Nguyễn Thị Từ Huy
Xin nhắc lại câu hỏi ở cuối phần trước của bài này:
Trường hợp ông Nguyễn Sự rất hiếm hoi, vậy có nghĩa là việc ông được
lựa chọn không đại diện cho cách lựa chọn người để kết nạp đảng viên và
bổ nhiệm vào vị trí lãnh đạo các cấp?
Câu trả lời có thể gây ngạc nhiên: kể cả trong bối cảnh mua bán chức
quyền hiện nay, đảng vẫn tìm đến những người có năng lực và đạo đức để
mời họ vào đảng, với điều kiện là những người đó không biểu hiện các
quan điểm khác với quan điểm của đảng. Dĩ nhiên, với đối tượng này đảng
bị từ chối nhiều, nhưng cũng không ít người nhận lời.
Trên thực tế, không thể phủ nhận rằng, dù không phải là tất cả thì có
một bộ phận đảng viên là những người có năng lực, có trình độ, được đào
tạo, hoặc nói theo cách mà họ tự nhìn nhận về mình: họ là những người
xuất sắc. Điều này có thể gây ngạc nhiên cho những ai đang nhìn thấy
đảng viên như những người yếu kém về năng lực quản lý; nhưng những điều
tiếp theo đây sẽ có tác dụng làm giảm sự ngạc nhiên. Những suy nghĩ
trong bài này chỉ giới hạn ở bộ phận đảng viên có năng lực.
Vấn đề sẽ là: vì sao những người được lựa chọn vốn là những người
xuất sắc mà kết quả công việc của họ lại có thể khiến cho họ bị đánh giá
là kém cỏi trong việc điều hành, quản lý, và vì thế phải chịu trách
nhiệm lịch sử trước sự suy thoái của dân tộc? Tại sao họ lại cùng nhau
đưa cả đất nước vào tình trạng chung thảm hại hiện tại?
Dưới đây là một lý giải, dĩ nhiên chỉ mang tính phiến diện.
Đảng vẫn tìm đến những người có năng lực và đạo đức để mời họ vào
đảng, NHƯNG với các điều kiện của đảng: phải tham gia một khóa học « cảm
tình đảng », sau khi kết thúc khóa học này phải viết một bài thu hoạch
và chính dựa trên bài thu hoạch này mà đảng sẽ quyết định có kết nạp hay
không. Ngay từ bước đầu tiên của lớp « cảm tình đảng » này người đảng
viên tương lai đã buộc phải lựa chọn giữ lại « năng lực » nào cho mình
và phải đánh mất những năng lực nào của mình. Còn muốn làm lãnh đạo,
phải học một khóa ở trường đảng Nguyễn Ái Quốc. Và từ lúc đó, mọi nguyên
tắc đạo đức không còn quan trọng nữa trước sự trung thành đối với đảng.
Trước sự đồng hóa của đảng, trước cám dỗ về lợi ích vật chất có được
nhờ đảng, bao nhiêu đảng viên giữ được bản lĩnh của mình như ông Nguyễn
Sự ? Đã có nhiều bài trên báo chính thống nói thẳng rằng ông Nguyễn Sự
là trường hợp hiếm hoi trong hàng ngũ lãnh đạo hiện thời. Vả chăng, một
mình ông Nguyễn Sự cũng không thể cải thiện guồng máy chung của đảng;
tâm huyết của ông, bản lĩnh của ông, đạo đức của ông cũng không ngăn cản
được các cán bộ ngay trong thành phố Hội An của ông tham nhũng, vi phạm
pháp luật, nghĩa là tha hóa và làm hại người khác, làm hại lợi ích
chung để củng cố lợi ích riêng : tại thời điểm này đang diễn ra vụ việc
Chi cục trưởng Chi cục Thi hành án dân sự TP.Hội An bị thụ án vì lạm
dụng chức vụ quyền hạn chiếm đoạt tài sản (tham khảo thêm thông tin cụ
thể: "Tạm giam Chi cục trưởng Thi hành án dân sự TP.Hội An").
Trở lại với thực tế của guồng máy đảng để thấy rằng: không ít người
có năng lực nhận lời vào đảng. Họ có lý do để tự nhận rằng họ là những
người xuất sắc, họ có lý do để nói rằng đảng cũng muốn tập hợp những
người xuất sắc vào hàng ngũ của đảng. Nhưng điều mà có lẽ họ không nhận
thấy, đó là sự xuất sắc của họ đã mất đi cùng với các lợi ích mà họ nhận
được từ đảng.
Hoặc, cũng có thể nhìn theo cách khác: họ đã không dùng sự xuất sắc
để phát triển các năng lực của chính họ, và phát triển cộng đồng chung.
Trái lại sự xuất sắc của họ chỉ dùng vào việc phát triển lợi ích vật
chất cho cá nhân họ và bảo vệ lợi ích của đảng và bảo vệ sự tồn tại vững
chắc cho đảng, bởi lợi ích của đảng cũng là lợi ích của chính họ (cần
xác định lại điều này: đảng chính là các đảng viên).
Đáng nói hơn, họ dùng sự xuất sắc của họ để làm lụn bại khả năng trí
tuệ của những người khác, bằng cách tạo ra những môi trường trong đó
năng lực trí tuệ không thể phát triển được, bởi đó là những môi trường
nơi tự do bị bóp nghẹt, nơi các điều kiện sống và điều kiện làm việc bị
bóp nghẹt. Không phải là họ không hiểu, trái lại họ hiểu rất rõ nhưng
chủ động tạo ra môi trường như vậy nhằm hủy diệt các nguồn lực trí tuệ
của quốc gia chỉ với mục đích duy nhất là bảo vệ lợi ích vật chất của
họ, với cái giá là năng lực trí tuệ của chính họ cũng cùn mòn đi, tiêu
biến đi. Cần hiểu rằng giờ đây, ý thức hệ thuở ban đầu hoàn toàn không
còn nữa khi mà bản thân người lãnh đạo cao nhất của đảng thừa nhận rằng
chủ nghĩa xã hội là một thứ ảo vọng mà đến « cuối thế kỷ » này cũng chưa
thể thấy mặt mũi nó ra sao. Lý tưởng đã hoàn toàn biến mất, cái còn lại
chỉ là sức mạnh quái đản của lợi ích vật chất trong một xã hội tiêu
thụ.
Điều này góp phần lý giải vì sao Việt Nam càng ngày càng sa sút trên
nhiều phương diện, nhưng sự tồn tại của đảng không hề bị đe dọa. Các
đảng viên xuất sắc đã dùng sự xuất sắc của họ để làm cho đất nước suy
vong, làm băng hoại môi trường học thuật, làm cho trí tuệ của người dân
sa sút, và để củng cố sức mạnh của đảng.
Chúng ta thấy rằng các giải pháp được lựa chọn để giải quyết các vấn
đề của đất nước này hầu như luôn là những giải pháp đảm bảo cho quyền
lợi vật chất của người có quyền quyết định, và quyền lợi của họ lại đi
ngược với quyền lợi chung. Do đó mới có chuyện hết công ty này đến công
ty kia thua lỗ đến trăm nghìn tỷ này đến trăm nghìn tỉ khác, công ty
thua lỗ nhưng các cá nhân lãnh đạo công ty thì được lợi. Do đó mới có
chuyện hàng bao nhiêu đại học không đủ tiêu chuẩn vẫn cứ được thành lập,
đại học sa sút nhưng những người ký quyết định lập trường thì có lợi.
Rồi hàng bao nhiêu dự án thua lỗ trên đất nước này, dự án thì lỗ nhưng
người ký quyết định dự án thì lãi. Logic là như vậy, ai cũng có thể tìm
thấy vô vàn dẫn chứng cho cái logic này.
Hãy xem xét một lĩnh vực cụ thể là giáo dục. Giám đốc của các đại học
quốc gia, hiệu trưởng của các trường đại học, họ có kém không? Không,
không thể nói rằng tất cả họ đều kém cỏi. Trái lại, đa số họ đều là
những người có năng lực. Nhưng tại sao giáo dục lại thảm hại đến như
vậy, đến mức chính họ là những người đầu tiên gửi con cái đi học nước
ngoài ? Bởi lẽ họ đã không dùng trí tuệ của họ, sự xuất sắc của họ để
xây dựng một nền giáo dục tiến bộ và hiệu quả, vì chính điều đó làm tổn
hại đến đảng của họ, tức là làm tổn hại đến quyền lực và lợi ích vật
chất của họ. Trường học càng thối nát, càng trì trệ, giáo viên càng lạc
hậu, càng phục tùng, học sinh/ sinh viên càng kém hiệu biết, càng ngoan
ngoãn thụ động, thì lợi nhuận của họ càng lớn, quyền lực của họ càng ổn
định. Từ đó, phần nào có thể thấy động cơ làm việc của họ là gì, và ý
nghĩa của đời sống đối với họ là gì...
Hoặc nhìn sang một lĩnh vực khác mà đại diện là Vinashin và
Vinalines. Không thể nói các lãnh đạo của Vinashin và Vinalines là những
người kém cỏi. Các công ty này thua lỗ không phải vì năng lực quản lý
của người lãnh đạo kém, mà là vì « năng lực » quản lý được dùng cho việc
phát triển túi tiền cá nhân nhờ vào sự thua lỗ của công ty.
Câu hỏi là: tại sao các đảng viên « xuất sắc » của Việt Nam không làm
lợi cho mình dựa trên sự phát triển của đơn vị, dựa trên sự lớn mạnh
của công ty, mà lại làm lợi cho mình dựa trên sự phá sản của công ty?
Tại sao mối quan hệ giữa lợi ích cá nhân và lợi ích chung lại được họ
xây dựng thành một mối quan hệ mâu thuẫn, lợi ích riêng hủy hoại lợi ích
chung? Tại sao họ không đặt hai loại lợi ích này trong một mối quan hệ
tương hỗ, cả hai cùng phát triển?
Mong muốn các đảng viên (đặc biệt là các đảng viên cao cấp) biết đặt
lợi ích quốc gia lên trên lợi ích của đảng và lợi ích cá nhân phải chăng
chỉ là một mong muốn huyễn tưởng? Nó tạo ra một viễn cảnh cũng mang
tính chất ảo như cái viễn cảnh chủ nghĩa xã hội mà thôi. Không cần đảng
đặt quyền lợi của dân tộc cao hơn quyền lợi riêng của đảng, chỉ cần các
đảng viên đặt quyền lợi dân tộc ngang bằng quyền lợi riêng của mình, thì
có lẽ Việt Nam đã có một hình ảnh khá hơn rất nhiều hình ảnh mà ngày
nay chúng ta đang có.
Liệu các đảng viên, nhất là các đảng viên ở cương vị lãnh đạo cao cấp
(cũng như mọi người nói chung trong xã hội hiện thời) có thể xoay
chuyển tí ti não bộ của mình để điều chỉnh tí ti chiều hướng suy nghĩ :
gắn lợi ích của mình với lợi ích của dân tộc, và không để cho hai loại
lợi ích này trở thành đối nghịch, không để cho lợi ích cá nhân đi ngược
lại với lợi ích dân tộc. Chỉ cần một tí ti xoay chuyển đó thôi, vận mệnh
của xứ sở này sẽ khác nhiều lắm.
Xin nhắc lại, câu hỏi của tôi là: giữa hai giải pháp, 1) vừa làm lợi
cho bản thân vừa làm lợi cho đất nước và dân tộc, 2) làm lợi cho bản
thân và làm hại đất nước và cộng đồng, tại sao các đảng viên xuất sắc
của Việt Nam lại chọn giải pháp 2, nên khiến cho Việt Nam rơi vào tình
trạng bi đát hiện nay? Nghịch lý là các đảng viên càng « xuất sắc » thì
đất nước càng thê thảm.
Một câu hỏi khác, không phải là không liên quan đến câu hỏi trên đây:
tại sao cùng một mô hình chế độ chính trị độc tài cộng sản, nhưng đảng
cộng sản Trung Quốc, với những vấn nạn mà nó tạo ra vẫn có thể đưa Trung
Quốc trở thành một sức mạnh kinh tế, quân sự và khoa học; trong khi đó
đảng cộng sản Việt Nam cùng các đảng viên của mình lại đẩy Việt Nam vào
tình trạng lạc hậu, nghèo đói, chậm tiến, suy thoái gần như toàn diện,
không có một thành tựu nào đáng kể, và đang lệ thuộc càng ngày càng sâu
sắc vào Trung Quốc???
Paris, 30/10/2014
Nguyễn Thị Từ Huy
