Liêm Nguyễn dịch theo The Diplomat
“Thầy” Dương Khiết Trì đang giảng bài ở Hà Nội
Truyền thông Trung quốc mô tả chuyến đi của Dương Khiết Trì đến Việt
Nam như một chiến thắng về ngoại giao và đạo đức của Trung quốc.
Báo chí quốc tế (bao gồm The Diplomat) cho rằng sẽ không hy vọng có
một bước đột phá trong quan hệ TQ-Việt Nam qua chuyến thăm của Ủy viên
quốc vụ viện TQ Dương Khiết Trì tới Hà Nội trong tuần này.
Theo The New York Times thì “Căng thẳng
không hề giảm giữa Việt Nam và TQ”. BBC thì nhấn mạnh “Bế tắc tại các
cuộc đàm phán TQ-Việt Nam”, và Reuters thì giật tít: “Trung Quốc mắng
Việt Nam đã ‘thổi phồng’ chuyện giàn khoan dầu ở biển Đông”.
Trong khi đó, phương tiện truyền thông TQ lại nhìn nhận vấn đề hoàn
toàn khác, một sự lạc quan hơn nhiều. Phiên bản tiếng Anh của Tân Hoa Xã
viết: “TQ, Việt Nam đồng ý sẽ xử lý đúng đắn các vấn đề song phương
nhạy cảm”; còn China Daily thì nhấn mạnh: “Bắc Kinh, Hà Nội nguyện hành
động để giải quyết bất đồng”. Một đoạn video của CCTV thì tập trung vào
tuyên bố của họ Dương cho rằng ngay cả khi mối quan hệ TQ-Việt Nam tồi
tệ hơn nhiều so với hiện nay, hai bên vẫn sẽ phải nghĩ ra cách để nhanh
chóng giải quyết vấn đề. Dựa trên các bài báo của truyền thông TQ, có vẻ
như các cuộc họp của Dương Khiết Trì với lãnh đạo Việt Nam là một bước
tiến quan trọng trong việc giải quyết cuộc khủng hoảng hiện nay.
Nhưng điều đó không có nghĩa là TQ sẽ sẵn sàng thỏa hiệp. Ngược lại,
tất cả mọi bài báo từ TQ đều khẳng định việc mang giàn khoan vào biển
Đông là chuyện riêng của TQ, và rằng Việt Nam nên ngừng những quấy rối
bất hợp pháp. Các bài báo của TQ cũng ngụ ý rằng Hà Nội đã thay quan
điểm. Không một bài nào từ báo chí TQ tường thuật giống như những gì
truyền thông Việt Nam và phương Tây đã mô tả về sự cương quyết của phía
Việt Nam, yêu cầu TQ phải rút giàn khoan ra khỏi biển Đông. Thay vào đó,
một bài viết từ Tân Hoa Xã nói rằng Việt Nam và TQ đã đồng ý để “xử lý
đúng đắn các vấn đề song phương”, không quốc tế hóa tranh chấp biển
Đông, và không để cho các căng thẳng trên biển làm ảnh hưởng tới quan hệ
song phương.
Tất nhiên, nếu đúng như lời TQ là Việt Nam đã đồng ý để “xử lý đúng
đắn các vấn đề song phương” [theo định nghĩa của phía TQ], thì cuộc
khủng hoảng từ giàn khoan dầu chắc sẽ thực sự ổn thoả. Tuy nhiên, thực
tế là Hà Nội lại có một cách hiểu hoàn toàn khác về những gì cấu thành
việc “xử lý thích hợp”. Theo giải thích của phía Việt Nam, thì TQ đang
hành động “không đúng” trong việc vi phạm chủ quyền trên biển của Việt
Nam. Bằng cách lờ đi những khác biệt trong cách nhìn nhận từ hai phía,
truyền thông TQ đã được chuẩn bị để bôi xấu Việt Nam, nếu nước này tiếp
tục phản đối các giàn khoan dầu của TQ.
Báo chí TQ cũng mô tả chuyến thăm của Dương không chỉ là một chiến
thắng về mặt ngoại giao, mà còn về mặt đạo đức. Tân Hoa Xã nói rằng
chuyến thăm của Dương tới Hà Nội tự nó đã chứng minh rằng TQ đang chủ
động tìm kiếm các giải pháp cho vấn đề. Tân Hoa Xã cũng nói rằng qua
chuyến thăm của Dương, TQ cũng cho thấy “sự chân thành mong muốn giải
quyết vấn đề thông qua đối thoại và một tấm lòng hào hiệp”. CCTV nói
rằng Dương đã đến Hà Nội để giúp “mối quan hệ TQ-Việt Nam quay trở lại
những ngày đầu đẹp đẽ”.
Lời lẽ của những bài báo này mô tả Dương giống như một thầy giáo nhẫn
nại được TQ gửi đến để huấn thị một học sinh ngỗ ngược. Thái độ này thể
hiện rõ nhất từ tờ Hoàn Cầu, một tờ báo sặc mùi chủ nghĩa dân tộc. Hoàn
Cầu mô tả chuyến thăm của Dương như một món quà từ TQ, tặng cho Việt
Nam một cơ hội để “tự kiềm chế trước khi quá muộn.” Nhiệm vụ của Dương
tại Hà Nội là để “vạch ra những điểm quan trọng và nêu ra những ưu và
khuyết ” của tình hình. Hoàn Cầu còn ví von là qua việc nói chuyện với
Việt Nam, TQ đang “đôn đốc đứa con hoang đàng trở về nhà”. Từ cách nhìn
nhận này, có vẻ như Dương không phải đến Hà Nội để đối thoại, mà đơn
giản là để giảng bài cho Việt Nam.
Những tường thuật của truyền thông TQ, mặc dù nghe có vẻ tích cực, là
nhằm chuẩn bị để TQ đối phó với những căng thẳng sắp tới. Mỗi bài tường
thuật đều mô tả Việt Nam như một kẻ quấy rối, trong khi TQ thì lại rất
kiên nhẫn và khoan dung, đã gửi họ Dương đến để khuyên bảo Việt Nam.
Những bài báo này cũng nhấn mạnh đến sự đồng thuận mà hai phía đã đạt
được từ các cuộc họp. Những lời này sẽ được dùng để chống lại Hà Nội nếu
cuộc khủng hoảng vẫn sẽ tiếp tục như hiện nay. Truyền thông TQ cũng gửi
một thông điệp mạnh mẽ rằng bây giờ đến lượt Việt Nam phải đáp lại các
thiện ý của TQ, bằng cách chấm dứt các hoạt động ngăn cản trên biển cũng
như các cuộc biểu tình trên đường phố chống giàn khoan TQ. Thật vậy,
bài báo trên tờ Hoàn Cầu kết thúc bằng một cảnh cáo là cộng đồng quốc tế
sẽ kiểm chứng là liệu Việt Nam có giữ đúng lời hứa sau cuộc họp với
Dương hay không.
