Ảnh Reuters
Nhân dân Ukraine thắng, cựu Tổng Thống Viktor Yanukovych thua, đang
chạy trốn. Hơn ba tháng trước đây, cả ông Yanukovych và những người
chống ông, không ai ngờ chuyện có ngày xảy ra. Bắt đầu, là một cuộc biểu
tình nho nhỏ. Tháng 11 năm 2013, Tổng Thống Yanukovych bất ngờ tuyên bố
ngưng bàn thảo về bản hiệp ước thương mại với Liên Hiệp Âu Châu (EU) mà
hai bên đang chuẩn bị ký kết. Mấy trăm người, đa số là sinh viên, xuống
đường phản đối. Họ không đòi ông tổng thống từ chức, chỉ đòi ông trở
lại với chính sách thân thiện với EU mà nước Ukraine đã theo đuổi từ sau
khi độc lập.
Tại sao các bạn trẻ này nổi giận? Có phải vì họ tính toán, thấy liên
kết kinh tế với Châu Âu thì lợi hơn hay không? Chưa chắc. Nhưng họ đã
thấy cảnh ông Yanukovych sang Nga bí mật gặp Tổng Thống Vladimir Putin,
được Putin hứa cấp viện 15 tỷ đô la; khi về nước lập tức đổi chiều chữ
U, cắt đứt liên hệ với Âu Châu. Chắc nhiều người cảm thấy nhục! Ukraine
mới được độc lập từ năm 1990, sau nhiều thế kỷ bị các Nga hoàng thống
trị, rồi bị nhập vào Liên Bang Xô Viết. Các hoàng đế Nga, trắng và đỏ,
đã tìm cách tiêu diệt văn hóa Ukraine, di dân Nga sang đó; lưu đày các
nhà chính trị, giới trí thức và văn nghệ sĩ lên Siberia nếu họ chống
lại. Stalin dùng dân Ukraine làm thí nghiệm tập thể hóa nông nghiệp,
khiến mươi triệu người chết đói. Người Ukraine nghĩ về chính phủ Nga
cũng giống như người Việt Nam đối với các chính phủ bên Tàu. Hai đợt
“cải tạo,” và “thanh trừng” của Stalin, (năm 1929-34 và 1936-38) đã giết
chết gần 700,000 dân Ukraine. Trong đó đã giết 80% giới trí thức, văn
nghệ; và ba phần tư các sĩ quan cao cấp. Vâng lệnh Putin quyết định tách
xa Châu Âu khiến Yanukovych bị dân Ukraine khinh thường. Biểu tình đòi
giao thương với Châu Âu là một cách bày tỏ thái độ với chính phủ Nga!
Nhưng chỉ có các sinh viên tỏ thái độ; các chính trị gia đối lập
không tổ chức cuộc biểu tình. Nhiều lãnh tụ đối lập cũng vẫn muốn thân
thiện với Nga. Dân thủ đô Kiev cũng không tham dự. Chắc vì họ thấy cuộc
biểu tình này rồi sẽ chẳng đưa tới kết quả nào; sau khi các “ông lớn” đã
đi đêm với nhau. Mọi chuyện bất ngờ thay đổi sau khi ông Yanukovych đàn
áp.
Viktor Yanukovych đã nắm chính quyền nhiều lần. Người to như ông hộ
pháp, tài sản giầu bậc nhất nước, mười năm trước ông đang làm thủ tướng,
vừa đắc cử tổng thống, thì dân Ukraine cũng biểu tình chống bầu cử gian
lận. Ông khuyên vị tổng thống đàn áp nhưng không được nghe, cho nên cả
hai mất chức. Cuộc Cách Mạng Mầu Cam đưa Viktor Yushchenko lên ghế tổng
thống và bà Yulia Tymoshenko làm thủ tướng. Năm 2006 ông lại liên minh
với mấy đảng khác, và trở lại ngồi ghế thủ tướng. Năm 2010 thì ông đắc
cử tổng thống!
Ðối với một nhà chính trị hoạt đầu, nắm chính quyền chỉ là một cơ hội
trục lợi; mà từ bốn năm nay ông Yanukovych đã tích lũy được tài sản
khổng lồ cho gia đình, con cái, các đại gia ghét ông nhưng cũng sợ ông.
Chế độ Dân Chủ đối với ông là một cuộc chơi banh giữa các nhà chính trị
cùng với các đại gia, họ chia nhau ghế, tranh cướp tài sản quốc gia; anh
nào cũng tham lam và lạm dụng quyền hành như anh nào. Còn người dân,
đến ngày bỏ phiếu sẽ mê hoặc họ, đánh lừa họ, họ tin rằng dân chúng ở
đâu cũng vậy.
Theo bản năng sẵn có, ngay lập tức Viktor Yanukovych thẳng tay đàn áp
đám sinh viên phản kháng. Kinh nghiệm mười năm trước nhắc nhở ông là
phải tiêu diệt biểu tình ngay từ đầu. Các sinh viên bị đánh, bị bắt, đám
đông bị dẹp tan. Hậu quả bất ngờ, là phản ứng của dân chúng Kiev. Họ
phẫn nộ trước cảnh đàn áp, và họ đến ủng hộ với các sinh viên. Họ vẫn
còn nhớ quyền lực của người dân trong cuộc Cách Mạng Mầu Cam mạnh thế
nào. Ngay sáng hôm sau, hàng trăm ngàn người xuống đường, kéo tới tràn
ngập công trường Maidan, ở trung tâm thủ đô, và cứ thế tiếp tục ngày này
sang ngày khác. Cuộc biểu tình ngày càng đông đúc hơn; vì những người
biểu tình rất trật tự, theo đúng kỷ luật, khiến cho không những dân
chúng Ukraine mà cả thế giới cũng kính trọng. Họ dựng lều, làm hàng rào,
đồng ca những bài hát yêu nước. Ðêm sang ngày, trong nhiệt độ dưới số
không.
Phong trào phản kháng đã tự chuyển biến, như con nhộng hóa thành con
ngài, con sâu biến thành con bướm. Người dân không những đòi phải tái
lập giao thương với Châu Âu, mà đòi quyền được sống xứng đáng với tư
cách công dân một nước độc lập. Xã hội Công dân xuất hiện, nhiều người
lên tiếng tố cáo guồng máy chính trị thối nát, tham nhũng, và bất lực
trước các khó khăn kinh tế, làm cho đất nước nghèo, nghèo và hèn!
Ukraine là một miền đất phì nhiêu nhất trong Liên bang Xô viết thời xưa.
Công nghiệp tiến bộ, 99% dân biết chữ, tỷ lệ người đi học đại học cao
bậc nhất thế giới, cái máy computer đầu tiên của Liên Xô được sáng chế ở
Ukraine! Vậy mà trong hai chục năm qua các nhà chính trị đã làm tiêu
tán hết cả những di sản quý báu của tiền nhân, đưa đến cảnh phải sang
Nga “ăn xin” ông Putin, và trả giá bằng cách bất ngờ đoạn tuyệt với EU!
Các chính trị gia đã làm cho dân nghèo, làm cho cả dân tộc thành hèn
yếu!
Dân trung lưu Ukraine lại đứng dậy, mười năm sau cuộc Cách Mạng Mầu
Cam, cuộc cách mạng sau đó đã bị các chính trị gia chiếm đoạt và lợi
dụng. Cả ông tổng thống và các chính trị gia đối lập đều không ngờ lòng
dân trào lên nhanh như vậy. Ông Yanukovych không nói chuyện với dân
chúng biểu tình, mà mời các lãnh tụ đối lập tới thương thuyết; dùng
chiến thuật trì hoãn để xoa dịu dư luận thế giới. Dân vẫn biểu tình
ngoài trời, trong không khí mùa Ðông giá lạnh, trong hai tháng trời.
Cố vấn của ông Putin đã công khai khuyên Yanukovych hãy thẳng tay đàn
áp. Yanukovych đã học được phép chống biểu tình của ông thầy Putin.
Ngày 16 Tháng Giêng, ông ban hành luật cấm biểu tình, ai chống chính phủ
sẽ bị trừng trị bằng luật hình sự. Nhưng người dân Ukraine can đảm hơn
ông tưởng. Trong ba ngày, gần một trăm người bị giết. Ngày 22 Tháng
Giêng 2014, các thanh niên, sinh viên bắt đầu dùng gạch, đá, chai xăng
chống lại công an. Công an an nổ súng. Mấy chục người chết. Bầu không
khí thủ đô và ở công trường Maidan thay đổi, sau khi máu chảy. Người dân
không sợ hãi mà còn mạnh bạo và cương quyết hơn. Yanukovych bèn rút lại
đạo luật cấm biểu tình, bắt ông thủ tướng từ chức để chạy tội; mời một
lãnh tụ đối lập thuộc đảng của bà Tymoshenko lên thay nhưng không được.
Yanukovych bay sang Nga dự lễ khai mạc Thế Vận Hội Mùa Ðông.Tình hình êm
dịu kéo dài, chắc nhờ Putin đã yêu cầu Yanukovych không được làm cho
tin tức cuộc chơi mùa Ðông bị lu mờ so với tin tức Ukraine trên các báo
đài khắp thế giới.
Những thanh niên lãnh đạo cuộc biểu tình đã chọn đúng thời điểm Putin
đang lo thế vận hội mà phản công. Họ tự lập ra một Ðoàn Thanh Niên Tự
Vệ, điều động dân dựng hàng rào kháng cự, tự võ trang, chuẩn bị đối đầu
với đám công an xung phong. Chính quyền có lúc dọa đem cả quân đội tới
đàn áp biểu tình, nhưng các tướng lãnh vẫn đứng ngoài cuộc tranh chấp
chính trị. Yanukovych tiếp tục “câu giờ” bằng các cuộc thương thuyết với
các đảng đối lập. Có lúc họ đã đạt được thỏa hiệp, sửa Hiến Pháp để
trao quyền cho Quốc Hội nhiều hơn, chấp nhận cho Yanukovych có thể tiếp
tục làm tổng thống đến cuối năm nay mới bầu cử. Trong khi đó bộ trưởng
Công An tuyên bố đã phát “súng trận” cho công an, sẵn sàng giết. Khi các
lãnh tụ đối lập công bố kết quả cuộc thương thuyết, nhiều người dân hô
đả đảo. Một thanh niên đọc tên một người bạn cùng ở trong Ðoàn Thanh
Niên Tự Vệ, cả anh ta với vợ và con nhỏ đã bị công an bắn chết. “Không
thể thỏa hiệp! Yanukovych phải từ chức ngay!”
Trong thời gian đó, ở trong Quốc Hội, các đại biểu đảng viên của ông
Yanukovych đã thấy gió đổi chiều. Một số thỏa hiệp với các đại biểu đối
lập thay đổi Hiến Pháp, họ làm luật trả tự do cho bà Tymoshenko. Ngày
Thứ Tư, sinh viên đánh nhau với công an cảnh sát. Ngày Thứ Năm, công an
an xung phong Berkut dùng đạn thật bắn chết hàng chục người biểu tình,
các đại biểu Quốc Hội thấy phải hành động. Một đại biểu đối lập đề nghị
một lời kêu gọi công an ngưng bắn dân. Phe chính phủ phản đối, cảnh đấm
đá lẫn nhau diễn ra. Ðể thay đổi không khí, một đại biểu đề nghị một
phút tưởng niệm các người đã chết, bên dân cũng như bên công an. Trong
không khí tĩnh lặng đó, chỉ nghe thấy tiếng hơi thở của mình, chắc nhiều
người đã thay đổi ý kiến. Quốc Hội thông qua lời kêu gọi công an ngưng
bắn dân.
Hình như các công an chỉ chờ cơ hội đó. Ngày Thứ Sáu, họ lặng lẽ giải
tán. Khi đoàn biểu tình tiến tới trụ sở các bộ, các sở, cảnh sát, công
an đã bỏ trống, đường phố thuộc về người dân. Sáng sớm Thứ Bảy,
Yanukovych cùng gia đình bỏ trốn. Ông đến một tỉnh miền Ðông, nơi nhiều
người gốc Nga sống, xưa nay vẫn là hậu cứ của ông. Ông tính qua biên
giới sang Nga, nhưng lính biên phòng ngăn lại. Ông đưa tiền hối lộ, họ
từ chối.
Yanukovych không ngờ cơ sự xảy ra như vậy. Các nhà chính trị đối lập
cũng không ngờ. Trước đó, người ta vẫn lo Ukraine sẽ xảy ra nội chiến,
vì tinh thần ái quốc của dân ở phía Tây rất mạnh, còn dân ở phía Ðông
vẫn thân Nga hơn. Nước Georgia, trước cũng thuộc Liên Xô như Ukraine, đã
từng bị quân Nga tấn công, rồi kéo hai vùng tách ra đòi tự trị, và thân
Nga. Nhưng sau khi một chính phủ lâm thời thành lập ở Kiev, các tỉnh
miền Ðông tuyên bố sẽ tuân phục chính quyền trung ương. Vùng Crimea, vốn
trước kia thuộc nước Nga, chỉ được trao cho Ukraine từ năm 1954, nhiều
người gốc Nga kéo đến bảo vệ tượng Lenin, sợ dân Ukraine tới kéo đổ.
Nhưng chính quyền Crimea cũng tuyên bố sẽ không ly khai.
Một chế độ độc tài trông bên ngoài có vẻ rất kiên cố; đã sụp đổ nhanh
chóng. Dân Ukraine đã giành lại quyền độc lập tự do thật sự. Nhưng bây
giờ đến lúc xây dựng lại nền dân chủ, họ sẽ phải rút kinh nghiệm quá
khứ. Chế độ Dân Chủ chỉ là một hình thức tổ chức cho xã hội. Nội dung là
tự do, công bằng, và quyền tham dự của người dân vào việc đất nước. Dân
Ukraine không có kinh nghiệm sống dân chủ, sau mấy thế kỷ sống dưới các
chế độ chuyên chế của các Nga hoàng và các lãnh tụ cộng sản. Sau khi
được độc lập và xóa bỏ chế độ cộng sản, chính quyền rơi vào tay đám
chính trị hoạt đầu. Bọn họ cầm quyền nhưng cải tổ kinh tế rất chậm chạp
để bảo vệ quyền lợi giới quyền quý, chương trình tư nhân hóa các doanh
nghiệp nhà nước chỉ làm giầu cho chính họ, gia đình, và phe đảng. Tham
nhũng tràn lan. Các đại gia gây ảnh hưởng trên guồng máy cai trị.
Bây giờ dân Ukraine sẽ phải bắt đầu lại xây dựng dân chủ tự do từ
những bước đầu. Sống dân chủ tự do khó hơn người ta tưởng. Nhưng chắc
chắn sống tự do vẫn hơn làm nô lệ. Vì vậy hàng trăm thanh niên Ukraine
đã đổ máu hy sinh. Trong ngày Thứ Bẩy, trong lúc các nhà chính trị đang
bàn nhau lập chính quyền mới, dân thủ đô Kiev đã tổ chức tang lễ cho
những người đã khuất. Ngày hôm qua, cả thế giới được nhìn thấy hình ảnh
những người công an Ukraine quỳ gối xin tạ lỗi với nhân dân, vì nhiều
đồng đội của họ đã bắn chết dân.
Nguồn: Người Việt
