Một giáo sư gốc Việt giảng dạy ở Pháp nói đã đến lúc Đảng cộng
sản cần "nới lỏng" để trao trả quyền lực cho nhân dân, chứ không chỉ
giới hạn ở việc lấy ý kiến cho bản Dự thảo Hiến pháp chính thức mà chính
quyền đang tiến hành hiện nay.
Trao đổi với BBC Việt ngữ từ Đại học Toulouse hôm 08/2/2013, Giáo sư
Nguyễn Tiến Dũng nói ông hy vọng rằng đợt sửa Hiến pháp lần này sẽ là
một bước "nhân nhượng" của Đảng để tự "giảm bớt quyền lực."
Ông nói: "Người ta đã nhận thấy người ta không có khả năng ôm đồm
quyền lực nữa như là Đảng Cộng sản nghĩ, thì đây là một sự mặc cả giữa
Đảng và nhân dân Việt Nam.
"Đảng Cộng sản vẫn có thể sau lần này giữ một vai trò quan trọng
nhưng không còn có thể, nói thẳng ra, là độc tài như trước được nữa."
Giáo sư Nguyễn Tiến Dũng (đứng) cho rằng Đảng Cộng sản nên nhân nhượng và tự giảm bớt quyền lực
Giáo sư Dũng tin rằng Đảng hiện đang có một vấn đề tâm lý cần vượt
qua "là nỗi sợ phải từ bỏ quyền lực" mà từ lâu vẫn độc quyền do xuất
phát từ điều mà ông gọi là "tính tham quyền lực."
Ông cho rằng việc người dân và các giới, trong đó có giới trí thức tư
vấn cho Đảng về một "lộ trình chuyển giao quyền lực" được hiểu là diễn
ra trong hòa bình, công bằng, tránh bạo lực, là "quan trọng" để Đảng có
thể tiến hành công việc "nới lỏng và bàn giao quyền lực"
Ông nói: "Hiến pháp sẽ không thể hiện điều đó nhưng chuyện đàm phán
để có được điều đó theo tôi rất quan trọng để có thể có được Hiến pháp
mới.
"Và về phía những người không thuộc phía Đảng mà bây giờ muốn Đảng
nới bỏ quyền lực ra thì cũng cần có sự đảm bảo cho những người ở trong
Đảng hiện tại những sự đảm bảo nhất định thì họ mới có thể yên tâm nới
lỏng quyền lực của mình ra."
Trong khi cho rằng lần sửa đổi Hiến pháp lần này là một "cơ hội" của
toàn dân, nhà khoa học cũng tin rằng việc đi tới cải thiện xã hội, trong
đó có việc thay đổi, sửa đổi Hiến pháp, là một "trách nhiệm" và một sự
nghiệp "không có điểm dừng" của người dân.
Ông Dũng nói: "Nhiệm vụ của người dân là phải tiếp tục tìm cách thay
đổi xã hội cho tốt hơn, việc thay đổi xã hội là một chuyện lâu dài và
không có điểm nào là điểm dừng, chứ không phải là nếu không được nghe
thì thôi, thì bỏ cuộc, vì cứ như thế sẽ không đi đến đâu."
'Điều dân mong muốn'
Trong bài viết mới công bố của mình trên mạng Internet với tựa đề
"Hiến pháp nào cho Việt Nam?," Giáo sư Dũng lưu ý mười nguyên lý mà một
bản Hiến pháp cần tôn trọng và thể hiện là pháp trị, logic, nhân quyền,
xã hội, bảo vệ, dân chủ, phân quyền - kiểm soát lẫn nhau, minh bạch, tự
quản, hòa bình và trung lập.
Ông cho rằng về mặt bản chất, hiến pháp Việt Nam là một "hiến pháp
Đảng trị" chứ không phải là dân chủ hay luật trị vì theo ông "dân không
được bầu ra lực lượng lãnh đạo cao nhất (Đảng) và Đảng không chịu sự
kiểm soát thực sự nào từ phía nhân dân."
Nhà khoa học nhắc tới hiện tượng "ôm đồm quyền lực" trong một thể chế
mà ông gọi là "chính quyền cảnh sát." Ông viết: "Đảng không những nắm
chính quyền, mà còn muốn kiểm soát chặt chẽ tất tật mọi thứ trong xã
hội: kinh tế, chính trị, thông tin, văn hóa, tư tưởng, giáo dục, v.v..."
Bình luận về nguyên lý "bảo vệ" của Hiến pháp và đặt câu hỏi "Hiến
pháp bảo vệ ai?," nhà toán học viết:"Chính quyền do dân lập nên và vì
dân, chứ không phải là vì bản thân cái chính quyền, chính quyền có phải
hy sinh để bảo vệ quyền lợi của nhân dân, của dân tộc, thì cũng phải hy
sinh."
Sau khi cho rằng bản dự thảo Hiến pháp chính thức của chính quyền có
nhiều "vấn đề nổi cộm," nhà khoa học nhấn mạnh: "Để có được một hiến
pháp tiến bộ, nhân dân Việt Nam phải ngồi cùng với Đảng Cộng sản VN để
sửa hiến pháp.
"Nhưng không phải là sửa theo kiểu dự thảo 01/2013, mà sửa một cách
cơ bản, đàng hoàng, dựa trên một mô hình tổ chức mới về chính trị hợp lý
hơn dân chủ hơn, có sự kiểm soát tốt hơn, minh bạch hơn, dễ chống tham
nhũng hơn, v.v...
"Toàn bộ các nguyên lý cơ bản của một hiến pháp dân chủ tiến bộ phải
được tôn trọng trong một hiến pháp mới, đấy mới là điều mà nhân dân Việt
Nam mong muốn," ông lưu ý.
Hiện đang có nhiều ý kiến về việc nên hay không nên tham gia đóng góp
cho lần sửa đổi Hiến pháp 1992 đang diễn ra, trong đó, có ý kiến phê
phán nói chính quyến đặt thời hạn ba tháng để dân góp ý là "quá ngắn và
bất hợp lý," trong khi đề dân cần có nhiều thời gian hơn để tìm hiểu và
chính quyền cũng cần mở rộng việc thông tin, tuyên truyền cũng như tổ
chức các diễn đàn thảo luận.
Trong lúc có ý kiến tin rằng không nên tham gia đóng góp cho Dự thảo
vì bản đề án của Chính quyền là "áp đặt," "dân chủ hình thức," thậm chí
là "câu giờ" hay "giả hiệu," nhiều diễn đàn đã được mở ra trên mạng.
Gần đây, một bản kiến nghị về Hiến pháp mới đã được đại diện các trí
thức, nhân sỹ và quần chúng giao cho chính quyền đầu tháng Hai với hơn
hai nghìn chữ ký đi kèm vào thời điểm đó.
