêu lên nhận xét rất đáng chú ý : “Có một khoảng trống chính trị trong giới chóp bu Việt Nam và sự coi thường (của nhân dân và cấp dưới ?) đối với giới lãnh đạo, không dễ gì họ thoát khỏi tình thế nầy”. Nhìn sang Trung Quốc, chúng ta cũng thấy một tình trạng rối rắm, có thể tương tự. Nhân dân TQ đang chịu đựng, đang đau khổ và không ngừng sự kháng cự mãnh liệt bộ máy cầm quyền độc tài của họ. Bộ máy cầm quyền đó, thêm nữa, hiện đang là kẻ thù xâm lược VN. Đó là phương hướng mà nhân dân VN quyết không đi theo.
Ông CTN Trương Tấn Sang, trong bài viết của ông, có ý như một thông điệp gởi gắm một cách kín đáo, người đọc có cảm nhận ông là người biết lắng nghe và có tinh thần đối thoại, không giáo điều, mang nhiều trăn trở thực tế, (khác với trăn trở trong mớ bòng bong lý luận giáo điều) : “những vướng mắc chằng chịt, níu bám, kìm giữ, căng kéo như tấm chăn…Lại có có tư tưởng rình rập mọi sơ hở để chống đối, thọc gậy bánh xe, thậm chí cỏng rắn cắn gà nhà..” Nhưng tiếc thay, tất cả những điều ông Chủ Tịch nói là tình hình, là não trạng có thật, từ cấp cao đến cấp thấp, trong mọi cơ quan ban ngành, và đã tồn tại từ lâu. Tình trạng xâu xé quyền lực không chỉ diễn ra ở VN, mà cả ở mô hình TQ từ khi Mao Trạch Đông lên nắm quyền đến ngày nay. Đó là hậu quả của một cơ chế không có pháp quyền. Mao đã nói gì, từ hội nghị Bắc Đới Hà ngày 21-8-1958 ? Rằng “Mỗi bản Nghị Quyết của chúng ta là luật, hội họp cũng là luật”. Thế mà các nghị quyết ấy chỉ có khả năng đem lại những cơn sóng thanh trừng bạo lực man rợ với cảnh đầu rơi máu chảy, vô hạnh thay khi thấy được nhân dân TQ chưa một ngày được sống trong tự do pháp quyền, dưới sự cai trị tàn khốc của đảng CSTQ. Ông Chủ Tịch TTS nghĩ gì để thoát ra khỏi tấm mạng nhện “những vướng mắc chằng chịt…” đó không, khi mà cái màn chằng chịt nầy, người dân nghĩ có bàn tay gia cố của Bắc Kinh ?
Ông TBT Nguyễn Phú Trọng và ông CTN Trương Tấn Sang đều dùng từ “quyết liệt” và “kịp thời đại”. Sẽ quyết liệt tới đâu, và quan trọng hơn, là kịp “thời đại”nào ? Chắc chắn không phải là thời đại của quá khứ mà lịch sử đã bước qua !
Những “đau đớn” mà nhân dân cả nước đang phải gánh chịu từ sự suy thoái và đổ vỡ ngày hôm nay sẽ có được bù đắp bởi một tình hình sáng sủa hơn, trong chủ đích bảo vệ nền độc lập, toàn vẹn lãnh thổ, tiến tới một xã hội công bằng, dân chủ và phát triển bền vững ? Dân tộc và dân chủ là ý chí của toàn dân trong suốt lịch sử và càng bức thiết của thời đại hôm nay. Nếu không nhìn tận căn cơ của hai chữ thời đại và hội nhập toàn cầu, thì muôn lời nói đều trống rỗng, và cả cuộc đời còn lại của quý ngài cũng rỗng rang không kém.
Và, “không dễ gì họ thoát khỏi tình thế nầy”, như lời nhận xét ở trên của Adam Fforde./.
Theo Người lót gạch
