Tám mươi năm trước, tháng
7/1936, ủy viên BCH Quốc Tế Cộng Sản
Lê Hồng Phong triệu tập một buổi họp tại HongKong, triển khai Nghị quyết
của Đại
hội VII Quốc tế Cộng sản để thành lập Mặt trận Thống nhất Nhân dân Phản
đế Đông
Dương, khởi động một phong trào quần chúng công khai đấu tranh với thực
dân Pháp,
yêu sách đòi tự do dân chủ và đời sống áo
cơm, lấy tên là Phong Trào Đại Hội Đông Dương.
Đến tháng 9/1936, riêng
Nam Kỳ thiết kế 600 ủy ban hành động
của nhiều thành phần quần chúng. Kết quả vào cuối năm 1936 là 361 cuộc
bãi công,
quy mô nhất là cuộc đình công của ba vạn công nhân mỏ than Hồng Gai-Cảm
Phả. Pháp
phải trả tự do cho 1532 tù chính trị.
Đầu năm 1937, hai vạn
công nhân Sài Gòn-Chợ Lớn biểu tình đón
phái viên của Pháp sang thẩm định tình hình Đông Dương, với những khẩu
hiệu:
Hoan nghênh Mặt trận nhân dân Pháp; đòi tự do dân chủ, tự do lập hội,
thi hành
luật lao động, bỏ thuế thân, toàn xá chính trị phạm... Mặt khác, bên
trong, là
việc thành lập những Công hội, Nông hội, Đoàn thanh niên phản đế, Hội
cứu tế bình
dân… thậm chí, các Hội cấy lúa, Hội lợp nhà… để đoàn ngũ hóa hàng triệu
người vào
những mục tiêu phúc lợi cụ thể.
Tháng 3 năm 1938, Mặt
Trận Phản Đế Đông Dương đổi tên thành Mặt
Trận Dân Chủ Đông Dương, đẩy người ứng cử vào các Hội đồng thành phố,
các Viện
dân biểu Trung kỳ, Bắc kỳ. Cuộc biểu dương lực lượng quy mô đỉnh điểm là
dịp kỷ
niệm ngày Quốc tế Lao động 01-05-1938, công khai quy tụ hai vạn rưỡi
người.
Song song là sự xuất hiện của các tờ báo Notre voix, Le Travail, Le
Peuple, Tin
tức, Nhành lúa, Dân chúng, Lao động, Mới… cùng các tác phẩm phản ảnh xã
hội lầm
than của Ngô Tất Tố, Nguyên Hồng, Nguyễn Công Hoan, Vũ Trọng Phụng, Lan
Khai
v.v…
Tất nhiên, súng dài/súng
ngắn/mã tấu/lưỡi lê có đầy, và cũng
đã có một số cán bộ bị bắt tù, nhưng không phải là những cán bộ trụ từng
được
giữ kín. Dù vậy, tiến trình tập họp quần chúng trong những năm này được
đảng
CSVN trang trọng đánh giá là cuộc Tổng diễn tập thứ hai (sau cuộc tổng
diễn tập
Xô Viết-Nghệ Tĩnh 1930-1931), với đặc điểm phối hợp đấu tranh công khai
và không
công khai để đạt thắng lợi.
*
Cách nay 6 năm, 2006, một
làn sóng đấu tranh trực diện và có
tính xuyên phá đã hình thành ở Việt Nam một số tổ chức công khai hoạt
động: Khối
8406, Đảng Thăng Tiến, Liên Minh Dân Chủ Nhân Quyền Việt Nam, Ủy Ban
Nhân Quyền
Việt Nam, Liên đảng Lạc Hồng, Công Đoàn Độc Lập Việt Nam, Hiệp Hội Đoàn
Kết
Công-Nông Việt Nam…
Bối cảnh lúc đó là một Hà
Nội đang đứng trước những thách đố
của các quy chế CPC, cùng những điều kiện tổ chức APEC, hay điều kiện
gia nhập
BTA, WTO… nghĩa là không thể mạnh tay trước ống kính truyền hình quốc
tế, và chấp
nhận một bước lùi vào thế thủ trước áp lực thế giới. Ngược lại, đối với
những
nhân vật chủ trương dân chủ hóa Việt Nam bấy giờ thì đấu tranh công khai
là một
loại vỏ bọc/áo giáp cần thiết một khi có được sự quan tâm/biết đến/hỗ
trợ từ phía
dư luận quốc tế.
Thế nhưng thời khoảng
thuận lợi đó không kéo dài. Sau đó là
một chiến dịch đàn áp kinh hoàng từ phía đảng cầm quyền. Nghị định 31/CP
ngưng
hiệu lực, nhưng thay vào đó là những điều luật hình sự 79, 84 và 88 coi
nhân dân
như những tù nhân có thể bắt giam bất cứ lúc nào. Không một ai có thể
liệt kê đầy
đủ danh tính những người bị bắt, bị giam, ra tòa nhận án, hay giản đơn
là bị hại
trong thời gian này, kể cả những quan chức của bộ công an.
Chiến dịch đàn áp kinh
hoàng đó kéo dài suốt nhiều năm liền,
có thể nói là đến tận hôm nay, và những nạn nhân kế tiếp của nó tăng
cao, rất đông,
với những người thường được dư luận nhắc đến nhiều là các ông/bà Điếu
Cày Nguyễn
Văn Hải, Trần Huỳnh Duy Thức, Lê Công Định, Nguyễn Tiến Trung, Lê Thăng
Long,
Phạm Minh Hoàng, Cù Huy Hà Vũ, Phan Thanh Hải, Tạ Phong Tần, Bùi Minh
Hằng, Việt
Khang, Nguyễn Quốc Quân… cùng những thanh niên nam nữ và trí thức xuống
đường
phản đối hành động xâm lấn của TQ (2007-2011), và khá đông những
bloggers (dù
trong hay ngoài Câu lạc bộ Nhà Báo Tự Do) vẫn hằng đau đáu với vận mệnh
dân tộc.
Người ta chưa nhất thiết
đặt tiêu chuẩn anh hùng để đánh giá
những nhà đấu tranh vừa nêu, nhưng hầu như mọi người đều nhận rõ ở những
người
dũng cảm đó một mẫu số chung là chấp nhận tù tội để nêu bật từng trọng
điểm
trong hàng loạt bài viết của họ cho cả nước cùng thấy ra như nhau:
Nguyên nhân tình trạng
khủng hoảng toàn diện của VN là do đảng
CSVN:
1.
Lấy chủ thuyết hoang đường và phá sản làm giải
pháp;
2.
Đặt quyền lợi đảng lên trên quyền lợi đất nước và
tương lai dân tộc;
3.
Đường lối ngoại giao hèn nhát là hệ quả tinh thần
nô lệ các quan thầy;
4.
Chính sách nội trị có nền móng là hận thù và bạo
lực;
5.
Kinh tế hoang dã, trục lợi, đục khoét tài nguyên
và phá hủy môi trường;
6.
Giáo dục đào tạo một tầng lớp cán bộ dốt, gian,
tham và vô trách nhiệm;
7.
Guồng máy cai trị cửa quyền, hành dân và khủng bố
nhân dân;
8.
Đảng viên dùng đảng làm phương tiện tiến thân và
thi đua làm giàu bằng tham nhũng;
9.
Gia tăng bất công và tê liệt hóa khả năng đóng góp
của người dân.
Và, vận động áp lực nhiều
phía để đòi hỏi đảng CSVN, từ thấp
tới cao, buộc phải chấp nhận:
1.
Quyền tự do ngôn luận & ra báo tư nhân;
2.
Quyền tự do lập hội & hoạt động đảng phái;
3.
Quyền hành đạo & hoạt động giáo hội;
4.
Công đoàn độc lập & quyền đình công;
5.
Thả tù chính trị & quyền biểu tình;
6.
Kinh tế thị trường & quyền tư hữu đất đai,
phương tiện sản xuất;
7.
Hủy bỏ điều 2 hiến pháp & giáo dục Mác-Lê;
8.
Hủy bỏ điều 4 hiến pháp & cơ chế đảng trong
QH, tòa án, quân đội, công an;
9.
Tổ chức trưng cầu dân ý & tổng tuyển cử tự
do.
Đó là những người tiên
phuông trong giới quan tâm đã biến ý
thức thành hành động và giúp cho quảng đại quần chúng cùng hành động.
Những sự kiện Thái Hà,
Tam Tòa, Đồng Chiêm, Bắc Giang, Cồn Dầu,
Tiên Lãng, Văn Giang, Vụ Bản…, và ngay cả tuyển tập “Thế Hệ F”, hay một
hệ thống
truyền thông vượt mặt chính quy mà nhà nước phải toàn tâm toàn lực be
bờ, há chẳng
phải là những kết quả đấu tranh bền bỉ suốt sáu năm qua đó sao?
Nhìn chung thì phía đối
kháng đã đạt một số điều cần đạt trên
tiến trình nới xiềng/nong xích.
Song, dường như vẫn còn
thấp thoáng đâu đó một chút giằng vật
giữa nỗi do dự của từng người và sự nung nấu kết hợp của số đông quan
tâm từng tự
chọn cho mình chỗ đứng đầu sóng ngọn gió.
Những ưu tư đó hoàn toàn
là có cơ sở. Ngay cả khi mọi người
đều thấy bảo toàn lực lượng không phải là mục tiêu đấu tranh. Quả thật,
mục tiêu
là đấu tranh hiệu quả để đạt những yêu sách từ lòng yêu nước, và điều
kiện thiết
yếu là đấu tranh công khai. Nhưng ngược lại, yếu tố bảo toàn lực lượng
cũng không
kém quan trọng, vì nó chính là điều kiện không thể thiếu để đấu tranh
đường dài.
Vậy thì bài toán của
chúng ta, phải chăng là liều lượng và
phương cách đấu tranh công khai?
*
Đọc lại một đoạn có liên
quan trong tập Từ Độc Tài đến Dân Chủ, người ta có thể phần nào
ngạc nhiên khi thấy
tác giả viết từ lâu, và không từng đến Việt Nam, nhưng có một số nhận
định khá
gần gũi với chúng ta:
“Bí mật, ngụy trang, và lập mưu trong bóng tối tạo thêm vấn đề rất khó khăn cho những phong trào đấu tranh bất bạo động. Thường thì phía dân chủ khó giữ nổi các ý định hay kế hoạch khỏi những cặp mắt tình báo hay công an chính trị của chế độ.
Nhìn từ góc cạnh của phong trào thì bí mật không chỉ bắt nguồn từ sự sợ hãi mà còn làm góp phần gia tăng sự sợ hãi. Và chính sợ hãi sẽ làm suy giảm tinh thần kháng cự và làm giảm số người có thể tham gia vào hành động.
Bí mật, một khi bị lộ, sẽ góp phần tạo nên những ngờ vực và cáo buộc trong nội bộ phong trào (mà thường là oan uổng) về việc ai là nội gián cho đối phương. Bí mật cũng có thể ảnh hưởng trên khả năng duy trì chủ trương bất bạo động của phong trào. Ngược lại, sự công khai về chủ trương và đường lối không những tạo được ảnh hưởng ngược với các hậu quả nêu trên, mà còn góp phần tạo hình ảnh là phong trào đối kháng thực sự rất mạnh.
Vấn đề dĩ nhiên phức tạp hơn nhiều so với vài giòng vắn tắt này, và có những lãnh vực hệ trọng trong hoạt động đối kháng cần phải giữ bí mật. Quyết định có nên giữ mật một việc nào đó hay không cần phải được lượng giá với đầy đủ dữ kiện bởi những người hiểu rõ cả về sự vận hành của đấu tranh bất bạo động và những phương tiện dọ thám của bạo quyền trong từng trường hợp cá biệt.
Những việc như soạn thảo, in ấn và phổ biến các tài liệu chui, sử dụng đài phát thanh bất hợp pháp trong nội địa quốc gia, cũng như việc thu thập dữ kiện tình báo về các hoạt động của bạo quyền là loại việc đòi hỏi độ bảo mật cao.
Trong suốt tiến trình đấu tranh bất bạo động, việc duy trì tiêu chuẩn gắt gao trong hành động ở mọi giai đoạn là điều cần thiết. Trong số những tiêu chuẩn này, yếu tố không sợ hãi và duy trì kỷ luật bất bạo động là những điều kiện luôn luôn phải có. Ðiều quan trọng cần nhớ là phải có số đông dân chúng thì mới đủ áp lực để tạo thay đổi, nhưng số đông đó chỉ trở thành những người tham gia đáng trông cậy khi những tiêu chuẩn gắt gao được duy trì trong phong trào…”.
- Gene Sharp
*
Từ ba kinh nghiệm trên,
chúng ta có thể rút tỉa được gì?
ü
Thứ nhất, Ý niệm đấu tranh công khai cần
được khai triển, bởi người Việt Nam khắp nơi đã ra mặt tranh đấu với nhà
cầm
quyền cho từng thước đất, từng gánh rau, từng rá gạo… và nỗ lực đấu
tranh công
khai đó cần được nhân rộng/phối hợp/tung hứng/nhồi sóng/liên hoàn/đẩy
mạnh/nâng
tầm… bằng một Phong Trào (viết hoa) có danh xưng, có chủ trương, có kế
hoạch phối
hợp, có nhân sự thực hiện kế hoạch và có một hệ cán bộ tham mưu/chỉ huy
liên tục
trong mọi tình huống. Có thủ lĩnh lại càng là một điểm son nhưng không
nhất thiết
bắt buộc (ví dụ Otpor của Serbia hay các cuộc cách mạng hoa/màu gần
đây).
ü
Thứ hai, Ý niệm đấu tranh công khai đó nên
được công khai. Chủ trương trong sáng đó, công khai. Đường lối khả thi
đó, công
khai. Những lời kêu gọi chân tình đó, công khai. Nỗ lực kết hợp tạo số
đông từ
nhiều thành phần quần chúng đó, công khai. Nhưng, kế hoạch chiến lược và
chiến
thuật của phong trào cần được suy xét kỹ từng trường hợp trước khi công
khai.
Nhân sự lõi của phong trào cũng sẽ được giữ kín. Ngay cả dàn nhân sự
trung tầng,
được coi như bộ phận (hộp số) chuyển lực, cũng không không khai, ít ra
là trong
giai đoạn tranh tối tranh sáng của tiến trình xây lực quần chúng đang có
nhiều
thuận lợi này. Cho tới khi Ban Lãnh Đạo của Phong Trào đồng thuận về một
thời điểm
thích hợp nhất và có lợi nhất để tự công khai hóa, từng người hay toàn
bộ,
trung tầng hay cốt lõi, và thường là chỉ cận kề hoặc ngay trước thời
thời điểm
phối hợp toàn quốc, hoặc ít là phối hợp nhiều tỉnh thành lớn với nhau.
Liệu rằng những điều rút
tỉa sơ khởi và cô đọng đó có giúp gì
cho chúng ta chọn lựa phương cách xây lực phong trào và xây lực quần
chúng, sao
cho quân bình được cái thế khá lớn với cái lực chưa đủ rộng hiện giờ,
đồng thời,
cân bằng cái nhu cầu đấu tranh hiệu quả với nhu cầu bảo toàn lực lượng
đang có được
chút nào chăng?
17-06-2012 -
nhân dịp kỷ
niệm 93 năm bản Yêu Sách 8 Điều được gửi đến Hội Nghị Versailles.
Blogger Đinh Tấn
Lực
