Phạm Lê Vương Các - Sinh viên Đại học năm thứ 3 [*]
Bài diễn từ viết dưới ánh trăng rằm
mập mờ sáng tối, để nói với các em, các bạn cùng trang lứa và thế hệ đi
trước từ trong một góc phòng vắng lặng….
Các em nhỏ thân quý,
Dù còn ít ngày nữa mới đến Tết Trung Thu, nhưng nhìn không khí các em
nô nức xách đèn lồng đi chơi đã làm cho tôi-một người anh đã từng trải
qua những thời khắc đó mà luyến lưu hồi tưởng về thời thơ ấu của mình.
Anh cũng vậy, nhìn các em chơi đùa một cách hồn nhiên, ngây thơ, vô
tư và không toan tính đã làm cho anh phải thèm muốn. Anh ao ước sẽ được
trở về với tuổi thơ của các em, ở cái không gian sống mà nơi đó không có
ý niệm về sự thù hằn, về sự lừa gạt và các trò hành xử đê tiện. Nơi đó
chỉ có tình yêu thương, sự dỗi hờn lúc giận nhau và lòng thứ tha rộng
lượng.
Nhưng bây giờ anh đã là người trưởng thành nên không thể chơi cùng
các em. Các em có biết vì sao không? Vì người lớn luôn mang những thói
hư tật xấu, vì người lớn luôn bị lý trí chi phối bởi mục đích và động
cơ, và vì người lớn có thể “ăn hiếp” các em nếu các em làm cho họ phật
lòng.
Khi các em lớn lên như anh rồi các em sẽ hiểu hơn về cuộc đời này,
thì khi đó cũng là lúc các em sẽ dần nhận ra những hoài niệm trong ký ức
như anh bây giờ. Cuộc đời không phải lúc nào cũng đẹp như câu chuyện cổ
tích mà các em thường nghe người lớn kể. Không phải ai ai cũng có thể
cư xử dịu hiền trong tình yêu thương như Chị Hằng, không phải ai ai cũng
tôn trọng Công ước về Quyền trẻ em như các em đã kỳ vọng.
Anh biết nhiều em không được học hành, nhiều em phải lang thang mà
kiếm sống, nhiều em phải nằm đói co ro bên mái hiên trong cơn mưa nặng
hạt ven đường và rất nhiều em còn phải chịu những trận đòn roi từ bố mẹ
và thầy cô. Anh biết đó không phải là lỗi của các em mà do những người
bảo bọc các em là những người thân, là những thế hệ đi trước đã không
làm tròn bổn phận và trách nhiệm đối với các em, đã không bảo vệ được
em, trong đó có anh.
Anh xin lỗi! Dù rất đau nhưng anh cũng không thể giúp gì cho các em.
Anh hoàn toàn bất lực vì ngay chính bản thân anh cũng đang héo úa từng
ngày. Anh cũng đang luồn cúi và chui rút, cố gắng sống sót trong những
làn đạn như cuộc chiến từ cuộc sống này. Vì thế đã đến lúc các em cần
phải học dần những bài học dối trá như Chú Cuội để tự cứu lấy bản thân
mình trong tương lai. Các em có thể oán trách anh và thế hệ của anh đã
không đối xử và giảng dạy cho các em bài học về sự tử tế được. Sự tử tế
là gì thì anh không biết phải giải thích như thế nào cho các em hiểu vì
anh cũng chỉ nghe thế hệ đi trước nói lại bằng những lời giảng dạy sáo
rỗng. Nhưng anh muốn các em biết rằng sự tử tế luôn là cái lý tưởng được
truyền đạt từ thế hệ này sang thế hệ khác, để thế hệ sau luôn được sống
tốt hơn thế hệ trước, để thế hệ của các em sẽ được sống tốt hơn thế hệ
của anh, không còn bất an, không còn lo âu và hoài nghi về số phận của
mình.
Các em ạ, khi anh nghe bài ca “Để lại cho em” của nhạc sĩ Phạm Duy do
ca sĩ Khánh Ly trình bày, anh đã bật khóc, khóc như Thiền sư Thích Nhất
Hạnh đã từng bật khóc cho thế hệ tuổi như anh bây giờ.
Cách đây gần 50 năm, Thầy Nhất Hạnh như là một người anh, một nguời
thuộc thế hệ đi trước, đã từng “nói với tuổi 20”, nói với một thế hệ trẻ
vào thời điểm đó phải sống trong sự lo âu, hoài nghi, và buông thả. Thế
hệ tuổi 20 đó, giờ đây đã là thế hệ đi trước của chúng ta, là những vị
đang dìu dắt cho anh và cả em đang tiến bước vào tương lai.
Anh nghĩ đã đến lúc anh cần phải bộc bạch với các vị đó, để hy vọng
rằng các em sẽ có một tương lai tốt hơn thế hệ của anh phải sống như bây
giờ,để các em có thể coi đó như là “lời tạ lỗi” từ thế hệ được mệnh
danh là 8X của những người như anh làm chút bổn phận đối với em.
Thế hệ vứt đi
Thưa các quý ông và quý bà-những thế hệ đi trước của tôi.
Tôi cứ ngỡ rằng, quý vị đã sống trong thời điểm loạn lạc, giữa lúc
khó khăn của sự xung đột trong ý thức hệ, mâu thuẫn trong lý tưởng, và
sự khủng hoảng của tình yêu thương đã làm cho quý vị chắt lọc nên những
kinh nghiệm giúp ích cho những người trẻ như chúng tôi ngày hôm nay
thoát ly khỏi những hệ lụy của nó.
Thế nhưng khi nghe qua những tiếng tâm lòng từ bài ca mang tên “Để
lại cho em” mà thế hệ như Thầy Nhất hạnh đã từng “nhận tội” với quý vị,
nửa thế kỷ sau vẫn còn nguyên nghĩa đối với thế hệ trẻ như tôi.
Nhưng tôi nghĩ, thế hệ trẻ như tôi cũng không oán trách và giận hờn
quý vị. Bởi lẽ: Chúng tôi, cũng chỉ là là môt thế hệ vô cảm, một thế hệ
chỉ biết hưởng thụ. Chúng tôi, một thế hệ hèn nhát, tham lam và cơ hội.
Chúng tôi, một thế hệ ích kỷ và đê tiện. Chúng tôi, một thế hệ nhu
nhược và biếng nhác. Chúng tôi, một thế hệ không đáp ứng được kỳ vọng
của tổ tiên và đã không thực hiện được như ý muốn của các vị. Chúng tôi
là một thế hệ có tội với tương lai!
Rồi chúng tôi sẽ tiếp tục ca bài ca Để lại cho em, “để lại
cho thế hệ tương lai sẽ nối tiếp chúng tôi những cuộc chiến thần thánh,
để lại cho thế hệ tương lai những thành phố buồn trong đó người Việt
Nam đang tranh nhau từng đám bụi đen. Chúng tôi, để lại cho thế hệ tương
lai những đường đời quanh co kẹt lối. Chúng tôi tiếp tục để lại cho thế
hệ tương lai những hèn kém của chúng tôi”. Và bài ca Để lại cho em sẽ
được lưu truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác như những bài ca không
bao giờ lụi tàn ở đất nước này.
Quí vị có thể coi chúng tôi là một thế hệ vứt đi, một thế hệ không
xứng đáng với trọng trách nối tiếp quý vị gánh vác chuyện giang sơn xã
tắc.
Quý vị có biết vì sao không? Do chúng tôi là người thiếu năng lực hay
do chính quý vị đã tạo nên cơ sự này? Quý vị có thể đổ lỗi cho chúng
tôi, nhưng xin quý vị cũng đừng quên rằng quý vị đã từng dẫn dắt lịch sử
này. Giữa thực tại và lịch sử đều là do mối quan hệ nhân quả mà ra.
Để rồi ngày hôm nay:
Chúng tôi, một thế hệ phải xót xa mà nhìn sứ giặc nghênh ngang giữa
lòng biển Đông, lợn lờ như những con cá mập, hung tợn và hiếu chiến, sẵn
sàng lao vào cắn xé, biến ngư bào của chúng ta thành một miếng mồi chỉ
còn biết “vái lạy” xin tha.
Chúng tôi, một thế hệ được thừa hưởng một gia tài là những món nợ nần
trong một di chúc thừa kế mà phải chấp nhận một cách miễn cưỡng như là
một nghĩa vụ không thể chối từ.
Chúng tôi, một thế hệ may mắn đã được giã từ vũ khí nhưng vẫn còn đó
lòng hận thù từ lịch sử, để rồi chúng tôi bị cuốn theo chiều gió…ngã
theo chiều nắng.
Chúng tôi, một thế hệ giờ phải chứng kiến một thân thể và hình hài tổ
quốc trong cảnh tàn phá điêu tàn... Rừng vàng biển bạc giờ chỉ còn là
trong giấc mơ. Này là lá phổi xanh Tây Nguyên giờ đây là một màu xám xịt
như một gã nghiện thuốc lá ở giai đoạn cuối. Này là mạch máu sống ở con
sông giờ đây là một màu đen kịt phải liên tục được thanh lọc nhằm duy
trì sự sống. Này là tài nguyên quốc gia được bới móc để phục vụ cho nhu
cầu trước mắt chẳng khác gì kiểu bán thận của kẻ đường cùng.
Chúng tôi, một thế hệ đã thấy một lớp trí thức không màng đến chuyện
đấu tranh với những nhiễu nhương bất công từ trong cuộc sống này.
Chúng tôi, một thế hệ đã đánh mất đi đạo đức và luân lý từ trong sự ban phát của quý vị.
Thế nhưng, tôi lại thường nghe nhiều vị bảo rằng: “Đất nước như
thế này là tốt lắm rồi, các bạn còn muốn gì nữa, đỏi hỏi gì nữa, các bạn
không thấy đất nước ta đang phát triển từng ngày đó sao. Các bạn hãy
thử sống như chúng tôi ở giai đoạn trước chiến tranh rồi các bạn sẽ thấy”.
Đúng! Tôi thừa nhận rằng đất nước đang phát triển từng ngày. Nhưng đó
chỉ là sự phát triển so với… 37 năm về trước. Nếu đem sự phát triển này
so sánh với các chiến lược dài hạn mang tính bền vững và đột phá trong
tương lai thì không có gì là sáng sủa. Đây không phải là những hạn chế
nhất thời, mà nó mang tính cốt lõi để đưa một quốc gia phát triển phú
cường.
… Để rồi ngày hôm nay chúng tôi vẫn là hiện thân của quý vị như vài
thập niên trước, vẫn lo lắng khi đứng trước ngưỡng cửa của cuộc đời,
hoài nghi trước cuộc sống, phải đối mặt với những những bạo cường vênh
váo ngạo mạn, phải đánh đổi tự do để được an toàn, phải trả giá đắt cho
lý tưởng của mình nếu muốn dấn thân. Để rồi chúng tôi ngày hôm nay phải
thành những kẻ đê tiện, phải biết luồn cúi nịnh bợ để được hưởng chút
bổng lộc và thăng tiến, phải biết ngó lơ với cái xấu, cái ác để được yên
thân…
Thế nhưng, thay vì tự thú như thế hệ trước đã từng tự thú với quý vị,
thì quý vị lại rao giảng cho chúng tôi phải có niềm tin, biết ơn quý
vị, lấy đó là lý tưởng, lấy đó là tấm gương để học tập, lấy đó là nguồn
cảm hứng để dấn thân phục vụ một cách hồn nhiên ư?
Không. Tôi đã trưởng thành! Tôi biết nhận ra được giữa cái chân lý và sự tuyên truyền, giữa điều lẽ phải và sự bất công!
Xin đừng trách những người như tôi là vô ơn, ăn cháo đá bát. Mà hãy
trách các vị đã chưa làm tròn bổn phận như những gì đã hứa, đã không làm
tròn trách nhiệm mà tổ quốc và nhân dân này kỳ vọng, đã không thực hiện
tốt nhiệm vụ dìu dắt thế hệ trẻ chúng tôi… Sự đi trước và trải nghiệm
của quý vị chỉ giúp cho quý vị đối phó một cách khôn ngoan với những đòi
hỏi cần có từ thế hệ chúng tôi, và có được kinh nghiệm trừng phạt nếu
chúng tôi muốn nổi loạn. Cách hành xử đó không mang lại một viễn cảnh
tươi đẹp ở đất nước này trong tương lai đâu các vị ạ.
Một thời đại dối lừa
Chắc bây giờ đã đến lúc có nhiều vị phải quát cáu lên rằng: “Đừng hỏi
tổ quốc đã làm gì các bạn, mà hãy hỏi các bạn đã làm gì cho tổ quốc
này!”
Xin thưa, nếu giờ phút này ông Kennedy hiện diện trên đất nước này
rao giảng về điều đó, tôi sẽ đáp rằng: “Đồ lừa đảo! Hãy cút đi!”
Tổ quốc? Tổ quốc là gì? Tổ quốc là của ai? Tổ quốc có mang lại cho ta hạnh phúc?
Các bạn trẻ cùng trang lứa với tôi! Các bạn nghĩ gì? Hát bài ca “Đáp lời sông núi”
của nhạc sĩ Trúc Hồ sao? Sẵn sàng xung phong hy sinh tính mạng của mình
để bảo vệ tổ quốc lúc lâm nguy, hay dũng cảm dâng hiến cả cuộc đời để
phục vụ tổ quốc một cách không toan tính hay dấn thân đòi sự công bằng
cho tổ quốc một cách hồn nhiên?
Còn đối với tôi, tôi đã mệt mỏi hai tiếng Tổ Quốc lắm rồi. Liệu cái
Tổ quốc có dành cho ta, cho nhân dân ta và cho thế hệ con em của ta
không? Hay nó được đo vẽ bằng những đường biên giới và bắt ta phục vụ
một cách vô điều kiện cho nó? Hay đó là nơi rất lý tưởng để che đậy cho
các nhóm lợi ích đang “núm bóng” nhảy vào cắn xé giành phần?
Đáng tiếc thay, tổ quốc, dù bất cứ nơi đâu cũng chưa bao giờ là nơi
mang lại cho con người quyền tự do mưu cầu hạnh phúc, quyền được sống
trong xã hội dân chủ, mà nó lại được ban phát bởi những xu thế chính trị
của nhà cầm quyền nhân danh tổ quốc ở tất cả các quốc gia. Tổ quốc chỉ
là cái mà lực lượng nắm quyền sử dụng nhằm kêu gọi sự phục tùng và sự
hiến dâng hồn nhiên từ chúng ta.
Vì thế, hỡi Kennedy! Xin các đừng rao giảng Tổ quốc cho tôi, và đừng
bắt thế hệ con em của tôi sa lầy vào vũng sình Tổ quốc của ông. Chúng
tôi có quyền lựa chọn cho mình một lối sống vô cảm và vô trách nhiệm,
các ông không có quyền than phiền chúng tôi về điều đó.
Tổ quốc? Giờ đây không còn là một câu hỏi mơ hồ chỉ dành riêng cho
những người lưu vong, mà nó là thuật ngữ của những ai còn chút trăn trở
về nó.
Tôi chỉ lắng nghe tiếng gọi Tổ quốc khi nó không còn là nơi để giành
phần và chia chác của bất kỳ ai, bất kể đảng phái hay của phe nhóm
nào, mà tổ quốc phải là nơi thuộc về nhân dân. Nó phải là nơi thế hệ
sau, trong đó có con em của tôi cũng như con em của quý vị ngang bằng
nhau về điều kiện phát triển, bình đẳng về cơ hội và công bằng trên
phương diện pháp lý. Tổ quốc phải là nơi tất cả mọi người ở đó đều có
quyền thể hiện tự do, nơi đó có một chế độ dân chủ và một xã hội bác ái
bằng những chứng nhân lịch sử.
Thưa quý vị,
Quí vị đã đặt chúng tôi vào “thời đại của lịch sử, để làm nên những biến đổi sâu sắc”
thì xin hãy cho chúng tôi quyền tự do xuất bản các tác phẩm của mình để
viết nên các trang sử sách. Hãy cho chúng tôi quyền tự do thành lập các
hội đoàn để đấu tranh làm nên lịch sử. Hãy cho chúng tôi quyền đọc bài
diễn từ này trước công chúng để kêu gọi sự thức tỉnh. Hãy cho chúng tôi
thực hiện quyền tự do biểu tình để dẫn dắt lịch sử. Hãy cho chúng tôi
quyền tự do học thuật để khai sáng và khai minh cho những ai còn mê
muội. Và xin hãy trưng cầu ý kiến của chúng tôi khi đất nước này đứng
trước thời cơ và thử thách của lịch sử.
Chúng tôi cần các công cụ và phương tiện đó. Nếu không thì xin đừng
rủ rê chúng tôi “viết nên những trang sử mới” cùng quý vị. Chúng ta
không thể hợp tác khi những quyền tự do căn bản của con người bị hủy
hoại.
Tôi cần sự thay đổi dũng cảm từ quý vị. Sự thay đổi này phải bắt
nguồn từ tinh thần dân tộc, hổ thẹn với tổ tiên và trách nhiệm hơn với
chúng tôi và thế hệ kế tiếp, chứ không phải là để bảo vệ và củng cố tiền
tài, địa vị của quí vị.
Tôi muốn hỏi tại sao hiện nay có rất nhiều vị đang ra sức vơ vét cái
chung thành cái riêng cho mình. Liệu quý vị có hạnh phúc khi hủy hoại
lương tâm của quý vị, đánh đổi sự an toàn của mình rồi rốt cuộc cũng chỉ
“ăn, ngủ, đụ, ỉa” trên một đống vật chất khồng lồ có làm quý vị sảng
khoái hơn không? Hay quý vị cho rằng nếu mình không đớp thì cũng có kẻ
khác đớp? Xin đừng ngụy biện cho lòng tham lam như vậy. Hay quý vị cho
rằng cần phải có của hồi môn để lại cho con cháu quý vị được sống một
cuộc sống tốt hơn? Nếu quý vị nghĩ như vậy thì tôi cho rằng rồi con cháu
của quý vị sẽ bị đống vật chất khổng lồ đó đè chết nó vì nó không biết
từ đâu rơi xuống để mà tránh né , nhưng nó biết bản chất của đống vật
chất đó không được sạch sẽ gì thì quý vị cũng đừng mong nó sử dụng vào
những việc sạch sẽ, rồi nó sẽ tự biến mình thành con (vật) thiêu thân,
vật vờ cố thủ bên đống rác rưởi đó mà không thể hướng đến các giá trị
phổ quát mà nhân loại đang hướng đến từng ngày. Vì thế quý vị cũng đừng
nên trách mắng con cái quý vị nếu chúng có lối sống tha hóa, lạc lối và
trụy lạc.
Tôi vẫn không hiểu tại sao cũng có rất nhiều vị đam mê quyền lực một
cách kỳ lạ. Cứ bám víu vào dĩ vãng. Tham lam quyền lực là phương tiện
nhanh nhất đưa con người đến sự tha hóa và bại tàn. Chắc quí vị vẫn
không quên hình ảnh Saddam Hussein bị xỉ mắng và chửi rủa trước khi đưa
đầu vào thòng lọng? Hay hình ảnh Gaddafi bị lôi từ trong cống ra và bị
hành quyết như những như một con chuột mang bệnh dịch đó sao. Đó là số
phận chung cho những kẻ độc tài và thậm chí là con cái của họ. Cho nên,
quí vị nào muốn đất nước này sẽ là của riêng mình và gia đình mình thì
hãy thay đổi khi còn kịp. Đừng cố gắng đưa con cháu của mình trở thành
người “kế thừa vĩ đại”, thì đấy là lúc quý vị đang đang dần tiếp tay kết
liễu đời chúng và giết chết cả một dân tộc.
Lối thoát cho tương lai
Thưa quý vị,
Điều chúng ta cần làm hôm nay không phải là “đi tìm lối thoát cho
nhau” như hơn 60 năm về trước mà các vị đã làm là bắn giết lẫn nhau, để
rồi mỗi người mỗi ngã trong tang tóc và thương đau, mà là chúng ta cần
phải “đi tìm lối thoát cho tương lai”, giải thoát cho thế thệ con em của
chúng ta.
Điều này đỏi hỏi chúng ta cần sự đồng thuận và đoàn kết cùng nhau xây
dựng một xã hội dân sự, một nhà nước pháp quyền, một hệ thống tư pháp
độc lập, và một cơ chế bảo đảm quyền con người. Đó là tất cả những gì
trong tương lai đang vẫy gọi và trông chờ chúng ta. Đó là hướng đi chung
cho tất cả chúng ta ở thời điểm hiện tại này.
Nếu chúng ta không làm được thì chúng ta đang có tội với tương lai, có tội với thế hệ kế tiếp của chúng ta.
Nếu chúng ta không làm được thì ngay chính thế hệ của chúng ta và thế
hệ kế tiếp có thể sẽ dùng đến bạo lực như là biện pháp cuối cùng để
giải quyết như cách mà quý vị đã đã từng làm trong quá khứ. Rồi tất cả
chúng ta và con em chúng ta cũng sẽ thất bại một cách đáng hổ thẹn trong
sự cô đơn như ở trận hải chiến Hoàng Sa 1974 và ở Đảo Gạc ma 1988 mà
quí vị đã từng nếm trải.
Nếu chúng ta không làm được thì ai có thể bảo đảm rằng thây xác người
Việt Nam lại một lần nữa không tràn ngập các đô thị như năm Mậu Thân
1968? Ai có thể bảo đảm rằng thân xác người Việt Nam sẽ không trôi bồng
bềnh giữa đại dương như những cuộc vượt biển năm 1978?
Và rồi ai có thể bảo đảm rằng từ Sài Gòn ra tới Huế, Vinh, Hà Nội
không xảy ra thảm cảnh “phơi thây” như Thiên An Môn như bên Tàu năm
1989?
Hãy nhìn vào hiện thực đang xảy ra ở đất nước này, nếu chúng ta không
làm được thì đã đến lúc cầu nguyện cho dân tộc này. Cầu nguyện cho con
người Việt Nam nơi đây và cũng đừng quên hãy chúc phúc cho thế hệ con em
chúng ta được bình an.
Chúng ta không được phép đổ lỗi cho nhau. Tất cả chúng ta cần phải chịu trách nhiệm với những gì sẽ đến trong tương lai.
Điều đó tùy thuộc vào quí vị.
Xin cảm ơn vì sự quan tâm!
Chúc mọi người có một đêm Trung Thu ấm áp trong tình yêu thương!
Gửi riêng trang Ba Sàm
Ngày 28-09-2012
Ngày 28-09-2012