GS Nguyễn Văn Tuấn
Cảnh sát Ukraina quì xin lỗi người biểu tình
Tôi cảm thấy không thoải mái và khó chấp nhận khi người ta vin vào
câu “Ăn cây nào, rào cây ấy” để biện minh cho những hành động sai trái
của những người mà họ từng chịu ân huệ. Báo Điện tử ĐCSVN giải thích câu
này rằng: “Đây là lời khuyên về đạo đức, lối sống, đề cập đến quyền lợi
và trách nhiệm của người được hưởng lợi ích. Hễ nơi nào hoặc ai cho ta
hưởng quyền lợi gì thì ta phải phục vụ cho người ấy, nơi ấy”. Có lẽ lí
giải này (hay quan điểm?) giải thích tại sao vài quan chức VN – có thể
họ từng được đào tạo ở Nga – có xu hướng ủng hộ Nga trong tranh chấp với
Ukraina. Nhưng theo tôi thấy, đó là một thái độ mù quáng và nguy hiểm.
Hình như người Việt có xu hướng “Ăn cây nào, rào cây ấy” rất mạnh. Có
lần tôi tường thuật những hành động thô của vài du khách Nga ở Nha
Trang và kèm theo câu nói đùa (tôi nói rõ là ‘nói đùa’) rằng họ xuất
phát từ thế giới man rợ, và thế là có người phản đối kịch liệt. Họ viện
dẫn rằng họ hiểu về văn hoá Nga vì từng đi học bên Nga, nên tin rằng
người Nga không có hành động thiếu văn minh như thế. Tôi phải khâm phục
tính chung thuỷ của họ đối với nước Nga. Việt kiều Mĩ cũng thế, họ lúc
nào cũng nghĩ Mĩ là số 1 trên thế giới, và sẵn sàng bảo vệ cho nước Mĩ,
giá trị Mĩ, bất kể Mĩ làm đúng hay sai. Ở Úc cũng vậy, nói chuyện với
đồng hương ở Úc tôi dễ nhận ra rằng lúc nào họ cũng nghĩ Úc là thiên
đàng, và tất cả những gì Úc làm là chuẩn mực. Dù hải quan Sydney hành hạ
và kì thị khách Việt Nam cỡ nào, họ cũng tìm lí do để biện minh cho hải
quan Úc. Tôi ngạc nhiên là ngay cả người Úc sinh đẻ ở Úc cũng không mù
quáng như người Việt ở Úc. Tất cả chỉ vì câu “ăn cây nào rào cây ấy”.
Một thái độ mù quáng như thế rất nguy hiểm. Giả dụ rằng quân đội Nga
xâm lăng các nước trong khối XHCN cũ như Hung, Ba Lan, Tiệp, Ukraina,
Latvia, v.v. thì thái độ của VN như thế nào? Có lẽ nhiều người từng được
giáo dục ở Nga sẽ ủng hộ Nga, và họ sẽ viện dẫn nhiều lí do lịch sử
(bất kể vô lí cỡ nào), nhưng có lẽ trong tiềm thức họ cảm thấy có nghĩa
vụ phải ủng hộ cái đất nước đã dạy dỗ mình. Thế có phải là nguy hiểm
không. Để cho cảm tình chi phối và ủng hộ một cách mù quáng như thế thì
có khác gì mình là người thiếu suy nghĩ và không phân biệt được đúng với
sai. Tôi có thể so sánh với một động vật khác, nhưng e rằng như thế thì
quá đáng, nên xin ngừng ở đây.
Dĩ nhiên, tôi chỉ nói số đông, chứ không phải ai cũng thế, vì có
người vẫn bình tĩnh không chạy theo tâm lí bầy đàn. Tôi có quen và từng
giúp một em nghiên cứu sinh ở Hà Nội, em này làm luận án tiến sĩ ở China
và đạt kết quả xuất sắc. Khi tôi gặp em ở Hà Nội, em kéo tôi ra ngoài
nói: Nói để thầy yên tâm, em học với họ nhưng em lúc nào cũng cảnh giác
họ, chứ không phải “ăn cây nào, rào cây ấy” đâu. Tôi thích em bác sĩ này
vì em là người Việt Nam đích thức và không chạy theo đám đông. Riêng cá
nhân tôi thì tôi biết mình chung thuỷ với ai: đó là Việt Nam. Cho dù
tôi đã ở xứ này hơn nửa đời người, cho dù xứ này đã cưu mang tôi trong
lúc khó khăn và đã cho tôi một sự nghiệp, nhưng tôi không bao giờ xem
đây là tổ quốc. Có lẽ con tôi xem đây là tổ quốc, là quê hương của nó,
nhưng tôi thì không. Tôi có nghĩa vụ đóng góp cho đất nước này như là
một lời cảm ơn, nhưng tôi không bao giờ ủng hộ một cách mù quáng bất cứ
chính sách gì của họ đối với VN. Tôi cũng không thể nào ủng hộ VN nếu VN
đi xâm lăng nước khác.
“Ăn cây nào rào cây ấy” theo tôi hiểu là xuất phát từ Tàu (食树护树), với
hàm ý chịu ơn ai thì phải bênh vực người đó. Người Tàu còn sáng chế ra
câu "Ai cháo đái bát" để hạ thấp người có tính khẳng khái. Người Tàu họ
“sáng chế” ra quan điểm đó để điều khiển thần dân. Có lẽ chính vì quan
điểm này mà bao nhiêu người trong hệ thống công quyền sẵn sàng đánh đập
dân chúng nhân danh trung thành với cái nhà nước mà họ được hưởng lợi.
Họ muốn "ăn cây nào rào cây đó" và không muốn bị chê là "ăn cháo đái
bát". Họ bị tư duy của Tàu điểu khiển và trở thành nô lệ. Đúng như tác
giả Đào Hiếu viết (và tôi xin trích):
“Ăn cây nào rào cây nấy trở thành lá bùa hộ mạng cho nhiều
loại người: anh công an xua đuổi những người biểu tình đòi trả
ruộng vườn đất đai bị “quy hoạch” để chia lô bán cho các công ty
nước ngoài, anh công an còng tay người xuống đường chống Trung
Quốc chiếm Hoàng Sa, Trường Sa, anh bộ đội xả thân ngoài chiến
tuyến, anh công chức suốt đời im lặng trước những âm mưu tham
nhũng, hối lộ, chạy chức chạy quyền trong cơ quan nhà nước,
thầy giáo cô giáo ‘hô khẩu hiệu’ trong lớp học, sinh viên nhai đi
nhai lại những sáo ngữ trong triết học Mác Lê-nin, nhà văn nhà
báo uốn cong ngòi bút vẽ rắn thành rồng vẽ gà thành phượng,
anh công nhân miệt mài trong nhà máy đầy khói bụi với đồng
lương chết đói… tất cả chỉ vì đạo lý 'ăn cây nào rào cây
nấy”.
Nhiều người Việt Nam được đào tạo từ nhiều nước trên thế giới. Trước
đây ở miền Nam thì các nước có công đào tạo chuyên gia Việt Nam là Pháp,
Mĩ, và Úc; còn miền Bắc thì Nga và các nước trong khối XHCN. Sau này
thì danh sách mở rộng hơn, và con số có thể lên đến cả trăm nước. Với lí
giải của Báo Điện tử ĐCSVN, khi thế giới có tranh chấp thì người được
đào tạo từ nước nào sẽ có nghĩa vụ ủng hộ nước đó. Nếu cứ chiếu theo
quan điểm “ăn cây nào rào cây ấy” thì có lẽ Trịnh Công Sơn phải đội mồ
sống lại để ca bài “Gia tài của mẹ / một bọn lai căng / một lũ bội
tình”.
Nên dẹp bỏ thói "ăn cây nào rào cây nấy", mà nên tôn trọng lẽ phải, bình đẳng và công lí.