Mẹ Nấm
Ở đất nước này việc tự do đi lại, tự do thu thập kiến thức, học hỏi đôi khi trở thành một điều cấm kỵ. Bởi nhiều khi, nó có thể bị chụp lên đầu một cái mũ nguy hiểm với những lời "nhắn nhủ" rất ngọt ngào: bạn có thể bị đe dọa là bạn sẽ phải ân hận, phải trả giá, là sẽ bị bắt giam... Chuyện đã xảy ra với nhiều người, hôm nay, vừa diễn ra với tôi.
* * *
Sáng 25/09/2012, tôi nhận được giấy mời đến Công an thành phố Nha Trang, gặp ông Hải (đội An ninh) để "làm việc".
Tôi đã phúc đáp bằng thư gửi ông Hải vào đầu giờ chiều cùng ngày với lý do như sau:
Hai tiếng sau, tờ giấy mời lần 2, được gửi ngay, lần này đã có lý do làm việc cụ thể hơn.
Trên tinh thần đối thoại với nội dung làm việc rõ ràng, tôi đến Công an thành phố Nha Trang đúng như giấy mời đã ghi.
* * *
Có 6 người tiếp tôi, và ông Hải (Đội phó Đội An ninh - Ca Thành phố Nha Trang) cùng ông Trí (người ký giấy mời) chỉ xuất hiện ở phần giới thiệu cá nhân. Sau đó là màn chào hỏi người quen: anh Phương (người nói giọng Nam, đã gặp trong buổi Trà chiều 14/03/2011) và một người trạc tuổi, tự giới thiệu là Nguyên (nói giọng Bắc). Mặc dù được giới thiệu là công an tỉnh, nhưng vì không lạ với anh Phương, nên tôi đoán đây là hai người từ Bộ Công an.
Hơi lạ, vì từ xưa giờ tôi chưa bao giờ phải làm việc với Công an thành phố, và hai người từ Bộ Công an vào sao lại "mượn" danh Công an Thành phố để làm việc với tôi? Không biết công an tự diễn biến hay mình hết nguy hiểm nữa.
Hai người còn lại là em Huy, Ca Tp Nha Trang, người vẫn thường xuyên gặp và trao đổi với tôi. Người còn lại là phụ nữ, vì lý do tôi đang mang thai, nên chị này có mặt.
Để buổi làm việc được rõ ràng và nhanh chóng tôi đề nghị nên làm việc theo nội dung đã ghi trên giấy mời là liên quan đến blog, các việc không liên quan sẽ hỏi sau (nếu có thời gian).
Tuy nhiên, trình tự buổi làm việc đã không diễn ra đúng như vậy.
Ngoài việc hỏi tôi, mục đích của tôi khi tôi viết bài là gì, tức là thông báo ý muốn chuyển tải của người viết cho người đọc trên blog là gì thì các câu hỏi quan tâm đến bài viết khá ít.
Tôi đã bật cười khi cho an ninh cho rằng, một tác giả phải trình bày mục đích với người viết. Bởi với quan điểm của tôi, khi anh chia sẻ điều anh nghĩ, thì đương nhiên phải có nhiều ý kiến khác nhau, viết để buộc người khác nghĩ đúng điều mình muốn là khiên cưỡng, là can thiệp vào tự do tư tưởng của người khác. Đó không phải là điều tôi theo đuổi.
Điều các anh quan tâm hôm nay là việc đi học ở Philippines của tôi, và việc đi Thái Lan trong khoảng thời gian đó.
Cá nhân tôi chỉ chịu trách nhiệm về những việc làm của mình nên không có gì để giấu diếm. Thiết nghĩ việc đi học hay gặp gỡ cá nhân nào đó là quyền tự do và cũng không ảnh hưởng gì đến ai.
Hội thảo "Nhân quyền - Quyền Tự do phát biểu" tại Bangkok tháng 5/2012 do Liên minh báo chí Đông Nam Á (SEAPA) tổ chức, đã tạo cơ hội cho cá nhân tôi là một blogger thấy và hiểu nhiều hơn về khái niệm tự do.
Bên cạnh đó việc tham dự lớp học Bảo mật Internet do Front Line Defenders tổ chức là nhu cầu học hỏi để trang bị kinh nghiệm và tự bảo vệ an toàn cho máy tính của mình cũng chẳng có gì để giấu.
Điều đáng buồn cười, là anh Nguyên liên tục khích tôi rằng: Chị là nhà dân chủ, hoạt động dân chủ, đã làm thì không sợ, sợ thì không làm. Những người khác người ta đã khai hết rồi thì chị cứ khai đi, có gì phải giấu đâu?
Tôi cũng nói rất rõ ràng rằng: Tôi không phải là nhà dân chủ, và tôi nghĩ rằng tôi không có gì để giấu. Hơn nữa, chẳng có lý do gì để tôi phải chịu trách nhiệm về những gì người khác làm hoặc người khác đã khai. Nếu tôi có làm gì vi phạm pháp luật thì cứ thẳng thắn mà xử, không cần phải dọa nhau như thế.
Không biết, anh Nguyên có giữ được bình tĩnh hay không, nhưng anh liên tục tỏ thái độ với tôi bằng cách nhắc đi nhắc lại rằng: "Chị tưởng mình là ai, đừng nghĩ rằng các anh ở đây nhẹ nhàng với chị thì chị muốn gì cũng được. Chưa đến lúc thôi, chúng tôi chưa muốn thôi... Chị chưa là gì so với Hải Điếu Cày, Tạ Phong Tần đâu, chị muốn nổi tiếng như họ không?"
Lúc này, tôi không giữ được bình tĩnh và đập tay xuống bàn: Anh đang dọa tôi đấy à? Tôi nghĩ, việc tôi đến đây làm việc, trong thời gian đang mang thai thế này là cách tôi thể hiện rằng tôi tôn trọng anh và công việc của anh. Anh đừng nói chuyện với tôi bằng thái độ đó.
Những người khác khuyên tôi nhẹ nhàng, bình tĩnh, và tôi có hỏi lại: Nếu là chị (anh) thì chị (anh) có giữ được bình tĩnh hay không? Tôi đã từng bị đi tù chứ chưa phải là không? Và cuối cùng thì sao? Có gì thay đổi không? - Không một ai trả lời!
Không kiềm chế được cảm xúc vì tức, tôi chảy nước mắt.
Anh Nguyên sau một hồi đi ra ngoài đã quay lại và nhắc tôi rằng: "Tôi nhắc để chị nhớ, người không vì mình thì trời tru đất diệt. Mấy thằng ở nước ngoài hả, tụi nó chỉ giỏi kích chị lên, có giỏi thì tụi nó về đây, để xem lúc có chuyện thì ai cứu chị. Làm người là phải vì mình, phải biết mình là ai, đang ở đâu." Trước đó anh cũng liên tục nhắc tôi rằng, những người khác đã khai thế này về tôi, thế kia về tôi.. Xét rằng những điều đó có thể không đúng, ảnh hưởng đến tôi nên anh "tạo cơ hội" cho tôi đính chính.
- Đương nhiên là tôi sẽ vì tôi, nhưng không phải vì mình mà phát ngôn những điều chẳng liên quan đến người khác. Từ trước giờ, cả hai phía an ninh và dân chủ đã cho tôi quá nhiều cái mũ rồi, oan cũng đã sẵn rồi, có oan thêm nữa cũng không sao. Và với tôi, không nhất thiết phải đi giải thích những gì người khác nói. Tôi đương nhiên là người luôn biết mình là ai, và đang ở đâu, vì vậy anh không cần phải dọa tôi như thế.
- Chúng tôi không dọa chị, chúng tôi muốn là chúng tôi làm được, chưa đến lúc thôi. Chị nghĩ tự do là cái gì, là như chị đang viết blog đó hả?
Đúng là có những người có thể nói chuyện, đối thoại, làm việc, cũng có những người không thể chỉ vì thái độ dành cho nhau.
Tôi trả lời rất rõ ràng rằng: "Tự do đối với tôi đơn giản lắm, đó là tôi tôn trọng anh, anh cũng phải tôn trọng tôn. Quan điểm của tôi về đảng phái rất rõ ràng, và tôi không hoạt động chính trị, bởi ở Việt Nam, việc tham gia đảng phái chính trị là con đường ngắn nhất để đến nhà tù. Đó là chuyện tôi nói, còn nghe và tin hay không là quyền của anh.".
Tóm lại rất rõ ràng thế này, anh Nguyên kết luận: Việc đi học là do Việt Tân tổ chức, cơ quan an ninh có đủ bằng chứng để kết luận như vậy.
Tôi cũng trả lời rất rõ ràng rằng: Tôi không tham gia khóa học nào của Việt Tân hết. Nếu mà tôi thực sự có liên quan đến Việt Tân thì tôi nghĩ tôi không còn ngồi được ở đây để làm việc như thế này.
Cái trò cứ thấy việc gì cũng đội cho cái mũ Việt Tân nó đã nhàm chán rồi. Điều này chỉ làm cho người ta tưởng mấy ông bà Việt Tân làm hết tất cả mọi thứ mà thôi.
Việc tôi đi học ở Phi hay đi Thái học, là chuyện cá nhân của tôi, không liên quan đến ai, cũng không liên quan đến tổ chức nào. Những gì tôi học, nếu có ích cho người khác, cho cộng đồng thì tôi không ngại để chia sẻ nó với tất cả mọi người một cách công khai như tôi đã và đang làm.
Chuyện tôi đi đâu và làm gì, tôi có viết, có chia sẻ trên Facebook và blog, không có gì phải giấu diếm.
Tên cơ quan, tổ chức làm việc ở Philippines cũng như Front Lines tôi cũng đã cung cấp rồi, các anh có thể tự điều tra xem họ là ai.
Anh Phương cũng có hỏi thăm anh Nguyễn Xuân Châu người có liên quan đến việc in áo năm 2009 trong nhóm Người Việt Yêu Nước mà tôi vẫn giữ liên lạc hỏi thăm trên Facebook đến bây giờ, và Tập hợp Thanh niên Dân chủ mà tôi không giữ liên lạc, cũng như không có thông tin gì về nhóm từ 2009 đến giờ.
Điều làm tôi chú ý nhất là việc các anh hỏi: "Có cá nhân, tổ chức nào nhờ tôi về nước làm việc này, việc kia, hoặc tiếp xúc với ai sau khi đi học về không? Và tại sao phải đi học?"
Hình như, trong suy nghĩ của những người như anh Nguyên, việc một người tự tìm tòi nghiên cứu điều mình cần học hỏi, và trang bị kiến thức cho mình nó không tồn tại. Phải học và phải làm theo chỉ đạo của người khác - đó là cái khuôn, và mọi người đều phải được đúc cùng một cái khuôn như thế.
Tôi còn nhớ anh Nguyên đã nói thế này:
- Chị nói chị không làm chính trị, nhưng những gì chị viết nó ít nhiều thể hiện điều đó!
- Những gì tôi viết là điều tôi nghĩ và là điều tôi muốn, đừng nghĩ xa xôi đó là làm chính trị, đó chỉ là những nhu cầu căn bản về tự do của một con người đã bị tước đoạt lâu nay thôi. Anh đừng quy chụp những gì tôi nghĩ một cách thiển cận như thế.
Đến 11h trưa, buổi làm việc tạm kết thúc, với lý do để đảm bảo sức khỏe cho tôi, và sẽ bắt đầu lại vào lúc 2 giờ chiều. Tôi đã đề nghị rất thẳng thắn rằng, còn việc gì chưa làm xong thì cùng làm rồi kết thúc luôn. Tôi không thích đi về rồi lại đi lên đồn công an như thế này, và nếu tôi về mà không lên thì lại mang tiếng là không giữ lời, nên nếu muốn, các anh có thể đến làm việc tại nhà tôi.
Các anh chị rất tốt tính và nhân đạo khi cho rằng một bà bầu như tôi cần ăn trưa, nghỉ ngơi rồi làm việc.
Và tôi ra về mà không hứa là sẽ quay lại.
* * *
Đôi dòng gửi em Huy (Ca Tp Nha Trang) thân mến,
Nếu em đọc những dòng này, có lẽ em hiểu vì sao chị không trả lời điện thoại buổi chiều của em. Chị thực sự mệt và cảm thấy mình không được tôn trọng, bởi bản thân chị không làm gì sai cả. Và vì chị không hứa, cũng không có lý do gì để chị ép mình phải làm việc với an ninh trong trạng thái không thoải mái như thế.
Hơn nữa, khi phải làm việc với một người luôn muốn khẳng định mình đúng, và đe dọa tinh thần người khác (dù bằng kiểu nói rất nhẹ nhàng thảo mai) là điều không tốt cho phụ nữ đang mang thai như chị.
Việc điều tra và tìm bằng chứng để kết tội người khác là việc của cơ quan an ninh, chị đã làm việc và sẽ chịu trách nhiệm về phần của mình. Thế là đủ.
* * *
Bạn bè thân mến,
Tôi viết lại những dòng này, để mọi người hiểu rõ những gì đã xảy ra thật rõ ràng và công khai đúng như nguyên tắc từ xưa giờ của tôi.
Tôi nghĩ, việc tìm tòi học hỏi của mỗi người là chuyện cần thiết và là quyền tự do. Bởi có đi, có học chúng ta mới thấy rõ cái mình cần và cái mình thiếu. Không một ai có thể ngăn cấm chuyện học hỏi của người khác với lý do an ninh quốc gia. Đương nhiên ở trong thể chế chính trị này, người ta sẽ vẽ ra rất nhiều con ma để nhát người khác, nhưng tôi tin rằng, không một con ma nào có thể tồn tại khi chính chúng ta được trang bị kiến thức đầy đủ cho chính mình, để tự bảo vệ mình, và bảo vệ những người khác.
Và chuyện làm việc với cơ quan an ninh, hoàn toàn là quyền của bạn, nếu thấy không đủ an toàn, không rõ lý do và không có nguyên nhân cụ thể, chúng ta có quyền từ chối lời mời.
Muốn công dân tuân thủ pháp luật, trước hết, lực lượng an ninh hãy thôi nhân danh pháp luật để ngồi xổm lên mọi thứ. Làm việc với an ninh, không có nghĩa người được mời là tội phạm, bởi an ninh quốc gia không có nghĩa là vi phạm quyền tự do của con người.
