Russell Brandom/The Verge
Lê Quốc Tuấn chuyển ngữ
Lê Quốc Tuấn chuyển ngữ
Một công cụ được thiết kế nhằm chống quấy nhiễu mạng (troll) đang được sử dụng để đàn áp giới bất đồng chính kiến
"Toàn quân trong doanh trại và ngoài doanh trại tập hợp ". Đó là một
dòng đăng tải được đọc thấy trên Facebook. "Đọc kĩ điều lệnh trước khi
xuất quân". Một vài dòng sau đó. "Không comment. Không chửi. Chỉ
report".
Lối nói chuyện là theo kiểu nhà binh, nhưng họ không phải là những
người lính. Đó là một cuộc tấn công trên Facebook, được tiến hành vào
ngày 12 tháng 7 nhằm chống lại một trang mạng tin tức độc lập Việt ngữ
mang tên là Tin Khmer Krom. Phía dưới dòng tải trên, hàng chục ý kiến
tham gia ủng hộ: "Chết mẹ chúng nó đi. Chúng ta hãy dứt điểm nó " và
"mình đã thiết lập hàng chục tài khoản cho việc này", "Không comment.
Không chửi. Chỉ report".
Thì ra, tờ báo đã phê phán chính phủ quá gay gắt, và mặc dù hầu hết
những người bình luận là dân thường, nhưng họ đã sẵn sàng tập hợp lại để
đảm bảo là tờ báo không thể tiếp tục đưa ra các quan điểm phê phán của
mình. Chiến lược thật đơn giản - chỉ cần dồn đủ các báo cáo lạm dụng để
tháo trang mạng đó ra khỏi Facebook, cắt đứt một cách hiệu quả nó với
người đọc. Đó là một chiến thuật đáng ngạc nhiên, nhưng có kết quả. Các
nhóm người Việt đã đếm được đến 44 nhà báo và nhà hoạt động khác nhau bị
đánh sập tài khoản trong những tháng gần đây. Đối với nhiều người, như
facebooker Libety Melinh đã gặp phải: Việc đóng tài khoản của cô trở
thành một giai đoạn gián đoạn vĩnh viễn.
Đây không phải là lần đầu tiên các nhà hoạt động gặp phải những rắc
rối trên Facebook. Mặc dù dịch vụ này có vai trò rất được hoan nghênh
trong Mùa Xuân Ả Rập, nhưng đấy cũng là nơi mà các chế độ thù nghịch và
những người ủng hộ họ có thể dùng để truy đuổi các nhân vật đối lập, dù
đó là tin tặc thân Assad ở Syria hay những kẻ quấy rối (troll) thân
Putin ở Nga. Tuy nhiên, Việt Nam là nơi đầu tiên mà chính sách của chính
Facebook được chọn làm môi trường cho các cuộc tấn công - đặc biệt, nút
"Báo cáo lạm dụng" của dịch vụ đã được sử dụng để cảnh báo rằng nội
dung ấy là thù địch hoặc không thích hợp. Nút này được thiết kế để bảo
vệ người sử dụng Facebook khỏi các lạm dụng và đe dọa tương tự thường
diễn ra tràn lan trên Twitter và Tumblr, nhưng như cuộc tấn công đã cho
thấy, việc bảo vệ ấy cũng có thể được tận dụng như một công cụ để bóp
nghẹt những chính kiến bất đồng.
Facebook cho biết nút "báo cáo lạm dụng" chỉ là một trong nhiều công
cụ mà công ty dùng để xem xét khi loại bỏ nội dung. "Thuyết phục nhiều
người báo cáo một điều gì đó sẽ không khiến các thông tin bị gỡ xuống
hoặc bị ẩn đi trừ khi có điều gì vi phạm đến chính sách của chúng tôi",
người đại diện FB nói. Nhưng thật không rõ là Trang và các nhà báo khác
đã vi phạm gì, đặc biệt khi hầu hết các trang facebook ấy đều được phục
hồi sau đó. Và, Facebook từ chối không bình luận gì về các trường hợp cụ
thể tại Việt Nam.
Tuy nhiên, mô thức phá hoại đã trở nên rõ ràng sau hàng chục trường
hợp. Nếu ai đó xúm vào một trang hoặc một người nào đó để báo cáo đủ
lượng, họ có thể đá người ấy ra khỏi Facebook. Đội quân ủng hộ chính phủ
tại Việt Nam biết được điều đó và họ đã sử dụng nó để phá hoại.
"Hiện nay, cả trăm trang đã bị đánh sập"
Đối với nhà báo Phạm Đoan Trang, điều ấy có nghĩa là không gian tự do
của Facebook đã trở nên bị kiểm soát hiệu quả bởi các đối thủ chính trị
của cô. "Họ gia tăng việc báo cáo này từ giữa tháng sáu," Trang nói,
"hiện nay, cả trăm trang đã bị đánh sập", cả trang cá nhân và các trang
báo lớn hơn. Nói chung, những trang mạng ấy đã bị tháo gỡ khỏi trực
tuyến vì các cuộc tấn công trên Facebook giống như cuộc tấn công đã nhắm
vào Trang - nghĩa là một nhóm đông tất cả mọi người cùng lúc đều nhấn
nút báo cáo lạm dụng. Thế là bất cứ thông tin gì từng được nỗ lực hiển
thị đều bị triệt tiêu một cách hiệu quả, dù là các tin tức nóng sốt hay
tường thuật về một cuộc biểu tình.
Vì tính chất nửa ẩn danh của Facebook, khó có thể biết được chính xác
ai đang vận hành những tài khoản đang tổ chức các cuộc tấn công. Ban
Tuyên giáo của Việt Nam sử dụng hàng nghìn "dư luận viên" có nhiệm vụ
gây tác động có lợi cho chính phủ trong môi trường mạng, nhưng nhiều
người can dự trong các cuộc tấn công này cho biết họ chỉ là những người
ủng hộ chính phủ. Khi được trang mạng The Verge tiếp xúc, một người cho
biết mình không làm việc cho chính phủ, nhưng "tôi bảo vệ họ mà không
nhận bất kỳ lợi ích hay tiền bạc gì." Hậu quả là rất khó để chứng minh
với Facebook rằng cuộc tấn công là một cuộc tấn công do chính phủ tài
trợ chứ không phải chỉ là một “cuộc chiến trên mạng” tầm thường giữa hai
bên.
"Đây là một cuộc đấu tranh cho dân chủ tại Việt Nam"
Sự việc đã đưa đến việc nhiều người, đặc biệt là những nhà hoạt động
mạng, phải đặt câu hỏi về cách giải quyết của Facebook. "Tôi cho rằng
các công ty không kiểm soát nội dung," Jillian C. York, giám đốc
Electronic Frontier Foundation, nói. "Nhưng nếu có, họ cần phải rõ ràng
trong các quy định của họ, và tôi không nghĩ là họ có lý do gì để báo
cáo các thành phần chính trị đối lập." Đồng thời, địa vị toàn cầu của
Facebook có nghĩa là họ phải có một bộ quy tắc cho các hoạt động của
mình trên khắp thế giới. Ở các nước khác, các quy định của họ bị chỉ
trích là hạn chế nội dung không đủ, như khi các nhóm như ISIS cố gắng sử
dụng Facebook như một nền tảng công nghệ để truyền bá thông điệp của
họ.
Ở các nước như Việt Nam, cũng có một nguy cơ có thật là nếu đứng về
phía đối lập với chính quyền thì sẽ gây nguy hiểm đến tất cả khả năng
hoạt động của Facebook. Ở đất nước này, hơn hai phần ba dân số - tổng
cộng đến 25 triệu người - sử dụng dịch vụ, nhưng đến năm 2011, Facebook
phải đối mặt với một cuộc ngăn chặn trên cả nước ở Việt Nam vì nỗi lo sợ
sự lan truyền các ý kiến bất mãn, và cũng dễ thấy sự ngăn chặn ấy sẽ
ngừng nếu chế độ thay đổi quan điểm. Hiện tại, căn cứ vào các hiển thị
cập nhật trên facebook, nhiều nhà hoạt động đã bị truy tố về tội "lạm
dụng tự do dân chủ" và có khuynh hướng là bất cứ điều gì được đăng trên
các trang mạng đều có thể nhanh chóng trở thành bằng chứng kết tội. "Ở
Việt Nam, có một câu nói," Trang cho biết, "chúng ta có tự do ngôn luận
nhưng chúng ta không có tự do sau ngôn luận".
Những rắc rối này vẫn không khiến Trang phẫn nộ với Facebook. Cô nói
rằng: "Nếu không có Facebook, có lẽ sẽ không có các nhóm bất đồng chính
kiến ở Việt Nam." Nhưng trong suy nghĩ, cô cũng có một vài đề nghị thay
đổi cụ thể: Hãy xem xét kỹ hơn về quy trình báo cáo lạm dụng, đòi hỏi
danh tính nguồn gốc nhiều hơn đối với những người sử dụng chính sách báo
cáo, và có hình phạt cho bất cứ ai thực hiện những báo cáo sai sự thật.
Đấy là những thay đổi đơn giản, nhưng khi dàn trải ra trên một tỷ người
sử dụng, chúng sẽ có ảnh hưởng rất lớn. Với nhiều tự do hơn cho cả các
nhà hoạt động lẫn những nhóm thù địch với họ, Facebook sẽ là một mớ hỗn
độn. Câu hỏi lớn hơn là liệu ba năm sau cuộc cách mạng Mùa Xuân Ả Rập,
Facebook có sẵn sàng nới lỏng các hạn chế của mình, và liệu các blogger
dễ bị tổn thương có còn tồn tại được chăng nếu FB không thực hiện được
điều ấy.
"Tôi chỉ muốn Facebook giúp đỡ họ", Trang nói. "Đây là một cuộc đấu tranh cho dân chủ tại Việt Nam".
----------------- oOo -----------------
FACEBOOK'S REPORT ABUSE BUTTON HAS BECOME A TOOL OF GLOBAL OPPRESSION
Tools designed to fight trolls are being used to crack down on dissent
By Russell Brandom
"All the army forces inside and outside the barracks, assemble," the
Facebook post reads. "Read our commands carefully before the raid." A
few lines later. "Don't comment. Don't curse. Just report them."
It's military talk, but they're not soldiers. It's a Facebook raid, conducted on July 12th against an independent Vietnamese news site called the Khmer Krom News. Below the post, dozens of comments weigh in with support: "Damn them, let’s finish them off," and "I set up dozens of accounts for this =))"
It's military talk, but they're not soldiers. It's a Facebook raid, conducted on July 12th against an independent Vietnamese news site called the Khmer Krom News. Below the post, dozens of comments weigh in with support: "Damn them, let’s finish them off," and "I set up dozens of accounts for this =))"
"Don't comment. Don't curse. Just report them."
The publication had been too critical of the government, it turns
out, and even though most of the commenters are civilians, they’re ready
to suit up to make sure the paper can’t keep publishing its critical
views. The strategy is simple — rack up enough abuse reports to knock
the site off Facebook, effectively cutting it off from its audience.
It's a surprising tactic, but it works. Vietnamese groups have counted
44 different journalists and activists who have had their accounts taken
down in recent months, including countless more publications. For many,
like the journalist Liberty Melinh, the shutdown turns into a permanent
hiatus.
This isn't the first time activists have run into trouble on
Facebook. Despite the service's much-feted role in the Arab Spring, it's
also been a place where hostile regimes and their supporters can chase
down opposition figures, whether it's Assad-friendly hackers in Syria or
Putin-friendly trolls in Russia. But Vietnam is the first place where
Facebook’s own policies have been singled out for enabling attacks — in
particular, the service's "Report Abuse" button, which is used to flag
content that's hostile or inappropriate. The button is designed to
protect Facebook users from the same threats and abuse that often run
rampant on Twitter and Tumblr, but as the raid shows, that protection
can also be used as a tool for stifling dissent.
Facebook says the "report abuse" button is just one of many tools the
company looks at when removing content. "Convincing lots of people to
report something won’t cause the information to be taken down or hidden
unless there’s something else about it that violates our policies," the
rep told us. But it's unclear which policy Trang and the other
journalists might have violated, particularly since most of the sites
were later reinstated. Facebook declined to comment on particular cases
in Vietnam.
But after dozens of cases, the pattern is clear enough. If you swarm a
page or a person with enough abuse reports, you can kick them off
Facebook. Pro-government forces in Vietnam have learned how to do it,
and they’re using it to devastating effect.
"By now, it's hundreds of pages that have been knocked down."
"By now, it's hundreds of pages that have been knocked down."
For journalist Pham Doan Trang, it's meant that the free space of
Facebook has become effectively controlled by her political opponents.
"They have been escalating since mid-June," Trang says, "by now, it’s
hundreds of pages that have been knocked down," both from individuals
and larger publications. Generally, the pages were taken offline through
Facebook raids like the one that targeted Trang — a large group of
people all pressing the Report Abuse button at once. Anything they were
trying to say is effectively silenced, whether it’s breaking news or
reports from a protest.
Because of Facebook’s semi-anonymous nature, it’s also difficult to
say exactly who is running the accounts that organize the raids.
Vietnam's propaganda office employs almost 1,000 "opinion shapers,"
tasked with influencing online opinion in the government’s favor, but
many of the people involved in the attack say they are simply supporters
of the government. Reached by The Verge, one said he didn’t work for
the government, but that "I protect them without receiving any benefit
or money." As a result, it's hard to prove to Facebook that the raid was
a government-sponsored attack rather than a garden-variety flame war.
"This is a fight for democracy in Vietnam."
The problems have led many to question Facebook's approach,
particularly among web activists. "I would prefer that companies not
regulate content," says Jillian C. York, a director at the Electronic
Frontier Foundation. "But if they have to, they need to be clear about
their rules, and I don't think there's ever a reason they should report
political opposition parties." At the same time, Facebook's global
status means it has to find a single set of rules for its operations all
across the world. In other countries, the rules come under fire for not
restricting enough content, as when groups like ISIS try to use
Facebook as a platform to spread their message.
In countries like Vietnam, there's also the real risk that ending up
on the wrong side of the government will endanger Facebook's ability to
operate in the country at all. More than two-thirds of the country use
the service — a full 25 million in all — but until 2011, Facebook faced a
countrywide block in Vietnam over concerns of spreading discontent, and
it's easy to imagine the block returning if the regime has a change of
heart. Already, activists have been prosecuted for "abusing democratic
freedoms" based on status updates, and there's a sense that anything
posted on the site could quickly turn into evidence. "In Vietnam,
there's a saying," Trang says, "we have freedom of expression but we
don't have freedom after expression."
Trang still isn't angry at Facebook for the troubles. She says that
"without Facebook there would be almost no dissident groups in Vietnam."
But she also has a few specific changes in mind: add more review to the
Report Abuse process, require more background on users who report, and
institute penalties for anyone making a report that's found to be phony.
They're simple changes, but spread across a billion users, they could
have a huge effect. It would be a messier Facebook, with more freedom
for activists and more freedom for hostile groups too. The bigger
question is whether, three years after the Arab Spring, Facebook is
willing to loosen its restrictions, and whether vulnerable bloggers can
survive if it doesn’t. "I just want Facebook to help these people,"
Trang says. "This is a fight for democracy in Vietnam."