Ảnh có tính minh họa, không liên quan đến bài viết
Gần đây, chuyện cứu
trợ đểu, cứu trợ không đúng địa chỉ, cứu trợ chiếu lệ, ăn gian quà cứu
trợ nghe ra bùng phát dữ đội, và báo chí trong nước đưa tin phản ảnh
cũng hết lời gay gắt. Mới đọc, mới nghe, cứ nghĩ báo chí trong nước đã
tiến bộ, đã công tâm, dám đưa tin sự thật… Nhưng, ngẫm lại, thật ra, đây
là trò vừa đánh trống vừa la làng của báo nhà nước không hơn không kém.
Cố tình đưa tin cho vấn đề trở nên bi thảm, kịch tính và sau đó lại
quay sang xét nét, vạch lá tìm sâu, đó là kiểu làm việc của báo nhà nước
chăng?
Đương nhiên, khi
đưa ra vấn đề này, người viết có đủ cơ sở, bằng chứng để khẳng định đây
là trò chơi vừa đánh trống vừa la làng, a dua hốt bạc của báo chí nhà
nước nhân dịp bà con miền Trung bị thiên tai, đau khổ. Nếu không tin,
bạn đọc vui lòng đọc lại báo Tuổi trẻ, phần tin tức về lũ lụt miền Trung
sau bão Wutip, đặc biệt là tin Hội An ngập lụt. Những tấm ảnh trên báo
đều là ảnh trận lụt năm 2010 trên đường Nguyễn Thái Học, Hội An. Vì cho
đến thời điểm bây giờ, sau hai trận bão lớn ở miền Trung, đường Nguyễn
Thái Học, Hội An chưa bị ngập lụt sâu đến mức độ của tấm ảnh 2010 chụp.
Thậm chí, con đường này chỉ bị nước thủy triều dâng mỗi chiều, ngập đến
mắt cá chân. Rõ ràng, đây là tấm ảnh láo!
Và trên các báo
khác, tin về lụt Hội An cũng hoàn toàn không chính xác. Đó là chưa muốn
nói đến chuyện cứu trợ. Hễ cứ có một đoàn cứu trợ nhỏ, về tặng mấy gói
mì tôm, mấy lít nước mắm, nửa ký đường thì báo chí nhảy vào cuộc rùm
beng, loan tin đoàn này, cơ quan nọ đã đến tận nhà, trao quà cho bà con,
tỉnh cảm sướt mướt, nước mắt chẹp nhẹp… Nhưng trên thực tế, những tấm
hình chụp cũng chỉ là hình dựng, phóng viên theo chân hoặc dắt nhà cứu
trợ đến một nhà nào đó, đạo diễn tặng quà để chụp hình, người được cho
quà cũng thấy vui, dù là không biết bên trong có gì, cũng mừng mừng tủi
tủi, kẻ cho quà cũng cảm động, thậm chí rưng rưng nước mắt, thế là có
bức ảnh đẹp, gây hiệu ứng…
Chuyện này diễn ra
như cơm bữa trong làng báo, lẽ ra không cần bàn. Nhưng, xét cho kĩ, đó
là chuyện rất cần bàn! Chuyện là thế này, sáng nay, bà bạn Sài Gòn của
tôi bất ngờ xuất hiện ở miền Trung, gọi điện mời tôi đi cà phê, lúc này
tôi đang ở Hà Tĩnh, bà bạn cho biết là bà đang ở Hội An, Quảng Nam, vài
hôm nữa sẽ ghé Quảng Bình, tiện thể mang món quà cứu trợ đến Lệ Thủy,
trao cho vợ con tôi. Tôi nghe hơi chưng hửng, không hiểu bà bạn có ý gì,
vì nhà tôi không hề bị lột mái, cũng không có thiệt hại gì nặng, chỉ
gãy đổ mấy cái cây. Như vậy thì có gì mà cứu trợ. Nhưng tôi cũng cám ơn
bà bạn và hẹn gặp sau, định bụng lúc đó sẽ giải thích chứ bây giờ giải
thích ngay thì làm bà bạn mất lửa… cứu trợ!
Đến trưa, bà bạn
lại gọi điện thoại, than phiền thất vọng, tôi hỏi vì sao lại thất vọng.
Bà nói nghe tin Hội An bị ngập lụt nặng, dân tình đói khổ, rồi đây là
cái rốn bão, mọi thứ đều xác xơ nên mới mang tiền ra cứu trợ. Ra tới nơi
thì ngỡ ngàng nhận ra rằng không chừng Hội An cứu trợ cho bà cũng nên,
vì họ quá giàu, nhà cửa an toàn, đâu có ai bị gì! Tôi an ủi bà bạn cố
gắng đi những vùng phụ cận thử xem sao. Bà này thở dài, nói rằng cũng
vậy thôi, do báo chí thổi bùng lên làm cho ai cũng có cảm giác Quảng Nam
đói đến nơi, quà cáp đổ xô tìm về xứ Quảng, trên thực tế chẳng đến mức
như vậy!
Tại sao lại có
chuyện tréo ngoe như thế? Lẽ ra báo chí đưa tin sai, cơ quan chính quyền
địa phương phải đính chính, thậm chí phản đối mới đúng chứ? Không đâu,
thậm chí, những phóng viên đưa tin thổi phồng bi kịch như vậy, năm sau
ghé về, sẽ được nhà cầm quyền địa phương sốt sắng đón chào, tay bắt mặt
mừng, bia rượu ê hề, không chừng có thêm món chân dài mắt lá răm ăn dặm
chở khuya nữa là đằng khác!
Vì chí ít, phóng
viên này đã giúp cho giới quan chức địa phương vừa nhận được hàng cứu
trợ, mà một khi dân không bị gì nặng thì đương nhiên quà cứu trợ vào tay
các quan, chia nhau mà nhậu chứ mà lị! Lại vừa được miễn một khoản nộp
ngân sách nhà nước trong năm sau vì năm này gặp phải thiên tai. Thế thì
còn gì thích bằng, có mà dại mới đính chính, không chừng còn bỏ phong bì
cho phóng viên này nói quá “một tí” cho nó ngọt nữa là đằng khác!
Về phía tòa soạn,
gì thì gì, tin phải hot. Cứ dựa trên nguyên tắc hot hot hot… mới phát
hành, mới trụ vững trong cái thời thị trường chen chúc thằng mạnh húc
thằng yếu, thằng có thế đạp đầu thằng cô thế. Chính vì thế, việc phóng
viên dùng hình lụt 2010 minh họa cho bài lụt 2013 là chuyện không có gì
để bàn, miễn sao bài nó hot là được tất. Bất quá thì nói đó là hình minh
họa, thế thôi!
Và cũng nhờ những
bài báo bé xé cho to, bi kịch hóa cấp số nhân của báo chí, nhân dân mủi
lòng, nhịn ăn mà cứu trợ. Đến lúc này, lại có thêm mảng tin cứu trợ, và
lại cố gắng vạch lá xem sâu chỗ nào đó chia cứu trợ không đều mà không
biết điều với nhà báo, đánh một quả! Chứ thử nghĩ, có chỗ nào là chia
quà cứu trợ đàng hoàng, tử tế, có chỗ nào mà quan chức địa phương không
chấm mút cứu trợ, không cắt xén tàn bạo quà cứu trợ? Thế sao phóng viên
chỉ đưa tin vài nơi, mà toàn là những nơi không đáng kể, còn lại, đâu
đâu cũng “lá lành đùm lá rách”, nước mắt bèm lem…!
Bởi vì đơn giản,
những chỗ biết điều thì phóng viên bỏ qua, những chỗ không biết điều thì
phóng viên đánh cho mày chết! Cuối cùng, chuyện cứu trợ trở thành trò
tung hứng của báo chí nhà nước với các quan chức địa phương, kẻ la làng
chợ cháy, kẻ bợ bánh tráng bỏ chạy, chỉ có dân đen là đứng lại với gương
mặt ngơ ngác, không hiểu ai cháy, cháy ai và bánh tráng nhà mình bị bợ
lúc nào… Thế mới biết là báo chí nhà nước nhân đạo cỡ nào!