Nguyễn Cao Kỳ Duyên
Anh Ngạn có lần nói với tôi về sự khác biệt giữa văn hóa Tây Phương
và văn hóa Việt Nam, "Văn hóa Tây thiên về khuyến khích còn văn hóa
Việt thiên về chỉ trích". Câu nói này tôi nghe qua rồi bỏ ngoài tai vì
thật sư tôi và những bạn bè sống và lớn lên ở hải ngoại có bao giờ thực
thụ đươc trải nghiệm văn hóa Việt Nam đâu? Bên ngoài chúng tôi là người
Việt nhưng bên trong, từ cách suy nghĩ đến cách ứng sử thì phải nói
chúng tôi hoàn toàn là những đứa Mỹ con. Thế hệ Việt Kiều nửa nạc nữa mỡ
như tôi thường được gọi đùa là "banana" (quả chuối) vì ở ngoài vàng
nhưng ở trong lại trắng.
Cho đến gần đây qua mạng lưới mở rộng và kết hợp của Facebook, tôi
mới nếm thử mùi vị của "văn hóa chỉ trích" này. Tôi đã bị không phải một
lần mà bao nhiều lần, hầu như mỗi khi tôi post hình đi nghỉ mát, đi
chơi, đi ăn hoặc những món ăn lạ (như bao nhiều triệu người khác trên
FB) thì y rằng cũng có vài người hằn học comment "Sao không để tiền đi
làm từ thiện?", "Có biết là bao nhiều người đang đói khổ không?" Tôi
"phiên dịch" như vậy nghe cho lịch sự chứ thật ra có nhiều câu nghe
không được ngọt ngào như vậy đâu (chẳn hạn như câu này của "Kimlien
Kimlien Con.me nay. Suot ngay dj ngj .mat voi an uog. Mjen trug dg bj
bao lu kja. Do vo tam" ).
Wow...một người không hề biết tôi và cũng không biết là tôi có cho
cứu trợ cho miên Trung không đã vội kết án một cách gay gắt. Thật ra tôi
có làm từ thiện và có cho từ thiện khá đều đặn nhưng tôi ít nói ra.
Không nói nhưng bị thiên hạ chỉ trích quá, lâu lâu tôi cũng phải "xì" ra
cho những người như KimLien biết "Dạ thưa Bác em cũng có cho từ thiện
chứ không đến nỗi vô tâm như Bác nghĩ." Nhưng vừa hé ra thì lại gặp
những người như "Trongtai Nguyen Da lam viec tot thi khong can ai
biet.noi ra roi chang de lam chi" hoặc "Lam Truc Huynh Da co long lam tu
thien thi nen am tham lam,ko nen pho truong cho moi nguoi deu biet."
Đúng là làm cũng chết, không làm cũng chết (cười khổ). Ở ngoại quốc
thì hoàn toàn khác hẳn. Điển hình là cô tài tử Angelina Jolie (thần
tượng của tôi). Cô làm bao nhiêu việc thiện và đi đến đâu thì cũng có
thông tin báo chí. Một trong những sứ mạng lớn của cô lồng trong các
công tác từ thiện là cho thế giới biết đến và chú ý vào những việc cô
đang quan tâm. Sau một chuyến viếng thăm của cô thì những tổ chức từ
thiện đó thường nhận được rất nhiều nguồn cứu trợ. Những ngôi sao quốc
tế thường có những tổ chức từ thiện mà họ ủng hộ và ngược lại những tổ
chức này rất mong họ dùng tiếng tăm, tên tuổi của họ để gây sự chú ý. Đó
là một việc tốt. Tại sao người Việt mình cứ cho rằng "đi làm từ thiện
phải âm thầm"? Tôi có thể âm thầm cho một số tiền cá nhân rất nhỏ nhưng
nếu tôi "phô trương" để trăm ngàn người biết đến và cho thêm thì tại sao
không?
Rồi sau những chuyến làm từ thiện báo chí lại đang tin "Angelina
Jolie và Brad Pitt mới mua lâu đài bao nhiêu triệu ở Paris" tôi chẳng
thấy người nào lên án "Tại sao ở Phi Châu bao nhiêu người chết đói, cô
mới đi làm từ thiện mà bây giờ lại tiêu xài như vậy?" (Cũng có thể vì
KimLien KimLien không biết FB của Angelina Jolie để cho người đàn bà
"Đại Vô Tâm" này vài lời vàng ngọc?)
Nói chung là văn hóa ngoại quốc khi làm điều gì tốt đều được khen
ngợi khuyến khích. Còn văn hóa mình thì ngồi rình để chỉ trích. Có lẽ đã
đến lúc chúng ta nên thay đổi cách suy nghĩ nhất là đối với lớp trẻ
ngày nay để xã hội càng ngày càng tốt đẹp và tích cực hơn.
