Đông A
Phong
trào Con đường Việt Nam (PTCĐVN) vẫn đang thu hút sự chú ý của dư
luận trên mạng. Đến nay đã có phản
hồi công khai của một số người được PTCĐVN mời. Đa số những người
phản hồi công khai đều từ chối hay hàm ý từ chối tham gia Phong trào.
Cho đến nay tôi mới thấy có 2 người đồng ý tham gia Phong trào: ông
Nguyễn Công Huân, admin của trang web Dân luận, hiện đang ở hải ngoại,
và ông Trần Văn Huỳnh, thân phụ của ông Trần Huỳnh Duy Thức, ở Việt Nam
(ông Trần Văn Huỳnh không trả lời công khai là tham gia Phong trào,
nhưng căn cứ theo một bức thư email riêng mà ông
Châu Xuân Nguyễn công bố, ý tứ trong bức thư đấy có thể cho thấy ít
nhất ông Trần Văn Huỳnh ủng hộ Phong trào và cho biết Trần Huỳnh Duy
Thức có nhờ ba mình giúp đỡ Lê Thăng Long "để tiếp con đường đã chọn".
Tuy nhiên xin lưu ý mọi thông tin trên mạng đều có thể là giả).
Danh
sách những người được PTCĐVN mời có những điểm thú vị. Thoạt nhìn
bản danh sách đấy có vẻ như rất lộn xộn, nhưng nhìn kỹ một chút có thể
thấy logic của nó. Dường như đấy là một tập hợp những người của công
chúng, có ít nhiều quan tâm tới những vấn đề chính trị xã hội của đất
nước, và đã từng có những hành động mang tính chính trị xã hội nhất
định. Đa số những người được mời đó dường như đã hình thành từng nhóm có
những khuynh hướng chính trị xã hội nhất định. Có thể thấy nhóm Diễn
đàn với Nguyễn Ngọc Giao, nhóm IDS với Nguyễn Quang A, nhóm Kiến nghị
cải cách với Hồ Tú Bảo, nhóm Bauxite với Nguyễn Huệ Chi, nhóm Thời cơ
vàng với Vũ Minh Khương, nhóm Biểu tình chống Trung Quốc với Nguyễn Xuân
Diện, nhóm Đà Lạt với Hà Sỹ Phu, nhóm cựu Cộng sản với Nguyễn Văn An,
nhóm dissident cũ như Phạm Hồng Sơn, nhóm Phật giáo và Công giáo, đại
diện một số nhóm ở hải ngoại như Nguyễn Gia Kiểng của Thông luận, Võ Văn
Ái của Quê mẹ... và một số người độc lập có tên tuổi như Ngô Bảo Châu,
Nguyễn Trần Bạt, Nguyễn Trọng Tạo ... Có những người tôi không xác định
được thuộc nhóm nào. Ví dụ như Phạm Trần Uy, vốn từng làm Phó ban biên
tập thời sự VTV. Theo những tin tức đồn đại, chưa được kiểm chứng, Phạm
Trần Uy từng đưa tin về chuyện công ty của Lê Thăng Long bị điều tra và
do vậy bị mất chức ở VTV. Tôi không thống kê được tuổi tác của những
người được mời, nhưng cảm giác của tôi những người được mời đa số đều đã
già, tầm ngoài 60 tuổi. Có lẽ người trẻ nhất là Giáp Văn Dương thuộc
nhóm Kiến nghị cải cách, tầm khoảng trên 30 tuổi. Thành ra nếu như
PTCĐVN có hình thành được thì có thể thấy đấy là một phong trào già, khó
có thể tạo ra sức hấp dẫn nhất định đối với thanh niên, học sinh. Bên
cạnh đấy tính khả thi tập hợp những nhóm khác nhau đấy vào một phong
trào, theo đánh giá của tôi là không tưởng. Ví dụ, Diễn đàn không thể
đứng chung với Thông luận, tuy cả hai đều ở Pháp, chống Cộng không thể
đứng chung với Cộng sản như ông Châu Xuân Nguyễn, người được mời khẳng
định. Thành ra về mặt nhân sự, PTCĐVN có vẻ hoặc mang tính không tưởng,
hoặc duy ý chí.
Đấy là chuyện những người được mời. Vậy còn có ai không được mời thú
vị không? Tôi không thấy Nguyễn Sỹ Bình. Nguyễn Sỹ Bình từng hoạt động
móc nối với Lê Công Định và Trần Huỳnh Duy Thức. Thậm chí cuốn sách Con
đường Việt Nam được Nguyễn Sỹ Bình xuất bản. Như thế có thể suy ra ắt có
chuyện liên quan tới Nguyễn Sỹ Bình. Cũng như vậy, không thấy đại diện
cho Tập hợp Thanh niên Dân chủ của Nguyễn Tiến Trung trong danh sách
mời.
Ngoài chuyện các nhóm trong danh sách mời khó có thể chung cờ, từng
cá nhân được mời một có phản ứng thế nào với lời mời. Tôi vẫn đang quan
sát để có thể tìm thấy những lý do từ chối nhất định. Nhưng tạm thời tôi
chỉ thấy có những lý do sau (ngoài lý do không thể đứng cùng nhau do
khuynh hướng chính trị xã hội khác nhau):
1. Không muốn có những rắc rối với chính quyền (kể cả lý do không
muốn tham gia các phong trào chính trị)
2. Không tán thành cương lĩnh, đường lối của PTCĐVN
3. E sợ nội dung các dàn xếp, trao đổi nội bộ của Phong trào có thể
bị công bố
Tạm thời tôi chỉ thấy có lý do như vậy. Tất cả những lý do khác mà
những người được mời nêu ra để từ chối thực chất chỉ nhằm che dấu 3 lý
do căn bản trên. Chẳng hạn lý do cho rằng PTCĐVN là cạm bẫy của cơ quan
an ninh để từ chối, thật ra, không có cơ sở. Các phong trào hoạt động
chính trị ở cuối thế kỷ 20, đầu thế kỷ 21 khác với các phong trào ở đầu
thế kỷ 20. Điểm khác nhau đó là tính công khai, minh bạch. Nếu một phong
trào đã công khai, thì phong trào đó có do chính quyền dàn dựng hay
không cũng không quan trọng và không có ý nghĩa, bởi vì điểm quan trọng
của một phong trào là ở cương lĩnh, đường lối của nó, chứ không phải ở
người tổ chức, bởi vì một phong trào đã công khai, minh bạch thì người
tổ chức luôn có thể được chọn lựa đúng đắn nhất bởi những người tham
gia. Những người đã dấn thân tham gia các hoạt động chính trị trong một
nhà nước toàn trị tất nhiên đều phải hiểu rằng một khi đã tham gia đều
có khả năng "dấn thân vô là chịu tù đầy, là gươm kề cổ súng kề tai, là
thân sống chỉ coi còn một nửa", bất kể phong trào đó có là cạm bẫy do an
ninh dàn dựng hay không. Không có dấn thân hoạt động chính trị an toàn,
kể cả hoạt động bí mật hay ngầm. Những thứ dấn thân chính trị an toàn
về thực chất không phải là dấn thân chính trị, kiểu như những người đợi
chờ xem đèn của chính quyền mà họ tin cậy bật xanh hay đỏ. Người ta chỉ
có thể sợ một cạm bẫy của cơ quan an ninh khi sợ rằng những dàn xếp nội
bộ không công bố ra công luận bị cơ quan an ninh xùy ra công luận thôi,
và đấy chính là lý do thứ 3 đã nêu ở trên. Lý do cho rằng người đứng đầu
phong trào không có uy tín đủ lớn cũng không đứng vững, bởi vì như đã
nói ở trên điểm quan trọng của một phong trào nằm ở cương lĩnh, đường
lối chứ không ở người khởi xướng. Có nhiều trường hợp, người khởi xướng
chỉ là người đề ra ý tưởng ban đầu và người đứng đầu của phong trào về
sau không nhất thiết phải đúng là người khởi xướng.
PTCĐVN bất kể thế nào vẫn là một hiện tượng đáng nghiên cứu. Điều tôi
muốn thấy là phản ứng của chính quyền như thế nào. Cho tới thời điểm
này tôi chưa thấy phản ứng của chính quyền. Nhưng nếu Phong trào chỉ có 2
người được mời đồng ý tham gia thì có thể nói Phong trào tự nó đã thất
bại và chính quyền chẳng cần phải làm gì cả. Sự thất bại như vậy không
nằm ngoài 4 lý do tôi nêu ở trên.
