Đỗ Cao Cường - nhà báo tự do.
Tôi nghĩ rằng... đất nước tôi... đang rất cần một thứ, đó là Xã hội dân sự!
Chắc các anh chị em đều biết... một nhà nước tiên tiến dứt khoát phải
hội tụ đầy đủ 3 yếu tố: 1 - pháp quyền, 2 - kinh tế thị trường, và
cái thứ 3 - xã hội dân sự!
Một nhà nước được cho là “của dân, do dân và vì dân” thì phải biết
chấp nhận sự giám sát của 1 xã hội mới, xã hội đó có tên gọi là... xã
hội dân sự!
Nhưng ở VN, cụm từ này lại được nhắc đến như 1 thứ “từ trên trời rơi xuống”, họ nói ra “dè dặt.” Tại sao vậy???
Có thể, không ít người đã tỏ ra sợ hãi... họ sợ rằng “nếu thúc đẩy
xã hội dân sự, xã hội đó sẽ chống lại chính quyền”. Vâng, “sợ như thế là
không tin tưởng vào người dân” (Viện trưởng Đặng Ngọc Dinh đã khẳng
định) Nếu chính quyền làm tốt các công việc của mình, thì theo tôi... sẽ
chẳng có nhiều người chống đối đến vậy!
Ngay từ xa xưa, tính “cố kết cộng đồng” thể hiện trong tình làng
nghĩa xóm, trong làm ăn, chiến tranh, thiên tai, bệnh dịch... đã là
những “chuẩn mực” cho 1 xã hội dân sự rồi!
Xã hội dân sự có quyền yêu cầu chính phủ phải giải trình những trường
hợp quan chức bị nghi ngờ có tham nhũng. Chẳng hạn, công dân Lê Anh
Hùng gửi đơn tố cáo tới chủ tịch nước, tới lần thứ 70 thì chắc chắn...
phải có một tòa án hiến pháp/hội đồng hiến pháp độc lập can thiệp. Những
lá đơn “quan trọng” như thế phải được đem ra xử lý 1 cách công khai,
những người liên quan phải phản hồi 1 cách “thỏa đáng”, trước dư luận,
trước đồng bào! Chứ không phải bị tống vào nhà thương điên một cách...
nhanh như thế được!
Trong xã hội đó, những vấn đề lớn của đất nước như bô xít Tây Nguyên,
như Vinashin, như hàng loạt các chính sách... gặp phải hàng loạt các ý
kiến trái chiều, thì sẽ phải có những cuộc gặp mặt công khai, phản biện
công khai - từ các phía, chứ chả phải là lời buộc tội từ một phía.
Thông qua đó, người dân cũng có được cái quyền bày tỏ công khai. Ủng
hộ hay không thì đó là quyền quyết định của người dân, vì suy cho cùng,
sinh mệnh dân tộc... là nằm trong tay họ.
Trong việc chống "quốc nạn", tham nhũng cũng vậy, hàng loạt những vấn
đề bức xúc mà người dân né tránh, hay “không dám nói” đã làm mất đi cái
quyền cơ bản, quyền tối thiểu của con người; những câu chuyện kinh tế –
chính trị – xã hội còn dở dang, bỏ ngỏ... sẽ được giải quyết 1 cách
hiệu quả, triệt để hơn - trong 1 xã hội dân sự do nhân dân làm chủ!
Vâng, xã hội dân sự đâu chỉ có vậy – nó rộng lắm! có thể là hội của
những người có cùng 1 ý tưởng, chuyên bênh vực quyền lợi người khuyết
tật, người nghèo, người già neo đơn, người đồng tính, người bị nhiễm
HIV, vân vân!
Ở nông thôn? thì càng phải có, việc xây dựng xã hội dân sự mà điển
hình là các doanh nghiệp xã hội sẽ giúp cho người nông dân tự đưa các
nông sản của mình ra thị trường, không phải qua khâu trung gian. Doanh
nghiệp chỉ thực hiện khâu chế biến cao cấp. Có như thế, họ mới mất thế
độc quyền, người nông dân mới đỡ khổ!
Trong khi, diện tích đất nông nghiệp thì đang bị thu hẹp, nhiều nông
dân bị mất việc làm... thì cái việc liên kết được với nhau như thế, sẽ
thể hiện được quyền làm chủ của mình, bảo vệ nhau và giải quyết được 1
loạt các vấn đề nan giải - trường hợp nông dân Văn Giang là 1 ví dụ,
trường hợp ông Đoàn Văn Vươn là 1 ví dụ, ông Vươn sẽ được các tổ chức xã
hội dân sự can thiệp, giúp đỡ ngay từ đầu, chứ không đến nỗi bị “oan
ức”, lâm vào tình cảnh khốn khổ, khốn nạn, dở khóc dở cười như bây giờ!
Thực tế cũng đã chứng minh, những nước có xã hội dân sự mạnh như Đan
Mạch, như Thụy Điển, như Phần Lan cũng đã góp phần không nhỏ trong việc
chống tham nhũng, lạm quyền, tăng trưởng kinh tế, phát triển nhân
quyền...
Đủ cho ta thấy... vai trò của xã hội dân sự là cực kỳ to lớn! Người
được bầu làm “đại diện” cũng sẽ được cân nhắc kỹ! Chẳng hạn như việc ông
cựu Bộ trưởng Tư pháp Nguyễn Đình Lộc của chúng ta đang đại diện cho 1
tổ chức xã hội dân sự – trong kiến nghị về sửa đổi Hiến pháp. Nhưng...
nếu người đại diện đó không có đạo đức, bản lĩnh, “gió chiều nào, theo
chiều đó” thì sẽ bị loại bỏ! Đấy mới đích thực là 1 xã hội dân sự “của
nhân dân”.
Đừng lo sợ các phong trào xã hội dân sự, nó càng được tổ chức, thì nó
càng giúp ích cho đất nước. Tất cả cũng chỉ hướng tới 1 mục đích: quyền
lợi của nhân dân, lợi ích của dân tộc! Vậy thôi!
Muốn vậy, theo tôi, điều đầu tiên ta cần làm là phải lược bỏ các quy
phạm “theo quy định của pháp luật” trong các điều dự thảo về quyền con
người, quyền công dân như điều 26.
Nhà cầm quyền cũng cần phải bình tĩnh hơn trong việc nhận định vấn
đề, tiếp nhận các ý kiến sửa đổi! Xin đừng vội quy kết những đề xuất
kiểu này, kiểu kia là đi ngược lại với lợi ích của dân tộc, là đáng bị
trừng phạt! Vâng, không có gì gọi là tuyệt đối cả, nếu đông người có
cùng 1 quan điểm, 1 tiếng nói... thì nhà cầm quyền nên xem xét lại! Đấy
mới là cách làm việc hiệu quả!
Lịch sử cũng đã chứng minh... sự bảo thủ - chỉ tổ kìm hãm sự phát
triển của đất nước, kìm hãm sự sáng tạo của công dân, tạo nên sự phẫn nộ
lớn! Chắc chắn, thể chế đó... không thể tồn tại lâu được!
Cho nên, theo ý kiến chủ quan của tôi... việc xây dựng 1 xã hội dân
sự “độc lập, tự chủ” là 1 việc làm cần thiết trong đời sống xã hội hiện
nay.
“Xã hội dân sự không phải là lật đổ nhà nước mà là để tham gia xây dựng đất nước...”
Trân trọng vì đã lắng nghe!
Vài ý kiến “công dân” trong đợt sửa đổi hiến pháp.
Nhà báo tự do - Đỗ Cao Cường.
