Hà Vũ Trọng
Để
đấu tranh chống nạn mù chữ ở dân chúng tuổi thành niên trên khắp các
lãnh thổ bao la của Liên bang Sôviết, Nghệ sĩ Nhân dân Sôviết Sergey
Merkurov đã nhận sứ mệnh thiết kế một cuốn sách học 36 mẫu tự Kirin
trong Tiếng Nga, được minh hoạ thành 36 kiểu hấp dẫn và thật dễ hấp thu,
vỏn vẹn 36 trang. Điều đáng ngạc nhiên tới mức khó tin là cuốn sách này
được phát hành năm 1931 dưới điều kiện của một xã hội tưởng như không
có sex. Qua đó, nó cũng phản ánh những thái độ tự do “phóng túng” nào đó
trong thời kì trước Stalinist. Vậy cuốn sách học chữ cái này có gì đáng
tò mò?
Trong cuốn sách minh hoạ bằng màu nước có tên là Bảng chữ cái huê tình Sôviết (Советская
эротическая азбука), Merkurov vẽ nên bố cục các mẫu tự thành những cảnh
huê tình của nam nữ giao hoan, kết hợp những hình tượng thần thoại như
Dương thần và thần Ái tình, v.v… Tất cả tràn ngập hành vi và các tư thế
giao hợp đủ kiểu theo trí tưởng tượng, khiến ta có thể gọi đây là một
cuốn “Kama Sutra bằng mẫu tự”. Nhìn xem những con chữ ăn nằm với nhau đủ
mọi tư thế thú vị, có lẽ là cách “dụ dỗ” người lớn học chữ nhanh nhất,
hiệu quả nhất. Không phải chỉ những chữ số như 69 kích thích trí tưởng,
mà ở đây, trong cái bảng mẫu tự Kirin còn gọi là azbuka, mỗi chữ cái
được tạo hình bằng những thân thể giao hoan, và tự tìm khoái lạc trong
khuôn chữ của chính nó. Trong khi có những con chữ mang tính nhân hình
dễ tưởng tượng ra những tư thế hớ hênh và gợi dục như V, hoặc M, lại có
những chữ cái khó khăn như Ж, Ф khiến ta thán phục cái cách mà người hoạ sĩ đã khéo xử lí cái cách “nhào lộn” cho chúng.
Hoạ sĩ thiết kế cuốn “bí kíp” cho cuộc vận động học chữ cái là Sergey Merkurov (1881—1952)
người Armenia gốc Hilạp, vốn là nhà điêu khắc vĩ đại nhất của Sôviết,
Nghệ sĩ Nhân dân của Liên bang Sôviết, tác giả của nhiều tượng đài hoàng
tráng lớn nhất về Joseph Stalin và V. I. Lenin. Ông cũng là bậc thầy về
đắp mặt nạ người chết, và đã đưa tay nghề này lên tầm nghệ thuật cao.
Ông để lại một bảo tàng mặt nạ đắp sau khi chết của
khoảng 300 nhân vật văn hoá và chính trị của Nga và Sôviết, như Leo
Tolstoy, Lenin, Esenin, Blok, Maiakovsky, Gorky, Stalin, Frunze,
Krupskaya, Dzerzhinsky… Mới đây, cuộc triển lãm ở Gorki Leninskiye (Bảo
tàng Lịch sử Lenin), trưng bày loại hình nghệ thuật u ám này của
ông, đã khiến công chúng trải qua một cú sốc khi nhìn kĩ lại từng gương
mặt sau khi chết (trong đó có nhiều cái chết rất mờ ám) của các nhân
vật Cách mạng Bolshevik trong một thời kỳ lịch sử với nền chính trị bạo
liệt nhất. Riêng cuốn sách Bảng chữ cái huê tình Sôviết là một tác phẩm
đáng ngạc nhiên, cho thấy tính đa diện của người nghệ sĩ này khi phóng
túng bằng bút cọ thay cho búa đục đối với những tượng đài lãnh tụ.
Các minh hoạ tuyệt diệu 36 chữ cái như
thể 36 bức thánh tượng icon mang tính “báng bổ”, rõ ràng được cảm hứng
từ trí tưởng tượng “truỵ lạc” của nghệ thuật Hilạp và Lamã cổ đại, được
hỗ trợ bằng những hình tượng thần Ái tình đang hưng phấn cùng những
dương vật chắp cánh bay lượn như những thiên thần hoặc Thánh Linh giáng
hiện, trong khi những Dương thần đắm chìm trong những cảnh truy hoan tập
thể, và không thiếu cảnh đồng tính nam và nữ. Mỗi chữ cái trình bày và
trang trí giống với những chữ hoa lớn đầu tiên mở đầu trân trọng cho mỗi
chương kinh sách thời Trung cổ.
Cuốn sách học chữ cái bằng hình ảnh huê
tình này, không chỉ là chứng cứ về một số nỗ lực kì lạ của nước Nga
Sôviết đã từng toan tính đem dục tính vào những con chữ làm phương tiện
giáo hoá giai cấp công nhân xoá mù chữ, mặc dù các đồng chí nào mà chẳng
thíchsex! Dù sao, ngày nay cuốn sách này vẫn còn là cách khá hiệu quả
cho cả những ai chưa có cơ hội nắm bắt được bảng chữ cái Kirin kì quặc
và rất khó nhớ này.
Trang WordPress của Ross Wolfe
