Trương Duy Nhất
Thế hệ đảng của ba, cái áo Cộng sản
không phải là thứ khoác lên người để kiếm cơm cầu chức, không phải là
loại người “ăn” đất, không phải là thế lực dùng để “cưỡng chế” nhân dân,
không phải là những khuôn mặt gầm gừ chĩa súng bắn vào nhân dân. 37
năm. Hình ảnh những người Cộng sản đổi thay nhiều quá, khác quá, khác
đến mức không còn chất Cộng sản như cái Cộng sản của ba tôi ngày ấy.
Chúng tôi ôm nhau nhảy cỡng lên hò reo khi mỗi sáng thức
dậy thấy thêm một lá cờ cắm trên bản đồ miền Nam. 29/3, ba chỉ vào một
lá cờ trên bản tin tường thuật của báo Nhân Dân và bảo “quê mình đó”. Từ đó, tôi biết mình có thêm một miền quê khác.
Ba và chị Quí(1) về “tiền trạm” 2 lần. Nhớ một đêm mẹ gọi riêng chị Quí ra sân thì thầm “con chú ý xem đàn bà con gái trong đấy họ có mặc xu-chiêng không?”. Cũng giống như sau này tôi được nghe trong miền Nam nhiều người nghĩ về dân Bắc với hình tượng “bảy chú Cộng sản bu cành đu đủ không gãy”.
Khi đó, không thể tưởng tượng ra miền Nam là gì, ngoài câu hát “miền Nam em dừa nhiều miền Nam em dứa nhiều, miền Nam em xoài thơm, miền Nam em khoai bùi…”.
Đà Nẵng giải phóng tháng 3. Tháng 11 cả gia đình theo ba
gồng gánh về quê. Tài sản là một chiếc xe đạp Phượng Hoàng, chiếc đài
National có túi bọc da màu nâu và mấy bộ soong nồi.
Ở trọ Đà Nẵng đúng một đêm. Khước từ mọi lời mời và động
viên của tổ chức, ba dắt cả nhà về quê. Vì ba quan niệm: thế là hạnh
phúc.
37 năm. Nhiều khi nhìn như một thoáng. Nhiều khi lại thấy
đó là một quãng thời thăm thẳm. Cứ mùa này, mỗi độ thấy lễ nghi rợp trời
cờ đỏ, lại nhớ ba. Nếu còn sống, chắc chắn ba sẽ lại gắn đầy ngực huân
chương trên những hàng ghế danh dự.
Thật tình, cho đến giờ, tôi vẫn không thể lý giải được tại
sao lại có thể có được một thế hệ những con người Cộng sản thanh bạch và
sáng trong đến vậy? Trong sạch, liêm khiết đến mức mỗi bận nhớ, tôi cứ
chỉ thèm ước ba sống dậy một lần để mời ba… một ly rượu ngoại!
Cộng sản giờ ít người như ba. Đến mức nhiều khi tôi cứ phải
tự hỏi: có phải thật họ là Cộng sản? Chua cay đến mức tôi đã viết: nhiều đứa đảng viên phải gọi là thằng!
“Đảng viên nhưng mà tốt” không còn là câu cửa miệng dèm pha, trêu chọc
của những “phần tử chống đảng”, mà đến chính ông Tổng Bí thư cũng phải
buột miệng thừa nhận rằng “đảng viên nhan nhản, cộng sản mấy người”.
Sinh thời, nhiều lần ba khuyên tôi cố gắng vào đảng. Ba tin
đảng đến mức có thể bây giờ sống dậy, chắc chắn sẽ trợn tròn mắt ngạc
nhiên khi thấy tôi vẫn là “thằng” ngoài đảng. Thế hệ đảng của ba, cái áo
Cộng sản không phải là thứ khoác lên người để kiếm cơm cầu chức. Thế hệ
đảng của ba, Cộng sản không phải là loại người “ăn” đất. Thế hệ đảng
của ba, Cộng sản không phải là thế lực dùng để “cưỡng chế” nhân dân,
không phải là những khuôn mặt gầm gừ chĩa súng bắn vào nhân dân.
37 năm. Hình ảnh những người Cộng sản đổi thay nhiều quá,
khác quá, khác đến mức không còn chất Cộng sản như cái Cộng sản của ba
tôi ngày ấy.
Cứ mỗi dịp này, nhìn phố xá ngợp trời cờ đỏ, lại dậy lên
trong tôi một cảm giác buồn. Nhớ ba, nhớ một thế hệ Cộng sản quá ư Cộng
sản.
Nhớ thời ba đi vận động dân góp ruộng vào hợp tác xã, rằng
sau này là những cánh đồng cò bay thẳng cánh, đến rải phân cho lúa cũng
không phải bốc tay mà rải phân bằng máy bay trực thăng… 37 năm. Quanh mộ
ba, chỗ ba nằm bây giờ vẫn đầy dấu chân và bãi phân trâu. 37 năm, những
khoảng ruộng lúa hẹp dần. Người dân mất đất, không còn đất ruộng ngày
một nhiều. Không chỉ Tiên Lãng, không chỉ Văn Giang, đi đâu cũng nghe
dân than mất đất.
37 năm. Nơi tôi sinh ra, quê ngoại miền Bắc XHCN một thời
của tôi, dì Hện(2) từ một gia đình khá giả trong làng, giờ thành hộ
nghèo, “được” tiêu chuẩn xây nhà… tình thương.
Có thể những ngày này, không gian cờ đỏ và khí thế kỷ niệm
chiến thắng tạo niềm vui cho nhiều người. Nhưng với tôi, cứ hiện hữu mãi
một cảm giác buồn. Buồn và nhớ ba. Cái cảm xúc cho tôi nhìn rõ nhất,
như thể ba hiện về thật sự, sống lại thật sự, đang đứng trước mặt tôi
thật sự, với những bộ huân chương đầy ngực và nụ cười rất… Cộng sản- Một
hình ảnh Cộng sản tôi đã không còn thấy từ khi ba mất.
Ba tôi
