Nguyễn Phương Mai
Post này từ lúc mới đưa lên, nhờ vào comment của các bạn nên tôi đã thêm vào một số câu cho rõ ý hơn. Cảm ơn các bạn đã góp ý nhé!
A turbulent history between Vietnam and Cambodia has created a tragic legacy for the Viet ethnics living in this country. Cambodia is in constant state of a paradox in the way it views Vietnam. On the one hand, part of its ancient Khmer's empire has been lost to Vietnam. On the other hand, Vietnam ended the barbarian regime of Khmer Rouge. Pro-Vietnam government is criticized for the strong influence from Vietnam, leading to escalating discrimination of more than 100.000 Vietnamese Cambodian living in the country.
Cách đây lâu rồi, tôi có hân hạnh được đọc bản thảo cuốn “When broken
glass floats” của Chanrithy Him trước khi nó được xuất bản và trở thành
một cuốn sách bán chạy khắp thế giới. Tôi đọc say mê, tím tái cả thân
thể bởi câu chuyện rùng rợn của một đứa trẻ sống dưới chế độ Khơ-me Đỏ.
Chỉ đến khi đọc tới câu cuối cùng, tôi mới như bị dội một xô nước lạnh
vào mặt. Chanrithy nói rằng, cô "... thoát chết trong gang tấc, và
trái tim cô gái nhỏ thắt lại, bởi cùng với nỗi khổ hạnh đã qua, cô nhìn
thấy đất nước Campuchia đang chuẩn bị chìm trong bóng tối cuộc xâm lược
từ một kẻ thù truyền kiếp: Việt Nam".
Những cuộc biểu tình phản đối Việt Nam, những cuộc đụng độ và bài trừ
dân Việt ở Campuchia đã diễn ra từ tháng 7 năm ngoái khi chính quyền
thân Việt của Hun Sen thắng cử với nhiều cáo buộc gian lận. Đỉnh điểm
vào ngày 6-6, Tham tán ĐSQ Việt Nam Trần Văn Thông tuyên bố rằng miền
Nam VN đã chính thức thuộc về VN từ rất lâu, trước cả khi Pháp chiếm
đóng. Bắt đầu từ tuyên bố này, cờ Việt bị đốt, người Việt bị thanh
trừng, lãnh đạo đảng đối lập liên tục gọi thiểu số Việt là “yuon”
(savage/man rợ [*]). Trên face của tôi, bạn bè quốc tế liên tục inbox
hỏi thăm, bàn bè làm ăn ở Cam cũng cập nhật tình hình lo ngại, báo chí
quốc tế hối hả bình luận. Nhưng đương nhiên, cả trăm triệu dân Việt ở
ngay sát nách Campuchia phần lớn vẫn nằm duỗi chân ăn mừng quốc khánh
của dải đất hình chữ S. Tại sao báo chí VN không đưa tin?
“Nước mày hình chữ C thì có, “Cờ”… kứt ý!” – một bình luận
viên gõ như vậy trên một facebook cá nhân mà tôi quen. Hẳn nhiên,
comment vô văn hóa này không thể khiến tôi ngồi yên. Căm ghét kẻ dám xúc
phạm quê hương là một chuyện, nhưng tôi cũng thấy mình có trách nhiệm
phải đi tìm bằng được những lý giải cho nỗi căm ghét đó. Lịch sử ngày bé
tôi học chỉ thấy nói người Cam biết ơn người Việt, đâu có nói đến sự
căm hận đến mức như vậy?
Tôi quyết định chọn đọc những tư liệu của bên thứ ba, tức là ít có
liên quan nhất đến cả Việt Nam và Campuchia. Sau đây là tóm tắt một cách
sơ lược nhất. Đề nghị các bạn tìm danh sách tư liệu tham khảo bên dưới
để đọc chi tiết.
Vương quốc Khmer nằm kẹp giữa hai láng giềng lớn Việt Thái dần dần
mất đất từ nhiều lý do khác nhau. Người Campuchia có câu: “cây thốt nốt
mọc đến đâu, đất (xưa) của người Cam trải dài đến đó”. Sách sử Việt Nam
có một cách gọi khác, hào hùng hơn: “mang gươm đi mở nước”. Hẳn nhiên,
đây là một đường đi phát triển tất yếu của xã hội loài người "cá lớn -
cá bé" ở đâu cũng vậy. Đường biên của các bộ lạc, thành phố tự trị, lãnh
thổ chư hầu, đế chế và nay là quốc gia đã luôn luôn đổi thay dựa vào
thế mạnh yếu của từng xã hội. Lịch sử mà VN gọi là "mang gươm đi mở
nước" thực chất là một quá trình lâu dài và phức tạp của nhiều yếu tố
chứ không chỉ là thanh gươm: di dân, đồng hóa, áp đặt, thỏa hiệp, và cả
đánh chiếm từ Bắc xuống Nam (đề nghị xem thêm các tài liệu tham khảo đã
liệt kê ở dưới).
Chính vì vậy, bất kỳ một quốc gia nào cũng nuôi ít nhiều hằn thù với
các nước láng giềng bởi những hiềm khích không thể tránh khỏi trong quá
trình xác định biên giới bờ cõi. Đối với người Cam, đế chế KHmer rộng
lớn khi xưa bị mất hẳn là một lịch sử tơi bời, và điều này có thể khiến
chúng ta hiểu tại sao Campuchia chưa bao giờ hết xích mích với người
Thái và chưa bao giờ tin tưởng vào người Việt. Khi Việt Nam với tham
vọng thành lập một liên mính chống Pháp trên toàn Đông Dương, trực tiếp
giúp thành lập Đảng dân tộc cách mạng Campuchia (tiền thân của Đảng Cộng
sản Campuchia, tức Khmer Đỏ), thì hai bên trở thành đồng minh thân
thiết. Tuy nhiên, đằng sau vỏ đồng minh là niềm uất hận mất nước không
bao giờ nguôi ngoai, thậm chí biến thành dã tâm tiêu diệt 50 triệu người
Việt đến kẻ cuối cùng. Khmer Đỏ cho rằng Việt Nam âm mưu thành lập Khối
Đông Dương (Indochina Federation) và dắt mũi các nước khác trong đó có
Campuchia. Với hai lý do này, Khmer Đỏ yêu cầu Việt Nam trả lại đất tổ
tiên (đề nghị xem chitiết ở các tài liệu tham khảo đã liệt kê ở dưới)
Với quân số nhỏ hơn nhiều lần, nhưng Khmer Đỏ liên tục thực hiện các
cuộc tàn sát đẫm máu dọc biên giới Việt – Cam làm hơn 300.000 người
thiệt mạng. Ngày 17-4-1977, chính quyền VN vẫn còn gửi thông điệp chúc
mừng chính quyền Khmer Đỏ sau 2 năm thành lập. Đáp lại lời chúc này, 2
tuần sau, đúng dịp 30-4, quân Khmer bất ngờ tấn công thẳng vào An Giang
và Châu Đốc, giết hại hàng trăm dân thường. VN đáp trả. Cuối cùng, chịu
không nổi những cuộc đụng độ và tàn sát dã man, cộng với lý do cho là
Campuchia cấu kết với Trung Quốc, Việt Nam quyết định chính thức kết
thúc mối quan hệ đồng minh lúc đó chỉ còn trên danh nghĩa và lật đổ
chính quyền Khmer Đỏ bằng vũ lực. Lấy cớ Khmer phạm tội diệt chủng, quân
VN tiến vào "giải phóng” Campuchia, lật đổ chính quyền của kẻ từng là
đồng minh (đề nghị xem thêm các tài liệu tham khảo đã liệt kê ở dưới)
Tuy nhiên, VN không ĐÁNH rồi RÚT, mà dựng lên chính quyền bù nhìn
thân Việt và bắt đầu thời kỳ hơn 10 năm đóng quân và ảnh hưởng. Lý do
tại sao thì có nhiều, trong đó có việc VN muốn diệt hoàn toàn tàn quân
Khmer Đỏ chứ không chỉ làm sụp đổ chính quyền cầm quyền. Có lẽ sự man rợ
của Khmer Đỏ khiến VN không thể chấp nhận rủi ro từ phía các tàn quânn.
Lưu ý rằng đến tận năm 92, khi các hiệp định quan trọng đã được ký kết
thì Khmer Đỏ vẫn tiếp tục tìm giết người Cam gốc Việt với hy vọng họ sẽ
không thể bỏ phiếu (đề nghị xem thêm các tài liệu tham khảo đã liệt kê ở
dưới)
Trong khi người Việt gọi đây là cuộc giải phóng nước láng giềng anh
em và giúp bạn xây dựng đất nước, thì chính bản thân người Cam và hầu
hết các tư liệu lịch sử ngoài biên giới VN lại cho rằng đây là cuộc xâm
lược - (invasion). Khi tôi đến nhà tù S21 nơi trưng bày hàng trăm cái
đầu lâu của dân Cam bị giết, giấy trắng mực đen ở đây vẫn tuyên bố VIệt
Nam xâm lược Campuchia. Tại sao người Cam coi VN là quân xâm lược? Một
lý giải cho cách hiểu này là do VN không bó hẹp các hoạt động của mình
tại Cam trong phạm vi quân sự để tiêu diệt tàn quân Khmer, mà nhúng tay
quá sâu vào chính trường, áp đặt ảnh hưởng của mình lên chính trường
Campuchia, hoặc có những chính sách thiếu khôn khéo khiến nhiều người
Cam cho rằng VN không chỉ kết thúc chế độ diệt chủng mà còn đang lũng
đoạn hệ thống chính trị Cam. Cần phải phân biệt rõ ràng hai chuyện này
với nhau, vì đây là hai thái độ tình cảm riêng biệt. Họ mang ơn vì một
chuyện (Khmer Đỏ), nhưng mang oán vì một chuyện hoàn toàn khác (thao
túng chính trị). Tuy nhiên, Trung Quốc coi việc VN dựng lên chính quyền
bù nhìn thân Việt là một hành động qua mặt “láo xược” của đàn em nên đã
khơi nguồn cuộc chiến tranh biên giới 79 để chia lửa với Khmer Đỏ, và để
dằn mặt, nhằm bắt Việt Nam dời quân từ phía Nam lên phía Bắc, tạo điều
kiện cho Khmer Đỏ lấy lại sức mạnh (xem trích nguồn bên dưới **).
Trong thời kỳ trụ lại Campuchia, Việt Nam bị dư luận thế giới lên án
mạnh mẽ với lý do đã dùng vũ lực chiếm đóng nước khác. Nhiều tư liệu cho
rằng các quyết định của chính quyền Campuchia trong thời kỳ này đều
phải qua sự kiểm duyệt cuối cùng của VN. Mỗi bộ trưởng Cam đều đi kèm
một cố vấn người Việt, chưa kể các cố vấn cho thứ trưởng. 80 nước trên
thế giới và Liên Hiệp Quốc công nhận chính quyền Khmer Đỏ là chính quyền
duy nhất đại diện cho Campuchia, phủ nhận chính quyền bù nhìn do VN lập
nên. Nhiều quốc gia dù CÔNG NHẬN CÔNG TRẠNG của VN trong việc xóa bỏ
chế độ man rợ của Khmer Đỏ, nhưng lại không tin rằng ý đồ nguyên thủy
của VN là thực sự muốn kết thúc chế độ diệt chủng Khmer. Nhiều nước coi
việc VN đánh đổ Khmer chỉ là hệ quả phụ của một ván bài chính trị sau
khi Khmer tấn công dân thường VN và không còn là đồng minh của chính
quyền VN. Thaí Lan không những cưu mang những thành viên thất trận của
Khmer Đỏ mà còn cùng khối ASEAN yêu cầu VN lập tức rút quân để người Cam
có thể thực hiện một cuộc bỏ phiếu mà không bị ảnh hưởng của thế lực
nước ngoài. Một số nghiên cứu thậm chí cáo buộc VN vi phạm nhân quyền
khi phong tỏa lương thực các vùng do tàn quân Khmer Đỏ chiếm giữ, khiến
hệ quả phụ là hơn 600.000 dân Campuchia chết đói (xem trích dẫn nguồn ở
dưới**).
--> Từ những tư liệu đọc được trên đây, cộng với viêc người Việt
lâu nay vốn hay coi thường người Cam, tôi có thể hiểu được sự kiêu hãnh/
thậm chí thành kể cả ngạo mạn của kẻ tự cho mình là quân giải phóng cứu
dân Cam khỏi họa diệt chủng, sự mù mờ dối trá của môn lịch sử đang
giảng dạy tại nhà trường (mà thực chất là môn chính trị học, sàng lọc sự
kiện)… là những lý do khiến Việt Nam thiếu sự đề phòng với đất nước
láng giềng vẫn còn như con thú bị thương này. Bạn tôi nói một bộ phận
người Cam nhìn người Việt còn nhiều nghi ngờ sâu sắc hơn cả người Việt
nhìn người Trung Quốc. Những người biểu tình chống VN hiện nay ở Cam
không đòi lại đất ngày xưa mà chỉ yêu cầu người phát ngôn của VN rút lại
lời tuyên bố hồi tháng 6 về thực trạng chủ quyền một phần miền Nam VN
trước khi Pháp đô hộ. Những kẻ cực đoan và bị kích động thì yêu cầu đuổi
người Cam gốc Việt về nước.
Sẽ còn mất nhiều thời gian để chúng ta hiểu rằng tại sao 15.000 chiến
sĩ hy sinh xương máu ở Campuchia với 30.000 người bị thương mà một bộ
phận dân Campuchia lại nhanh chóng chuyển từ biết ơn sang oán thán? Tại
sao 5% thiểu số người Việt phần lớn là dân nghèo làm nghề chài lưới hiện
ở Cam bị một số người bản xứ nhìn nhận như kẻ thù hơn là những người
nhập cư đến làm ăn sinh sống? Bản thân tôi sẽ phải tự đi tìm câu trả lời
tại sao gia đình của chính mình phải chịu cảnh chia cắt khi đất nước đã
thống nhất mà người đàn ông (ba tôi) vẫn phải tiếp tục lên đường cầm
súng ở một chiến trường khác ? Tại sao Khmer Đỏ gọi Việt Nam là “cá
sấu”? Cuốn sách đen (The Black book) của Khmer ám chỉ rằng chẳng ai tin
con cá sấu, kể cả khi nó rơi nước mắt.
Vậy tại sao tôi viết post này? Lý do thứ nhất đơn giản vì báo chí VN
không đưa tin, hoặc đưa tin nhỏ giọt. Bất kể một người dân bình thường
nào cũng có quyền được biết nếu quốc kỳ của họ bị đốt ở một xứ ngoại
bang. Họ có quyền được biết, và có quyền được hiểu tại sao lại nên cơ
sự. Có bạn bảo là tôi đổ dầu vào lửa. Ơ hay, ở Cam mới có lửa chứ ở VN
thì đã làm gì có dầu mà đòi châm lửa. Nhiều người Việt không hề biết cờ
Tổ Quốc bị đốt, rằng người láng giềng ghét mình như mẻ, thì tôi dựng cột
khói báo tín hiệu cho hay. Nghe tin dữ yếu tim không chịu được thì mắng
người đưa tin là sao? Lại nữa, có bạn kêu vừa đi Cam về xong, chả thấy
gì? Đương nhiên là bạn không thấy gì rồi. Bạn muốn trước khi người ta
đốt cờ VN sẽ gửi email thông báo đến tất cả mấy chục triệu người ở khắp
Campuchia để họ và bạn chuẩn bị mang máy ảnh đến chứng kiến chắc? Hay là
bạn muốn bản thân mình ngồi trong quán cà phê mà thấy được tất cả những
gì diễn ra ở mọi xó xỉnh trên đời? Ai mà cũng như Phật Bà ngàn mắt ngàn
tay thấy được mọi thứ như thế thì cần cóc gì đến báo chí? Trong cuốn
Con Đường Hồi giáo tôi vừa xuất bản, có hẳn một chương tôi ở Syria cả
tháng trời giữa lúc đất nước nội chiến mà chẳng thấy một giọt máu. Bạn
không -thấy-gì không có nghĩa là không-có-gì xảy ra.
Thứ hai, tôi cho rằng sách sử Việt Nam không đưa ra cái nhìn khách
quan chân thực. Hẳn nhiên, chúng ta sẽ không-bao-giờ có được cái nhìn
khách quan tuyệt đối, nhưng với sự va chạm của những nguồn tư liệu khác
nhau không bị kiểm duyệt, chúng ta có thể cố gắng chạm vào gần hơn đến
Sự Thật.
Lý do thứ ba, tôi muốn hiểu tại sao người Cam chưa bao giờ ghét người
Trung Quốc như ghét người Việt, dù TQ từng chống lưng Khmer Đỏ, thậm
chí từ trước khi TQ đầu tư hàng tỷ đô la vào đây và viện trợ đầy phóng
khoáng cho Cam? Tại sao Campuchia bỏ phiếu phản lại nỗ lực của khối
ASEAN bảo vệ chủ quyền biển Đông chống Trung Quốc tại hội thảo ASEAN 2
năm trước?
Tại sao bên cạnh rất nhiều những người Cam yêu VN lại có những người
Cam ghét người Việt đến thế? Tại sao cờ Tổ Quốc tôi bị đốt cháy? Tại sao
người Việt ở Cam đang ngày đêm lo sợ?
Tại sao xương máu của bao người Việt ngã xuống mà vẫn không thể đổi
lại được lòng tin và tình bằng hữu của nước láng giềng? Tại sao VN tốn
kém sức người sức của đến thế mà đổi lại chỉ là một sự nghi ngờ từ phía
dân chúng? Nếu ván bài chính trị này tính sai, VN được gì ngoài sự ngã
xuống của hàng vạn thanh niên để đổi lại một gia tài oán hận? Khi Hun
Sen không còn nắm quyền, VN sẽ xử lý ra sao với một Campuchia thân TQ,
xử lý ra sao với tình trạng cả phía Nam lẫn phía Bắc bị bủa vây bởi
những láng giềng không hữu hảo?
Ai thực sự biết ơn VN, người Cam hay Hoàng gia Cam? Có phải họ tuy
biết ơn VN đã cứu thoát khỏi họa diệt chủng nhưng không thể nguôi đi nỗi
thù mất nước từ xa xưa? Có phải họ chịu ơn cứu mạng của VN nhưng lại
nhanh chóng bị mất lòng tin khi thấy quân VN sau khi đánh đổ chế độ diệt
chủng thì không rút đi mà tiếp tục ở lại, thành lập rồi giật dây chính
quyền bù nhìn Heng Samrin?
Có phải những hận thù này đang được cố tình đổ dầu vào lửa, được các
đảng phái chính trị đối lập với độc tài Hun Sen ở Cam lợi dụng cho những
ván bài chính trị mới, kích động một bộ phận dân chúng tuy nhỏ nhưng
hung hăng để tạo phản ứng dây chuyền, và kẻ chịu nạn là những người Cam
gốc Việt vô tội?
Hận thù với láng giềng thì hầu như nước nào cũng có. Và tôi tin rằng
hận thù nào cũng có thể hóa giải. Trân trọng quá khứ và cởi mở với nhau
là điều kiện tiên quyết để tạo nên các mối giao hảo vững bền. Hơn bao
giờ hết, quyền lợi của các quốc gia đang được thắt chặt vào nhau.
Hãy nhìn châu Âu mà xem, giết nhau hàng bao nhiêu thế kỷ mà giờ đường
biên thênh thang không có cả lính gác. Tạo sao? Bởi châu Âu cũng như
rất nhiều nước ngoài châu Âu không ngần ngại phán xét lịch sử của chính
mình, phân tích chi ly cái gì đúng cài gì sai, chửi rủa những lỗi lầm
của chính mình, liên tục nhắc thế hệ đi sau về những sai phạm của thế hệ
đi trước. Có bạn tên @Phạm Trang comment ở dưới nói rằng có đất nước
nào bôi xấu lịch sử của mình đâu. Sai! Lịch sử VN thì đương nhiên là ta
làm cái gì cũng đúng. Nhưng nếu bạn bước ra thế giới sẽ thấy nhiều nước
văn minh không dùng lịch sử như một thứ đồ trang điểm cho đẹp hay công
cụ tuyên truyền mà là một KHOA HỌC, tức là có đúng có sai, có phản biện
và tranh luận. Cứ cách vài chục bước chân ở trung tâm Berlin bạn sẽ thấy
những tấm biển lớn, chữ hai thứ tiếng Anh-Đức thông báo về những sự
kiện lịch sử đen tối của Quốc Xã đã từng diễn ra ở địa điểm hay tòa nhà
này trong quá khứ. Trẻ con Hà Lan được học về chủ nghĩa phân biệt chủng
tộc dã man ở Nam Phi mà chính cha ông họ dựng lên, thậm chí bài quốc ca
của họ vẫn còn nguyên trạng lời hát: "chúng ta nguyện trung thành với
hoàng đế Tây Ban Nha". Người Pháp và Anh thẳng thắn nhìn nhận hậu quả
của những năm dài đô hộ thế giới, lập ra hàng trăm quỹ cứu trợ để hòng
chuộc lại một phần lỗi lầm. Người Mỹ không che giấu sự thật về những vụ
tàn sát người da đỏ. Thậm chí cả những nước có chủ nghĩa dân tộc cao như
Thổ Nhĩ Kỳ cũng đã bắt đầu công nhận cuộc diệt chủng người Armenia. Thế
giới vừa kỷ niệm 100 năm chiến tranh thế giới thứ nhất, hàng triệu bông
hoa được cài lên áo cho TẤT CẢ những chiến sĩ ngã xuống ở cả hai phe,
bất phân ta-địch.
Người chết luôn luôn được tôn trọng, nhưng những nguyên nhân và hệ
quả của chiến tranh, những quyết định của TỔ CHỨC LÃNH ĐẠO thì phải được
nhìn nhận rõ ràng đúng sai. Phán xét lịch sử KHÔNG ĐỒNG NGHĨA với phán
xét hành động hy sinh xương máu của các chiến sĩ mà là phán xét quyết
định của người làm lãnh đạo, gửi quân ra chiến trường. Nói một cách
khác, phải phán xét đúng sai để có thể tiết kiệm và tránh được đổ máu
cho những người lính của hiện tại và tương lai. Như vậy, cái chết của họ
mới không thành những con số vô nghĩa. Tại sao những quốc gia này làm
thế? Bởi lịch sử sẽ trở nên vô dụng nếu ai cũng chăm chăm cho rằng mình
làm gì cũng đúng, nếu sai thì thì có những lý do này nọ để thông cảm
được. Chỉ có tôn trọng lịch sử, nhìn nhận và phán xét đúng sai rõ ràng
thì những mối thâm thù mới có thể hóa giải, mới thấy cái chết là không
cần thiết, những người từng giết nhau mới có thể nắm tay nhau trở thành
bạn làm ăn.
Mối quan hệ Việt Cam may mắn chưa đến mức thảm sát nghiêm trọng như
những ví dụ tôi nêu ra ở trên, nhưng cũng lại phức tạp hơn vì trắng đen
không rõ ràng, người Cam vừa mang ơn vừa mang oán. Các làn sóng nghi
ngờ, thậm chí thù hằn đối với người Việt là có thật. Tôi tin rằng hai
nước Việt Cam hoàn toàn có thể để quá khứ sang một bên, hóa giải ân oán
như chúng ta đã từng làm với Nhật, Pháp, Mỹ. Nếu chúng ta có thể tha thứ
được cho kẻ thù, tại sao không thể lắng nghe tâm tư của kẻ mình từng
cứu nạn? Và để hóa giải thì buộc phải có sự chân thành, phải có thành ý
thực sự muốn tìm hiểu tại sao người hàng xóm lại ghét và nghi ngờ tấm
chân tình của mình đến thế dù được mình cứu sống. Trước khi mắng họ vô
ơn, hãy kiềm chế cơn giận và lắng nghe họ giãi bày.
Đường biên giới Việt Cam có thể sẽ không bao giờ thay đổi nữa. Cũng
như những đường biên giới khác trên thế giới này sẽ không bao giờ thay
đổi nữa. Tôi cũng như hàng triệu người Việt khác sẽ luôn ôm vào lòng
hình ảnh đất nước hình chữ S. Nhưng tôi cũng sẽ phải hiểu rằng, cùng với
hình ảnh lá cờ Tổ Quốc bị đốt cháy, lịch sử không bao giờ khép lại hay
sang trang. Người ta chỉ cố tình hay vô ý quên nó đi trong chốc lát mà
thôi.
______________________
(*) Nhiều người Cam gọi Việt là "youn", nhưng một số không hiểu
nghĩa. Một cách lý giải khác cho từ này là do chiết xuất từ chữ Yueh
theo cách người Tàu gọi người Việt.
(**) Con số người Cam chết được trích từ tư liệu của cuốn "Cambodia's
Curse: The Modern History of a Troubled Land" (Lời nguyền của
Campuchia: Lịch sử hiện đại của một mảnh đất đầy trắc trở), tác giả Joel
Brinkley
(***) Sách tham khảo thì rất rất nhiều. Tuy nhiên đây là những cuốn
tôi cho là có khá nhiều thông tin cho những ai muốn tìm một ý kiến ngoài
cuộc về lịch sử của mối quan hệ Việt Cam. Không nhất thiết phải đồng ý,
nhưng đọc để tham khảo và biết các nhà sử học quốc tế nhìn nhận chúng
ta như thế nào:
1. "Why Vietnam Invaded Cambodia: Political Culture and the Causes of
War" (Tại sao Việt Nam xâm lược Campuchia - Văn hóa chính trị và nguyên
nhân của cuộc chiến), tác giả Stephen J. Morris
2. Genocide by Proxy: Cambodian Pawn on a Superpower Chessboard (Con
tốt đen Campuchia trong ván cờ của các nước lớn), của tác giả Micheal
Haas.
3. A History of Cambodia (Lịch sử Campuchia), của David Chandler
4. Cambodia's Curse: The Modern History of a Troubled Land (Lời
nguyền của Campuchia: Lịch sử hiện đại của một mảnh đất nhiều thăng
trầm), của Joel Brinkley
* * * * * *
P/S cho những bạn hay đọc kiểu "đọc một suy luận mười", bới bèo ra
bọ, (không tìm ra bọ thì vẽ ra bọ), nhé! Chán các bạn lắm rồi ạ! Đề nghị
các bạn block tôi đi nhé!
1. Bạn gọi quá trình VN mở rộng xuống phía Nam là gì tùy bạn. Ở post
này, tôi chỉ đưa ra hai cách nhìn, một là của lịch sử VN (mở nước). Hai
là của người Cam (mất nước). Bản thân tôi chấp nhận cả hai. Quan điểm
của tôi là luôn nhìn lịch sử thông qua những mất mát cũng như vinh quang
của cả hai phe.
2. Người Cam đương nhiên biết ơn người Việt, Hun Sen lại càng biết ơn
tợn. Thế nên ông ấy mới lên tiếng đính chính là "người Việt không xâm
lược Campuchia mà là revive (cứu sống) Campuchia. Không có người Việt,
dân Cam chắc không chỉ dừng lại ở con số hơn 2 triệu người chết dưới bàn
tay diệt chủng man rợ của Khmer Đỏ.
3. Tuy nhiên, cùng với sự biết ơn đó là sự oán ghét CHƯA thể nguôi
ngoai. Tâm lý người Cam vì vậy rất nhạy cảm, vì họ vừa biết ơn lại mang
oán. Thế nên mới có chuyện trong khi chúng ta tưởng họ mang ơn mình thì
họ đốt cờ VN. Mối thù này tuy không bùng phát ra ngoài, không phải ai ai
cũng mang trong đầu, chỉ một số nhỏ dân chúng bị kích động, nhưng nó là
mối thù có thật, và nó được các đảng đối lập lợi dụng triệt để để thu
hút phiếu bầu. Post này để cho bạn biết cái gì đang diễn ra, và cá nhân
tôi đang cố gắng tìm hiểu tại sao nó lại diễn ra như thế. Đừng có đặt
chữ vào mồm tôi, cho là tôi ủng hộ các đường biên quốc gia trên thế giới
có thể vẽ lại. Vẽ lại thế quái nào được. Ai mà cũng đòi trả lại đất đai
từ xa xưa thì thành Israel-Palestine hết à? Mệt lắm các nhà suy diễn ạ!
Đừng có hồ đồ kết luận tôi phản động, vô ơn, về phe nọ phe kia, không
tôn trọng xương máu người ngã xuống. Bạn nào mắc lỗi này tôi xin block
thẳng luôn. Đơn giản vì bạn đã vi phạm một trong những nguyên tắc tối
thiểu của tranh luận văn minh: chỉ thảo luận về ý kiến chứ không xúc
phạm cá nhân người nêu ý kiến.
4. Vì vậy post này là hành trình cá nhân tôi đi tìm câu hỏi tại sao
người Cam mang ơn mà trả oán. Tôi chưa bàn đến cuộc chiến ở Cam đúng sai
ra sao, mục đích của post (số 3) là để hiểu TẠI SAO một số người Cam
hành động như vậy. Bạn nào thích bàn đến tính chính xác của cuộc chiến,
xin làm giống như tôi, tức là nêu chứng cứ khoa học rõ ràng trên các tài
liệu của bên thứ ba (không Cam không Việt) để chúng ta có thêm cơ sở
tiến gần đến sự thật, bởi đương nhiên, chưa chắc những gì tôi đọc hiểu
đã là toàn vẹn.
Bạn nào muốn bàn đến cuộc chiến ở Cam đúng sai ra sao, có chính đáng
hay không, xin để dành một dịp khác để tôi kịp trích dẫn ý kiến của các
nhà nghiên cứu giỏi đã rồi chúng ta bàn luận cũng chưa muôn. Ở đây, tôi
chỉ muốn trả lời câu hỏi TẠI SAO. Và vì muốn biết TAI SAO, chúng ta buộc
phải mở lòng đặt mình vào vị thế của người Cam để có thể hiểu được nỗi
lòng của họ.
Một sô bạn ngang nhiên nói rằng bản chất của người Cam là như thế: VÔ
ƠN. Nói thế thì có khác gì những người Trung Quốc mắng VN vô ơn, được
TQ giúp cho bao nhiêu đạn dược để đánh nhau mà lại phản bội lại công hàm
Phạm Văn Đồng? Có bao nhiêu người TQ có thể ngồi xuống bình tĩnh lắng
nghe người Việt giải thích ngọn ngành? Nếu mình không thể làm được thế
với Campuchia thì đừng đòi hỏi TQ phải hiểu tại sao VN nổi giận.
5. Một số bạn bảo sao lại nói ra chuyện này, không có lợi. Tôi cho
rằng nhiều người Việt không hể biết một bộ phận dân Cam lại có thể ghét
mình đến mức này. Phải lựa chọn giữa hai trường hợp: (1) Sống cạnh một
người hàng xóm ghét mình nhưng mình BIẾT TẠI SAO nó ghét mình để mà còn
tìm cách hóa giải ân oán, và (2) Sống cạnh một người hàng xóm ghét mình
nhưng minh KHÔNG HỀ BIẾT, lại cứ tưởng nó MANG ƠN mình nhiều lắm. Bạn
chọn cách nào?
6. Đừng có đòi tôi phải đưa ra giải pháp. Tôi là dân đen giống như
bạn, thấy chuyện thì tri hô lên, cùng lắm là tốn công mày mò thêm để
hiểu "tại sao". Chúng ta trả thuế cho nhà nước làm cái việc "tìm ra giải
pháp". Tôi không phải là nhà nước.
7. Tuy nhiên, nếu bạn hỏi tôi sẽ làm gì với tư cách cá nhân, thì tôi
xin thưa là sẽ gửi tất cả những người bạn Campuchia mình quen biết một
lá thư, nói rằng mày biết không, có một ông nhà thơ ở nước tao tên
Nguyen Duy nói rằng: "bên nào thắng thì nhân dân cũng bại". Tao hiểu tại
sao mày cáu, tao hiểu tại sao mày ghét người Việt. Tao hứa sẽ tìm hiểu
thêm về lịch sử. Chuyện của chính quyền với nhau, xin mày đừng lẫn lộn
với chuyện của dân đen.
Các bài báo về vấn đề này đây nhé! Tôi chọn 4 link, để tạo sự khách
quan, một link của Cam, link của Việt (hai thứ tiếng của báo Thanh Niên
và Dân Trí), hai link còn lại của phương Tây, và Al-jazeera được tôi coi
như hãng thông tấn có vai trò làm cân bằng cán cân với phương Tây.
Báo chính thống của Campuchia:
http://www.cambodiadaily.com/news/khmer-krom-protesters-burn-vietnamese-flag-66356/
Báo nhà mình:
http://dantri.com.vn/kieu-bao/mot-nguoi-viet-tai-campuchia-bi-danh-hoi-dong-den-chet-839801.htm
http://www.thanhniennews.com/politics/vietnam-pm-asks-cambodia-to-discourage-antivietnamese-nationalism-30108.html
Hãng thông tấn Al-jazeera:
http://www.aljazeera.com/indepth/features/2014/01/cambodia-protests-unmask-anti-vietnam-views-2014122101345786547.html
Hãng thông tấn Reuter:
http://www.reuters.com/article/2014/04/29/us-cambodia-racism-idUSBREA3R1CN20140429