Nguyễn Hưng Quốc
Cô Nguyễn Phương Uyên, sinh viên đại học Công
nghệ Thực phẩm, bị công an bắt đi từ nhà trọ hôm 14/10 với cáo buộc tham
gia rải truyền đơn kêu gọi chống Trung Quốc và chống tham nhũng
Nguyễn Phương Uyên là sinh viên Trường Đại học Công nghiệp Thực phẩm
thành phố Hồ Chí Minh. Nhà em ở Bình Thuận. Để theo đuổi việc học, em
phải thuê nhà ở trọ với bạn bè. Trưa ngày 14/10/2012, khoảng 10 công an
ập vào nhà trọ của các em, bắt Uyên cùng với ba người bạn khác. Ba người
bạn ấy, sau đó, được tha về, riêng Uyên thì bị chở đi đâu đó, biệt
tích.
Bố mẹ của Uyên, từ Bình Thuận, tất tả chạy đến công an quận Tân Phú
tìm con. Công an ở đó chối phăng, bảo là không hề bắt ai cả. Bạn học của Uyên viết thư gửi Chủ tịch nước Trương Tấn Sang để kêu cứu.
Bức thư được đăng tải rộng rãi
trên khắp các cơ quan truyền thông quốc tế cũng như trên các tờ báo
mạng thuộc lề trái tại Việt Nam. Ông Trương Tấn Sang im lặng. Công an
cũng im lặng.
Cuối cùng, gần 10 ngày sau, bố mẹ của Uyên mới biết con mình bị giam giữ tại tỉnh Long An
với tội danh “tuyên truyền chống nhà nước”. Các bạn học của Uyên thì
cho biết cô ấy chỉ tham gia tuyên truyền chống Trung Quốc mà thôi. Một
người bạn bị bắt một lần (sau đó được thả) với Uyên kể, ở văn phòng công
an phường Tây Thạnh, Tân Phú, khi bị công an hỏi, Uyên đáp: “Cháu ghét
Trung Quốc.”
Chưa biết chính quyền Việt Nam sẽ đối xử với Nguyễn Phương Uyên như
thế nào. Chỉ biết là, từ mấy tuần vừa qua, vụ bắt bớ một nữ sinh nhỏ
nhắn, hiền lành như thế đã gây chấn động dư luận. Vào internet, thấy ở
đâu người ta cũng bàn luận. Ở đây, nổi bật lên hai hình ảnh đối nghịch:
một mặt, cô gái còn trẻ măng, đeo kính cận, mắt sáng và nụ cười hiền,
không làm gì khác ngoài việc bày tỏ thái độ chán ghét Trung Quốc; mặt
khác, hình ảnh công an hành xử như những tên côn đồ: chúng ập vào nhà
trọ bắt em rồi chối biếng là không biết gì về vụ bắt bớ ấy cả.
Vụ bắt bớ Nguyễn Phương Uyên khiến nhiều người liên tưởng đến cô bé Malala Yousafzai, người Pakistan, bị hai tên sát thủ Taliban bắn vào đầu vào ngày 9 tháng 10.
Báo chí tường thuật: hôm ấy, trên một chiếc xe buýt, Malala và các
bạn cùng nhau chuyện trò và hát hò với các thầy cô giáo. Vừa mới thi
cuối học kỳ, ai cũng vui vẻ. Nhưng khi chiếc xe vừa ra khỏi thành phố
Mingora thì có hai người đàn ông cầm súng chận lại. Chúng bước lên xe,
hỏi: “Đứa nào là Malala Yousafzai?” Mọi người đều im lặng, nhưng một
cách tự phát, một số em quay nhìn Malala. Theo hướng mắt ấy, hai tên sát
thủ nhận diện ra ngay được Malala. Không nói không rằng, một tên giơ
sung lên, chĩa thẳng vào em. “Đoành! Đoành”. Hai phát súng vang lên khô
khốc. Một phát trúng đầu và một phát trúng cổ. Sẵn trớn, tên sát thủ bấm
cò, bắn thêm hai phát nữa vào đám bạn của Malala khiến hai em bị
thương. Xong, chúng xuống xe. Và tẩu thoát.
Tại sao các tên Hồi giáo quá khích lại muốn giết một nữ sinh mới 15 tuổi như vậy?
Có hai lý do chính: Thứ nhất, em đi học, và thứ hai, em khuyến khích các bạn gái ở địa phương cùng đến trường đi học như em.
Với những người bình thường, hai lý do ấy hầu như không thể tin được.
Tại sao đi học và khuyến khích bạn bè đi học mà lại bị thù ghét và bị
bắn một cách dã man như vậy? Nguyên nhân: Taliban chủ trương phụ nữ thì
phải ở nhà. Và phải mù chữ.
Chủ trương quái đản ấy đã được nhiều người biết. Người ta biết, cho
là quái đản, và rồi, quên phắt đi. Người ta lại quay cuồng với đời sống
hàng ngày với vô số những lo toan của chính họ. Taliban dường như thuộc
về một thế giới khác. Bây giờ, trước sự việc một cô bé ngây thơ, mới 15
tuổi đầu, bị bắn một cách tàn nhẫn như vậy, người ta sững sờ và thấm
thía hơn về tính chất man rợ của những kẻ cuồng tín. Càng thương Malala
bao nhiêu, người ta càng căm ghét Taliban cũng như các lực lượng Hồi
giáo cuồng tín bấy nhiêu. Lần đầu tiên tại Pakistan, tất cả các đảng
phái chính trị cũng như các tôn giáo đều thống nhất với nhau trong việc
lên án hành động vô nhân đạo của Taliban và cùng cầu nguyện cho em
Malala.
Phát biểu trước bệnh viện Birmingham ở Anh trong chuyến thăm viếng
Malala đang được điều trị, ông Yousafzai, bố của Malala, tuyên bố: “Khi Malala ngã xuống, nước Pakistan đứng dậy và cả thế giới trỗi lên.”
Bởi vậy, nhiều người mới nhận định: trong cuộc khủng bố nhắm vào em
Malala, kẻ bị thua cuộc trước hết chính là Taliban. Chúng hiện hình,
trước mắt thế giới, như một lũ ác quỷ. Ngay những người theo Hồi giáo
cũng không thể biện minh được cho chúng. Chúng trở thành những phần tử
cô đơn. Hung hãn nhưng cô đơn. Trong khi đó, hào quang chung quanh em
Malala lại tỏa sáng. Như một thiên thần.
Vụ bắt bớ Nguyễn Phương Uyên ở Việt Nam cũng vậy.
Lâu nay, ai cũng biết chính phủ Việt Nam độc tài và tàn bạo. Tính
chất độc tài và tàn bạo ấy thể hiện, trong mấy năm gần đây, qua các vụ
đàn áp biểu tình và đàn áp các nông dân chống nạn cướp đất, và qua các
phiên tòa xét xử những người đòi tự do hoặc phản đối Trung Quốc, từ vụ
Cù Huy Hà Vũ đến vụ Điếu Cày Nguyễn Văn Hải, Tạ Phong Tần, Phan Thanh
Hải, Việt Khang… Nhưng dù sao, hình ảnh hiên ngang của những người ấy
phần nào cũng làm mờ nhạt tính chất nạn nhân của họ. Người ta nhìn họ
như những anh hùng mà có khi quên họ, trước hết, là những nạn nhân.
Nguyễn Phương Uyên thì khác. Em chỉ là một sinh viên. Em nhỏ nhắn và
yếu đuối. Em hồn nhiên và còn vô tư lắm. Em chỉ có một vấn đề, như chính
em thừa nhận: Em “ghét Trung Quốc”.
Trước hình ảnh nhỏ nhoi và yếu ớt ấy, hình ảnh mười tên công an ập
vào nhà trọ bắt em, hình ảnh công an phường và công an quận bai bãi chối
việc giam giữ em, hình ảnh cả một hệ thống tuyên truyền của nhà nước
xúm vào xuyên tạc và bôi nhọ em, và cuối cùng, hình ảnh cả một guồng máy
quyền lực âm mưu giày xéo lên em bỗng dưng đậm nét thêm lên.
Tính chất nạn nhân của Nguyễn Phương Uyên càng được tô đậm, tính chất
độc tài và tàn bạo của chính quyền cũng theo đó bị gia tăng theo cấp số
nhân.
Ít nhất dưới mắt dư luận, trong cũng như ngoài nước, với người Việt
Nam cũng như người ngoại quốc, kẻ thua cuộc vẫn là nhà cầm quyền.