Albert Einstein
Phiên, thành viên Dân Luận chuyển ngữ
Phiên, thành viên Dân Luận chuyển ngữ
Albert Einstein (1879-1955) là một nhà vật lý nổi tiếng, các công trình khoa học của ông đã cách mạng hóa thế giới quan vật lý. Albert Einstein được coi là biểu tượng hoàn thiện của một nhà nghiên cứu và một thiên tài. Hơn nữa, bên ngoài thế giới chuyên môn khoa học, ông cũng đã tận dụng sự nổi tiếng phi thường của mình trong việc thúc đẩy sự hiểu biết lẫn nhau giữa các dân tộc và cho hòa bình.
Muốn thảo luận về việc đánh giá các giá trị nền tàng, tôi biết đó là
một công việc vô vọng. Ví dụ, chẳng hạn có một ai đó đã tự cho mình có
nhiệm vụ phải xóa bỏ một giống người nào đó khỏi mặt đất, thì không thể
nào có thể bác bỏ quan điểm của nó bằng những lập luận hợp lý. Nhưng nếu
có được sự thống nhất với nhau về một số nhiệm vụ và giá trị, thì lúc
này người ta có thể hoàn toàn nói chuyện với nhau về phương tiện dùng để
đạt đến được những mục đích đó. Vì vậy, chúng ta hãy giả sử rằng có hai
mục đích, mà tất cả những ai đọc những dòng này, có thể sẽ đồng ý.
1. Tất cả của cải vật chất, dùng để bảo tồn cuộc sống và sức khỏe của
con người, cần phải được sản xuất ra với mức lao động ít nhất có thể.
2. Mặc dù việc thỏa mãn các nhu cầu vật chất là điều kiện không thể
thiếu đối với sự bình an của chúng ta, nhưng như thế chưa đủ. Để thỏa
mãn cho chính mình con người hơn nữa phải có cơ hội để phát triển những
năng khiếu theo khả năng trí tuệ và nghệ thuật của mình một cách tùy ý.
Mục tiêu thứ nhất trong hai mục tiêu này đòi hỏi sự gia tăng của tất
cả các kiến thức có liên quan đến các quy luật tự nhiên và quy luật tiến
bộ xã hội, tức là khuyến khích mọi nghiên cứu khoa học. Bởi vì nghiên
cứu khoa học là một khối tự nhiên thống nhất mà từng bộ phận của nó phụ
thuộc lẫn nhau một cách thường khó có thể dự đoán được. Tuy nhiên, điều
kiện cho tiến bộ của khoa học là phải có được khả năng trao đổi một cách
tự do tất cả các kết quả - và như thế có nghĩa là tự do bày tỏ quan
điểm và tự do giảng dạy trong tất cả mọi lĩnh vực nghiên cứu khoa học. Ở
đây tôi hiểu tự do là các quan hệ xã hội trong đó ai cũng có thể đưa ra
nhận xét về những lĩnh vực thuộc kiến thức chung và chuyên ngành mà
không gặp phải bất kỳ sự nguy hiểm cũng như sự bất lợi nào cho cá nhân.
Sự tự do trao đổi quan điểm này là điều thiết yếu cho sự phát triển và
phổ biến kiến thức khoa học và có tầm quan trọng thực tiễn lớn. Trước
hết, pháp luật phải đảm bảo cho điều này. Nhưng luật một mình nó không
thể bảo vệ được tự do bày tỏ ý kiến; để sao cho mọi người đều có thể thể
hiện quan điểm của mình mà không bị trừng phạt, thì tinh thần khoan
dung phải được duy trì trong dân chúng. Một lý tưởng tự do bên ngoài như
vậy tất nhiên không bao giờ có thể đạt đến được một cách hoàn toàn,
nhưng người ta phải phấn đấu không mệt mỏi hướng tới đó, nếu như những ý
tưởng khoa học và triết học tất cả vẫn còn cần phải tiếp tục tồn tại.
Để đạt được mục tiêu thứ hai, cụ thể là tạo điều kiện cho sự phát
triển tinh thần của tất cả mọi người, cần thiết phải có một loại tự do
khác. Con người không còn phải nhọc nhằn để mưu toan cho cuộc sống của
mình đến mức không có cả thời gian hay năng lượng cho việc nâng cao
trình độ. Nếu không có sự tự do thứ hai này, thì sự tự do trình bày quan
điểm đối với anh ta cũng trở nên vô ích. Những tiến bộ của công nghệ sẽ
giúp anh ta đạt được sự tự do này, một khi vấn đề phân công lao động
hợp lý được giải quyết.
Sự phát triển của khoa học và của mọi hoạt động sáng tạo và trí tuệ
khác cũng còn đòi hỏi một sự tự do bên trong. Sự tự do tâm trí này thể
hiện ở chỗ, tư tưởng con người phải được giải thoát khỏi những ràng buộc
của những định kiến xã hội và độc đoán, và phải giữ được tính độc lập
của mình trong sự đơn điệu và vô thức của cuộc sống hàng ngày. Sự tự do
bên trong này là một món quà hiếm có của thiên nhiên và có giá trị xứng
đáng để mỗi cá nhân phấn đấu cho nó. Ngay cả xã hội cũng có thể hỗ trợ
cho nỗ lực này, hoặc ít nhất cũng không bao giờ nên có hành động cản
trở. Ví dụ như trường học có thể sẽ ức chế sự phát triển của tự do bên
trong, nếu như nó gây nên những tác động độc đoán hoặc tạo ra những gánh
nặng quá mức cho lớp trẻ; ngược lại nó sẽ thúc đẩy sự tự do kiểu này,
nếu như nó khuyến khích tư duy độc lập. Tuy nhiên chỉ với sự theo đuổi
liên tục cả hai loại tự do, bên trong và bên ngoài, chúng ta mới đạt
được khả năng phát triển và hoàn thiện tâm trí và do đó mới có thể cải
thiện được cuộc sống bên trong và bên ngoài của chúng ta.
Nguồn: Albert Einstein, Bàn về Tự do. Trích dẫn trong cuốn: Albert
Einstein, Những năm sau này của tôi, Stuttgart: Nhà xuất bản Đức 1979,
trang 17-19 .