Dân nghèo è cổ nuôi cán bộ
Cán bộ xã, thôn đông quá, ngân sách lại không đủ trả lương
nên ở nhiều nơi thuộc tỉnh Thanh Hóa, chính quyền xã bắt dân nghèo è cổ
đóng góp nuôi cán bộ.
Góp thóc nuôi cán bộ ăn không ngồi rồi
Xã Quảng Vinh (huyện Quảng Xương, tỉnh Thanh Hóa) có 15 thôn, 2.000
hộ, 9.500 dân. Suốt quá trình đi thực tế để thực hiện loạt bài này,
chúng tôi chưa thấy nơi nào nhiều cán bộ xã, thôn như ở Quảng Vinh. Phải
mất gần một tiếng đồng hồ, tôi và ông Dư Văn Tâm, Phó Chủ tịch UBND xã
mới thống kê hết số cán bộ xã lẫn thôn ở Quảng Vinh. Mất thời gian là
thế nhưng cũng chẳng thể đưa ra được con số chính xác vì bản thân vị Phó
Chủ tịch xã không nhớ được. Ông chỉ áng chừng khoảng 500 người gì đó,
cả xã và thôn.
Cán bộ đông như châu chấu nhưng ngày làm việc mà trụ sở xã Quảng Vinh vắng tanh
Thuộc diện xã loại 1 theo Nghị định 92 của chính phủ nên Quảng Vinh
có tới 23 cán bộ được biên chế và 22 cán bộ bán chuyên trách. Ngoài 45
cán bộ chuyên trách và bán chuyên trách này, xã còn có thêm 7 người làm
phó các đoàn thể, cán bộ đài truyền thanh, kế toán phụ, văn phòng đảng
ủy, ban liên lạc TNXP… Số cán bộ đông kỷ lục, ông Tâm bảo rằng, cứ trên
có chức danh gì thì cứ theo ngành dọc mà bổ nhiệm cho tới tận từng thôn.
Thành thử có nhiều người ở thôn được gọi là cán bộ nhưng họ làm gì thì
Phó Chủ tịch xã như ông cũng không thể biết.
Xã Quảng Vinh có tới 3 ông bảo vệ. Một ông bảo vệ trụ sở xã, một ông
bảo vệ tượng đài liệt sĩ (dù tượng đài nằm ngay cạnh ủy ban) và một ông
bảo vệ các trạm bơm thủy lợi. Đây cũng là xã mà cán bộ các đoàn thể phủ
tận các thôn, đầy đủ không thiếu một người. Cứ một thôn có 2 người tham
gia phụ trách hoạt động của một đoàn thể. Đoàn thanh niên, hội nông dân,
phụ nữ, cựu chiến binh… 7 đoàn thể, tức có khoảng 14 cán bộ lĩnh vực
này ở một thôn. Cộng thêm Bí thư, trưởng thôn, phó thôn… nữa cũng xấp xỉ
20. Chưa hết, đông nhất ở Quảng Vinh là đội ngũ cán bộ phục vụ an ninh.
Ngoài trưởng và 2 phó công an, xã còn có thêm 15 tổ an ninh trật tự
đóng ở 15 thôn. Mỗi tổ 3 người, công an viên làm tổ trưởng, cộng thêm
lực lượng dân quân 22 vị nữa là 67 người.
Theo Nghị định 92 của Chính phủ, chỉ có cán bộ chuyên trách và bán
chuyên trách thì nhà nước trả lương, còn cán bộ phát sinh xã phải tự trả
phụ cấp cho họ. Được biết, mỗi năm xã Quảng Vinh thu ngân sách tất tần
tật chỉ có 400 triệu, vậy tiền đâu để chi trả cho bộ máy cán bộ quá
khổng lồ hiện tại? Xin thưa, bắt người dân đóng góp là chính. Điều này
đích thân ông Tâm dù không muốn cũng phải thừa nhận: Vì ngân sách không
có nên xã phải bắt người dân đóng góp.
Người dân xã nghèo Quảng Vinh phải góp thóc để nuôi bộ máy cán bộ khổng lồ
Nông dân Quảng Vinh còn nghèo lắm, số hộ nghèo còn tới 30,6%. Trang
trải cuộc sống hàng ngày đã khó huống hồ phải đóng góp để nuôi cán bộ.
Nhưng không đóng không được, bởi tất cả các khoản đều được quy ra thóc,
dân không tự nguyện thì cán bộ lấy lúa ngoài đồng. Đừng có hòng chạy
thoát. Mà giả sử có chạy đợt này thì xã lại ghi vào sổ nợ rồi cho người
đòi liên tục, đòi đến lúc nào thanh toán đủ mới thôi.
Đau ở chỗ, hầu hết cán bộ sống bằng nguồn thóc lúa của dân lại chẳng
phải do dân bầu. Những chức danh như đoàn thôn, cán bộ phụ nữ thôn… đều
theo ngành dọc, cơ cấu lên làm. Mỗi thôn 2 người phụ trách bất kỳ đoàn
thể nào cũng được hưởng phụ cấp 200 cân thóc một năm. Tổng cộng hàng năm
xã Quảng Vinh phải chi trả 105 triệu đồng, chỉ riêng cho cán bộ đoàn
thể cấp thôn. Ngoài ra, ở các tổ an ninh trật tự, cứ hai an ninh viên
thì bằng phụ cấp công an viên, còn riêng 22 vị dân quân tự vệ, mỗi năm
phải trả cho họ 44 triệu đồng…
“Tất cả phụ cấp cho những cán bộ như thế đều được tính bằng thóc.
Cứ đến hạn nhận lương là họ lấy tiền theo giá thóc thị trường. Còn xã
phải thu phí từ hoạt động sản xuất nông nghiệp của người dân vì ngân
sách quá ít ỏi, không gánh nổi. Xã giao chỉ tiêu cho thôn, mỗi thôn 40
triệu đồng, cứ thế mà thu”. Ông Tâm nói.
5 tạ thóc mất 1 tạ phí
Đó là cách tính của nông dân nghèo ở Quảng Vinh. Nếu căn cứ vào cuốn
sổ thanh toán mà mỗi hộ gia đình phải mua với giá 5 ngàn đồng ở xã thì
năm nay họ đang phải chịu 19 khoản phí chính thức, chưa kể những khoản
đóng bên ngoài, không đưa vào sổ. 13 khoản phí xã ban hành, 6 khoản còn
lại nộp cho thôn. Tính bình quân, một năm, dân nghèo xã Quảng Vinh ít
nhất phải mất một tạ thóc cho tiền phí của thôn, của xã. 2.000 hộ là
2.000 tạ thóc. Không có ngoại lệ, cho dù đó là hộ nghèo, người già hay
trẻ nhỏ.
Sổ thanh toán ghi những khoản phí dân nghèo phải đóng
Gia đình chị Phạm Thị Trâm ở đội 5, thôn Thanh Minh có 6 người nhưng
chỉ được 2 sào ruộng. Bao nhiêu năm nay họ không thoát khỏi “án” hộ
nghèo, nhưng lý do chính không chỉ vì ít ruộng. Mỗi năm, 2 sào ruộng làm
2 vụ, năng suất như hiện nay được tầm 5 tạ thóc. Nhưng với các khoản
phí được chia rõ ràng trong sổ thanh toán thì hàng năm gia đình phải
đóng hơn 700 ngàn. Với giá thóc như hiện nay thì riêng tiền phí đã ngốn
mất của gia đình chị hơn một tạ/năm. Nhà nước đã có chính sách miễn giảm
thuế nông nghiệp nhưng hàng năm gia đình chị Trâm vẫn phải đóng Quỹ
phục vụ nông nghiệp, giao thông thủy lợi, xây dựng kênh mương… cho xã.
Năm ngoái tổng các loại phí này lên đến 705 ngàn đồng, chị túng quá,
không có đóng nên bị xã ghi nợ sang năm nay.
Xã thu chán chê, đến thôn cũng tìm cách vét. Từ tiền thủy lợi nội
đồng, tiền diệt chuột, tiền bảo vệ… Mỗi khoản vài chục ngàn nhưng cộng
lại cũng tiền trăm. Đối với những gia đình nghèo như chị Trâm thì đi vay
cũng khó chứ đừng nói đến chuyện kiếm ra để trả.
Dù nghèo nhưng chị cố cho con đi học để mong chúng thoát khỏi cái
cảnh ruộng đồng, may ra làm được cái chức gì ở xã như mấy ông cán bộ vừa
nhàn vừa được dân nghèo cống thóc nuôi. Nhưng giấc mơ ấy đang bị đặt
dấu hỏi bởi các khoản phí mà chính quyền xã Quảng Vinh đang cố truy đến
tận cùng.
“Đợt vừa rồi làm đường giao thông nông thôn, gia đình tôi đã phải
đóng 50 ngàn một khẩu rồi. Vậy mà các cháu đi học còn bị đòi thêm 150
ngàn mỗi đứa nữa. Không có tiền đóng thì trường không cho thi nên vị chi
làm đoạn đường mà nhà tôi đóng tròn một triệu đồng. Chưa chạy vạy đủ để
đóng cho con đi học thì xã lại cho người đi vận động thu tiền chuẩn bị
ngày 27/7. Mỗi hộ phải đóng 20 ngàn nữa, nhưng nói thật, bây giờ trong
nhà tôi một ngàn cũng không có thì lấy chi mà đóng”. Chị Trâm phàn nàn.
Cạnh nhà chị Trâm là nhà bố chồng chị, cụ Lê Quang Huy (89 tuổi). Nhà
chỉ có hai ông bà già, không làm ruộng được nữa nhưng mỗi lần có đợt
thu phí xã vẫn cho người đến đòi. Không có nộp thì cán bộ xã Quảng Vinh
linh hoạt bằng cách trừ tiền chế độ người già của hai cụ. Mỗi tháng 180
ngàn bị cắt luôn từ trên xã, đỡ cho hai cụ phải mất công đi lấy!
Dân nghèo, xã nghèo, nhưng nhà Chủ tịch xã to như biệt phủ
Cả xã Quảng Vinh có 3.740 sào ruộng. Bình quân năng suất 200kg một
sào. Không biết người dân phải chi ra bao nhiêu thóc để nuôi cán bộ. Chỉ
biết số cán bộ quá khổng lồ, tốn rất nhiều thóc của người dân nhưng
công việc xem chừng rất nhàn nhã. Ngày thứ 6 tôi đến, nhóm ông Tâm với
mấy ông làm văn phòng, tư pháp đang hút thuốc lào và bàn nhau chuẩn bị
đi uống rượu. Trụ sở xã vắng như chùa Bà Đanh, còn ngoài đồng, nông dân
Quảng Vinh đang vã mồ hôi thu hoạch lúa. Năm nay họ được mùa, nhưng
không được ăn cả, vì những khoản phí vẫn còn treo lơ lửng, thậm chí
nhiều nhà còn nợ tồn đọng từ mấy năm trước chưa trả nổi.
