Trần Văn Huỳnh
Lâu nay đa số chúng ta thường quen với một cách hiểu nhân quyền hay Quyền Con Người là những vấn đề chính trị. Nhưng thật ra Quyền Con Người
là những điều thiết thực liên quan đến cuộc sống hàng ngày của chúng
ta, từ cơm áo gạo tiền đến hạnh phúc và hưởng thụ cuộc sống.
Nếu ai đó đang phải sống thiếu thốn, bệnh tật không có điều
kiện để chữa trị, thất nghiệp không có trợ cấp, già cả thiếu người chăm
sóc; trẻ em lang thang cơ nhỡ,… thì QUYỀN ĐƯỢC HƯỞNG MỘT MỨC SỐNG THÍCH
ĐÁNG của mình đã không được đảm bảo.
Những ai đang vật lộn với cuộc sống, đầu tắt mặt tối làm quần
quật suốt ngày, tăng giờ, tăng ca mà đồng lương và thu nhập vẫn không
đủ để nuôi gia đình thì đó là QUYỀN ĐƯỢC TRẢ CÔNG XỨNG ĐÁNG VÀ HƯỞNG CHẾ
ĐỘ THÙ LAO CÔNG BẰNG, HỢP LÝ NHẰM ĐẢM BẢO SỰ TỒN TẠI CỦA BẢN THÂN VÀ
GIA ĐÌNH đã không được tôn trọng.
Ít ai trong chúng ta mà không phải mất ăn mất ngủ để lo chạy
trường cho con, để lo tiền đóng rất nhiều các khoản chi phí “tự nguyện”
lẫn bắt buộc cho con ăn học. Cũng không ít trường hợp bậc làm cha mẹ đã
đau như cắt ruột vì buộc phải cho con mình nghỉ học bởi không đủ tiền.
Đó là do QUYỀN ĐƯỢC HỌC TẬP, ĐƯỢC GIÁO DỤC MIỄN PHÍ (ít nhất ở bậc tiểu
học và trung học cơ sở) đã không được thực hiện đầy đủ cho chúng ta.
Các QUYỀN nói trên đều là QUYỀN CON NGƯỜI hay NHÂN QUYỀN.
Nạn bạo hành trẻ em và phụ nữ hay lao động vị thành niên hoặc nạn nô
dịch hoặc bị buộc làm việc như nô lệ đều là những điều mà QUYỀN CON
NGƯỜI không cho phép: “không ai bị bắt làm nô lệ hoặc bị cưỡng bức làm
việc như nô lệ”, “các bà mẹ và trẻ em có quyền được hưởng sự chăm sóc và
giúp đỡ đặc biệt”. Tuyên ngôn quốc tế về Quyền con người quy định như
vậy.
Nạn tảo hôn hay hôn nhân ép buộc hoặc cấm đoán hôn nhân chính
là sự vi phạm QUYỀN CON NGƯỜI của cha mẹ đối với con cái mình: QUYỀN
CỦA NAM NỮ ĐƯỢC KẾT HÔN VÀ XÂY DỰNG GIA ĐÌNH KHI ĐỦ TUỔI MÀ KHÔNG PHẢI
HẠN CHẾ VÀ PHÂN BIỆT ĐỐI XỬ.
Nếu có ai đó bị ăn cắp bản quyền tác phẩm thì đã có người xâm
phạm QUYỀN ĐƯỢC BẢO VỆ CÁC QUYỀN LỢI VẬT CHẤT VÀ TINH THẦN TỪ CÁC SÁNG
TẠO của mình. Cũng là QUYỀN CON NGƯỜI đấy.
Và những ai đó buộc phải chuyển nhượng tài sản của mình cho
người khác, tổ chức khác mà mình không muốn nhưng phải làm vì ảnh hưởng
bởi quyền lực và tiền bạc của những người đó, tổ chức đó thì QUYỀN SỞ
HỮU TÀI SẢN VÀ KHÔNG BỊ TƯỚC ĐOẠT TÀI SẢN MỘT CÁCH ĐỘC ĐOÁN của mình đã
bị xâm hại nghiêm trọng. Đừng nghĩ những vấn đề đất đai không liên quan
đến QUYỀN CON NGƯỜI.
Bạn đã từng bao giờ bị hoặc lo lắng điện thoại mình bị nghe
lén, thư tín của mình bị đọc trộm, phòng ngủ mình bị nhìn trộm, quay
lén? Hoặc bạn có phản ứng khó chịu không khi ai đó bỗng nhiên lăng mạ,
chửi bới mình? Người bình thường thì không thể chấp nhận được những điều
như thế vì đó là những QUYỀN CON NGƯỜI của chúng ta mà chúng ta không
muốn bị người khác xâm phạm.
Nếu người thân của ta bị tra tấn, đánh đập, bị đối xử tàn ác
không có tính người, thậm chí là chết thì đó không chỉ là chuyện không
may mà phải hiểu rằng những rủi ro bất hạnh đó sẽ không xảy ra nếu những
người thực thi pháp luật có ý thức tôn trọng để không chà đạp lên QUYỀN
CON NGƯỜI của nạn nhân – QUYỀN ĐƯỢC SỐNG ĐƯỢC AN TOÀN, ĐƯỢC TÔN TRỌNG
NHÂN PHẨM CÁ NHÂN và QUYỀN KHÔNG BỊ TRA TẤN, BỊ ĐỐI XỬ TÀN BẠO.
Rồi một lúc nào đó phải chứng kiến người thân mình bị ra
trước vành móng ngựa, bị buộc xưng là bị cáo, bị đối xử như một phạm
nhân dù chưa có bản án, bị trở nên thấp cổ bé họng trước những người của
Viện kiểm sát thì đó là lúc quan tòa đã không bảo vệ được QUYỀN ĐƯỢC
ĐỐI XỬ NHƯ NGƯỜI KHÔNG CÓ TỘI VÀ QUYỀN BÌNH ĐẲNG TRƯỚC TÒA ÁN của chúng
ta. Đó chính là QUYỀN CON NGƯỜI cho cả những người thực sự phạm tội đi
nữa, không được tước đoạt của họ.
Không chỉ ở các phiên tòa hình sự mà ngay cả trong những việc
tranh chấp, kiện tụng dân sự, chắc cũng không ít trường hợp sự thật và
tiếng nói của thường dân không có chút giá trị gì đối với những lời phán
quyết. QUYỀN ĐƯỢC BẢO VỆ CÔNG BẰNG TRƯỚC PHÁP LUẬT đã bị đồng tiền và
những quan hệ thân thế làm cho chỉ còn tồn tại trên giấy vào những lúc
như vậy.
Có lẽ đã có nhiều người phải trải qua tâm trạng bức rứt, dày
vò, thậm chí là xấu hổ vì đã không dám lên tiếng ủng hộ những việc làm
mà mình thấy là đúng đắn. Ngay cả khi những việc đó được thực hiện bởi
những người mình đã từng thân thiết và biết là người tốt, có nhân cách.
Không những không dám giúp đỡ mà mình còn phải xa lánh những người đó và
gia đình họ vì sợ liên lụy. Lại QUYỀN CON NGƯỜI ư? Đúng, là QUYỀN CÓ
NGHĨA VỤ VỚI CỘNG ĐỒNG MÀ CHỈ Ở ĐÓ NHÂN CÁCH CỦA MÌNH MỚI CÓ THỂ PHÁT
TRIỂN ĐẦY ĐỦ. Nếu chúng ta thấy có quá nhiều cái xấu, kém đạo đức đang
tồn tại thì nguyên nhân chính là các quyền con người này đang bị thiếu
vắng.
Không chỉ chuyện của người khác, ngay cả chuyện của chính
mình mà ta không dám lên tiếng. Nhiều người cứ phải chịu đựng bao oan
trái xảy ra hàng ngày đối với mình, gây ra bởi những người đang được trả
lương bằng tiền mình đóng thuế. Những người đó đáng lẽ phải đảm bảo cho
mình QUYỀN ĐƯỢC HƯỞNG SỰ PHỤC VỤ CỦA NHÀ NƯỚC MỘT CÁCH CÔNG BẰNG thì
lại tạo ra sự nhũng nhiễu để mình phải đút lót cho họ. Không những vậy
họ còn áp bức để mình không dám mở miệng ca thán về những điều sai trái
của họ. Đó chính là sự xâm phạm QUYỀN TỰ DO BÀY TỎ Ý KIẾN của con người.
Nếu quyền này được đảm bảo thì ngay cả khi chúng ta chưa có điều kiện
để không bỏ phiếu cho họ thì cũng buộc họ phải tỉnh ngộ mà làm tốt hơn
trách nhiệm của mình.
Khi mọi người được tự do bày tỏ ý kiến của mình đối với
những việc làm và công chức của chính quyền thì khi đó mới có thể đảm
bảo được rằng Ý CHÍ CỦA NHÂN DÂN LÀ CÁI GỐC CỦA QUYỀN LỰC CHÍNH PHỦ. Đây
chính là QUYỀN LÀM CHỦ ĐẤT NƯỚC, cũng là một QUYỀN CON NGƯỜI của chúng
ta. Một khi mà quyền làm chủ đất nước của người dân bị xâm phạm thì
không chỉ quyền lợi của mỗi cá nhân mà cả lợi ích và chủ quyền quốc gia
cũng sẽ bị xâm lấn, đến mức có thể trở thành nô lệ, thuộc địa.
Để con người có thể thụ hưởng được các QUYỀN nói trên thì
QUYỀN CON NGƯỜI còn bao gồm cả QUYỀN CỦA MỖI NGƯỜI ĐƯỢC HIỆN THỰC HÓA
CÁC QUYỀN CỦA MÌNH BẰNG CÁC NỖ LỰC TRONG NƯỚC LẪN HỢP TÁC QUỐC TẾ. Do
vậy không có gì sai trái khi chúng ta tìm kiếm sự hỗ trợ từ nước ngoài
để giúp tăng cường và bảo vệ quyền con người cho mình.
Vì để có thể chống lại có hiệu quả sự xâm phạm quyền lợi của
mình từ những người khác nên QUYỀN CON NGƯỜI không thể thiếu các QUYỀN
BIỂU TÌNH, ĐÌNH CÔNG, QUYỀN ĐƯỢC LẬP HỘI HOẶC TỰ DO THAM GIA CÁC TỔ CHỨC
để cùng nhau bảo vệ các quyền và lợi ích chính đáng của mình.
Và để con người khác với các động vật khác, có thể phát triển
thành những xã hội ngày càng văn minh hơn thì QUYỀN CON NGƯỜI đương
nhiên là phải có các QUYỀN TỰ DO TƯ TƯỞNG, TÍN NGƯỠNG VÀ TÔN GIÁO, QUYỀN
TỰ DO TRUYỀN BÁ HOẶC GIỮ QUAN ĐIỂM CỦA MÌNH MÀ KHÔNG BỊ CAN THIỆP, ÁP
ĐẶT VÀ QUYỀN KHÔNG BỊ BẮT BUỘC PHẢI THEO MỘT TỔ CHỨC HOẶC TÔN GIÁO HAY
MỘT TƯ TƯỞNG NÀO CẢ. Có như vậy thì con người mới có thể luôn sáng tạo
ra những cái mới ngày càng tốt đẹp hơn cho cuộc sống vật chất lẫn tinh
thần của mình.
Có lẽ ít có những gì đang diễn ra trong cuộc sống hàng ngày
của chúng ta mà không liên quan đến QUYỀN CON NGƯỜI. Có thể chúng ta
không thể nhớ hết từng tên gọi của các quyền này nhưng chắc chắn một
điều là tất cả những gì liên quan đến sự tồn tại và phát triển của con
người đều liên quan đến QUYỀN CON NGƯỜI. Nếu chúng ta còn thấy bất an
trong cuộc sống, còn phải chịu thiếu thốn và phải bị sợ hãi thì khi đó
chính là QUYỀN CON NGƯỜI của chúng ta còn chưa được tôn trọng và bảo vệ
đầy đủ.
Mục tiêu cao cả nhất của các QUYỀN CON NGƯỜI được xác lập
trong Tuyên ngôn Nhân quyền toàn thế giới của Liên Hiệp Quốc chính là để
đảm bảo cho con người ở khắp mọi nơi trên thế giới có được một cuộc
sống không phải thiếu thốn, không bị sợ hãi để tự do mưu cầu hạnh phúc
của mình, xây dựng và bảo vệ nhân phẩm của mình. Từ đó góp phần làm cho
thế giới hòa bình, thịnh vượng và văn minh. Bản Tuyên ngôn này đã được
cụ thể hóa thành hai bản Công ước quốc tế về các Quyền Dân sự, Chính
trị, Kinh tế, Xã hội, Văn hóa mà Nhà nước Việt Nam đã ký kết nhằm cam
kết tôn trọng và bảo vệ các Quyền này cho nhân dân Việt Nam từ năm 1982.
Sau đó Hiến pháp hiện hành cũng đã quy định và bảo vệ các quyền đó cho
công dân Việt Nam. Việc sửa đổi Hiến pháp hiện nay cũng đã được xác
định là nhằm tôn trọng và bảo vệ hơn nữa QUYỀN CON NGƯỜI.
Do vậy nếu chúng ta viết chia sẻ hiểu biết và trải nghiệm về
Quyền con người của mình thì không có gì phạm pháp cả. Đây chính là cách
để hưởng ứng việc sửa đổi Hiến pháp và giúp cho Nhà nước làm việc này
được tốt hơn. Và cũng để chính mình hiểu biết hơn. Nếu bạn kể được một
bài học của mình để làm sao có được tốt hơn một trong các QUYỀN nêu trên
thì thật là đáng quý. Nhưng nếu chưa có được kinh nghiệm đó thì chỉ cần
nói về suy nghĩ mà mình cho rằng sẽ giúp cải thiện được các QUYỀN này
thì cũng rất có giá trị rồi. Không cần văn hay, chỉ cần viết đúng suy
nghĩ thật của mình thì nó sẽ hay.
Chúc bạn thành công.
Trần Văn Huỳnh
