Ngày 22/03/2013 ông Nguyễn Đình Lộc “lên ti vi” (từ đây xin gọi
là bác Lộc cho thân thiện và đúng với vị trí thường dân cũng như tuổi
tác của ông Lộc hiện nay) đã gây nên một cơn sốt trên mạng Internet.
Người ta thi nhau ném đá, tung chưởng hội đồng vào bác Lộc - một cụ già
về hưu, nay đã 78 tuổi - người này tuy hiển nhiên phải là một tay Cộng
Sản gộc vì trước kia đã từng làm đến chức bộ trưởng Bộ tư pháp của chế
độ Cộng Sản ở Việt Nam nhưng lại là cựu quan chức đầu tiên và cao cấp
nhất trong chính phủ đã có hành động đồng thuận đòi xóa bỏ Điều 4 trong
Hiến pháp 1992 cùng với các nhân sĩ trí thức Cộng Sản khác.
Bác Lộc – người đã trực tiếp tham gia ký vào “Kiến nghị 72” và giữ
vai trò trưởng đoàn trao trực tiếp bản kiến nghị kể trên cho Quốc hội
của CSVN ngày 04/02/2013. Thực tế trong video clip trên VTV1 ngày
22/03/2013 bác Lộc cũng chỉ nói những điều có thật diễn ra trong quá
trình bản thân hợp tác như thế nào cùng Nhóm 72 và diễn tiến chuyện đi
trao bản kiến nghị đó. Đặc biệt là bác Lộc đã không có bất cứ tuyên bố
nào nghiêm trọng, đại ý “lấy làm tiếc” hay “xin rút tên ra khỏi Nhóm
72”…
Chuyện khen chê hay chỉ trích, thậm chí là lên án một ai đó, một điều
gì đó hoàn toàn là quyền tự do ngôn luận. Nhưng công luận cũng cần có
cái nhìn khách quan và nhân bản xuất phát từ thực tế hiện tại. Điều đó
đảm bảo rằng, xã hội dân sự mạng Internet thực sự là một môi trường tự
do, bình đẳng và công bằng. Có lẽ cách tốt nhất để hiểu người khác là
hãy đặt cương vị mình vào hoàn cảnh của họ thì sẽ có cái nhìn khách quan
nhất.
Dường như những người chỉ trích bác Lộc đã ngộ nhận bác là một nhà
đấu tranh chuyên nghiệp và cứ thế lên án nhà đấu tranh này là “trở cờ”,
“phản bội”, “hèn nhát” vv… Sự thật thì Nhóm 72 nhân sĩ nói chung và bác
Lộc nói riêng, đã đưa ra được một bản Dự Thảo Hiến Pháp có ý nghĩa dân
chủ đích thực. Việc này đã tạo nên những yếu tố tích cực cho công cuộc
đấu tranh dân chủ chủ hóa Việt Nam – vốn là quyền lợi, nghĩa vụ và trách
nhiệm của toàn dân tộc.
Người ta cũng ngộ nhận rằng, cứ đấu tranh là phải cứng rắn đến cùng,
điều này chỉ đúng trong trường hợp chiến tranh nóng, chiến tranh du
kích. Đối với đấu tranh ôn hòa thì lại khác, đôi khi người ta phải tiến
từ từ, thậm chí có những giai đoạn phải tạm giảm cường độ, thậm chí có
những thời điểm bắt buộc phải có những thỏa thuận “ngừng bắn” với đối
phương để chờ thời cơ. Đó là những đặc điểm khác biệt của phương pháp
đấu tranh bất bạo động.
Đối với từng trường hợp cụ thể, khi đối mặt với bộ máy công quyền,
nhất là lực lượng công an an ninh, chẳng ai nên dại dột mà mất công gây
căng thẳng dẫn đến việc, từ đối đầu với chế độ Cộng Sản thành ra lại đi
đối đầu với cá nhân một vài nhân viên công an cấp dưới, cuối cùng vô
tình lại trở thành thù oán cá nhân. Có thể thông cảm cho những bức xúc
cá nhân nào đó, nhưng sẽ chẳng ai khuyến khích chuyện một người bị gọi
lên đồn công an “làm việc” lại có hành vi chửi bới bù lu té tát, xưng
mày tao khiếm nhã với công an…
Ngay cả ông tổ của chiến thuật đấu tranh bất bạo động như Mahatma
Gandi hoặc nhà nghiên cứu đấu tranh ôn hòa nổi tiếng – Tiến Sĩ Gene
Sharp – cũng đã từng chỉ ra những tình thế mà những người đấu tranh ôn
hòa cần gặp gỡ, thương thuyết với nhà cầm quyền, thậm chí có những thỏa
thuận nào đó nhằm giảm tải mức độ căng thẳng. Lech Wanlesa – nhà đấu
tranh vĩ đại của Ba Lan thời Cộng Sản – sau này là tổng thống đầu tiên
của Ba Lan, cũng đã từng phải ký một vài thỏa thuận mang tính thỏa hiệp
với chế độ Cộng Sản Ba Lan để được tha tù…
Như vậy nếu ai đó cứ bắt những người đấu tranh ôn hòa phải trở thành
những chiến binh thép thì rất không thực tế. Tệ hơn, những người chỉ
trích, lên án trên mạng Internet nhằm vào những đối tượng như đối với
trường hợp bác Lộc, phần lớn lại là những người ẩn danh. Sẽ là một điều
đáng xấu hổ khi đứng trong bóng đêm mà “vung tay” như vậy. Và nếu họ còn
trẻ thì lại là một điều đáng xấu hổ hơn, khi bản thân mình thì phải
chui nhủi giấu mặt nhưng lại lớn tiếng chê bai một cụ già đã ở cái tuổi
an phận thủ thường để chờ về với ông bà, rằng (thì là) không dũng cảm!
Trong đấu tranh ôn hòa, chúng ta không quên ngợi khen những người như
blogger Điếu Cày, tiến sĩ Cù Huy Hà Vũ, cô Phạm Thanh Nghiên vv… Nhưng
ngay cả việc nhận tội một cách có chừng mực trước công an và tòa án cũng
không thể coi là một hành động đầu hàng. Mặt khác, những hành vi “khai
tất tần tật”, “khai tuốt tuồn tuột”, rồi đổ lỗi cho bạn đấu tranh, nói
mình bị dụ dỗ lôi kéo vv.., lại là điều xấu. Trong chiến trận, người ta
coi trọng yếu tố dũng cảm, liều chết, nhưng cũng vẫn phải nói “mưu trí,
dũng cảm”. Ngược lại, trong đấu tranh bất bạo động thì yếu tố mưu trí,
khôn khéo, luôn được đặt lên hàng đầu…
Nhân chuyện về bác Lộc, cũng xin nhắc đến một việc khác cũng “nóng”
không kém. Số là trên trang báo “Nhân Dân” của nhà cầm quyền CSVN lâu
nay xuát hiện nhiều bài báo rất xấu quy chụp, bôi nhọ người đấu tranh là
thế này thế khác. Đặc biệt là bài “Quay đầu lại là bờ” của một tác giả
ma - Tuyên Trần - phổ biến trên Báo Nhân Dân ngày 21/03/2013. Bài báo kể
trên đã rất kệch kỡm và ngu dốt khi nói về những người đấu tranh, nó
còn thể hiện sự kém hiểu biết về thực tế của xã hội dân sự tự do.
Đã là đấu tranh tự do thì đó là một sự mở rộng không giới hạn, ai
thích lên tiếng thì cứ tự nhiên, không ai cấm. Và họ muốn trở thành nhà
đấu tranh độc lập hay tìm một tổ chức để làm phương tiện tốt hơn thì họ
đều có quyền đó. Đối với những tổ chức đấu tranh chính quy thì có những
nét riêng, nhưng đôi lúc cũng không tránh khỏi những sự thiếu chặt chẽ
trong khâu quản lý nhân sự. Đặc biệt là đối với những nhà đấu tranh tự
do hoặc đối với một tổ chức nào đó, nhưng do hoàn cảnh bị đàn áp mà tổ
chức đó trở nên không có được sự chỉ đạo sát sao…
Như vậy, đối với những nhà đấu tranh ôn hòa, hôm nay họ có thể gia
nhập phong trào đấu tranh, nhưng ngày mai họ có thể rút lui, không ai có
quyền can thiệp, và vì vậy cũng đừng nên nặng lời chỉ trích họ. Sự lên
tiếng của một cá nhân, hay một nhóm, dù ở mức độ nào cũng đều đáng trân
trọng. Mặt khác, vì là tự do cho nên ngay cả công an chìm cũng có thể
“tham gia đấu tranh” để ngầm phá hoại phong trào từ bên trong, những
người đấu tranh bắt buộc phải chấp nhận thực tế này. Như vậy để tránh bỏ
sót, bất cứ ai lên tiếng đấu tranh đều xứng đáng được vinh danh, bất
luận người đó là ai.
Những đặc điểm trên là cái tuyệt hay của xã hội dân sự tự do: Anh
muốn nói gì thì nói, làm gì thì làm, hôm nay xã hội thấy hay thấy tốt
thì họ cổ xúy anh, ca ngợi anh, nhưng ngày mai người ta phát hiện ra anh
“có vấn đề” hoặc mắc sai lầm thì họ sẽ lại phản đối anh như thường. Đối
với những người nổi tiếng (các văn nghệ sĩ, chính trị gia, tỉ phú, tổng
thống…) họ luôn bị xã hội, nhất là cánh báo chí xoi mói. Chính nhờ điều
này mà những người nổi tiếng luôn phải giữ mình cho tốt, sao cho xứng
đáng với tên tuổi của họ. Và bỗng nhiên những chuyện “khó chịu” đó lại
có tác dụng răn dạy không ngờ!
Cần đi sâu một chút như vậy để báo Nhân Dân và tác giả Tuyên Trần
hiểu rõ thế nào là xã hội dân sự tự do. Và như vậy, ở đâu đó, một lúc
nào đó có một vài người đấu tranh sống chưa đạt với tiêu chí khắt khe
của xã hội thì đó hoàn toàn là điều dễ hiểu. Chưa kể đến chuyện có những
kẻ đội lốt đấu tranh nhằm luồn sâu phá hoại phong trào, họ cứ thoải mái
“mắc sai lầm” cá nhân nhằm hạ uy tín chung của người đấu tranh. Đó cũng
là cái khó cho bất kể một cuộc đấu tranh phản kháng ôn hòa nào. Và
chúng ta hãy khoan vội kỳ vọng vào những vị “thánh sống” kiểu như Hồ Chí
Minh, vì trên đời này không có người nào như vậy, thậm chí đó là người
tu hành thoát tục thì cũng còn có những phần trăm ngoại lệ!
Trong lúc đất nước đang cần mọi thành phần, mọi giới, mọi tôn giáo,
mọi lứa tuổi cùng chung sức trong công cuộc tháo gỡ chế độ độc tài CSVN,
hãy nhìn nhận mọi sự lên tiếng với góc nhìn tích cực nhất. Và chúng ta
hoàn toàn có thể hiểu, đồng thời chấp nhận hành động “lên ti vi” của bác
Nguyễn Đình Lộc. Không những thế, chúng ta nên bình thường hóa việc
đóng góp vào các nỗ lực chung, hãy một lần làm một cái gì đó cho đất
nước nếu mình nhận thức điều đó là có lợi, hay đơn giản chỉ là giải tỏa
bức xúc cá nhân, và họ có thể rút lui trong trật tự khi cảm thấy mình
không đủ sức… Đó là những điều thực tế và đó cũng là nhân bản!
Tấn Hà
