Phan Văn Song dịch
Lời người dịch: Hôm 28/3 thủ tướng Đức Angela Merkel có tặng chủ tịch TQ Tập Cận Bình bản đồ Trung Hoa ‘thuần tuý’ (China Proper) của nhà bản đồ Pháp Jean Baptiste d’Anville in năm 1735. Bản đồ này cho thấy phần lãnh thổ thuần tuý của Trung Quốc (với dân cư chủ yếu là người tộc Hán) không bao gồm Tây Tạng, Tân Cương, Mông Cổ lẫn Mãn Châu, còn đảo Đài Loan và đảo Hải Nam được vẽ với đường biên khác màu.
Nhân dịp này xin giới thiệu bản đồ có tên ‘Trung Quốc và vương quốc triều cống Triều Tiên’ (China and the Tributary Kingdom of Corea) in sau hơn 80 năm cũng cho thấy lãnh thổ Trung quốc ‘thuần tuý’ không khác mấy bản đồ của Anville. Bản đồ này nằm trong tập bản đồ “A Complete Genealogical, Historical, Chronological, And Geographical Atlas”, do M. Carey & Son. J. Yeager, Sc. xuất bản năm, 1820, dựa theo bản in ở London năm 1817 và có sửa chữa và bổ sung. Kèm theo bản đồ này có những ghi chú về địa lí, lịch sử, niên đại… được soạn dựa trên thông tin chính thức của TQ và những hiểu biết của phương Tây lúc đó.
Các ghi chú này cho thấy hết sức rõ ràng Trung Quốc ‘thuần tuý’ không bao gồm Mông Cổ, phần lớn Mãn Châu (trong bản đồ ghi là Hoa phiên [Chinese Tartary]), Tây Tạng, Tân Cương, Đài Loan, Hải Nam (TQ thuần tuý cũng phân biệt rạch ròi với Triều Tiên, Việt Nam (miền Bắc Việt Nam trong bản đồ ghi là vương quốc Bắc Kì [kingdom of Tonkin]) và do đó không thể có Hoàng Sa, Trường Sa. Cũng như bản đồ Anville, bản đồ này chỉ là của bên thứ ba (không phải là bản đồ kèm theo hiệp ước của các bên có liên quan) nên không thể dùng làm bằng chứng chính về chủ quyền lãnh thổ trước toà án quốc tế. Tuy nhiên, do tính khách quan của chúng các toà án có thể xem xét như là chứng cứ phụ giúp củng cố cho các chứng cứ chính, nếu có. Trong tinh thần đó, chúng tôi xin lược dịch phần ghi chú kèm theo bản đồ này giới thiệu thêm cho các bạn đọc.
(Một phiên bản của bài dịch này đã đăng trên Tia Sáng ngày 15/4/2014)
VỊ TRÍ, RANH GIỚI, VÀ KÍCH THƯỚC
Trung Hoa ‘thuần tuý’ (China Proper)1 , nằm giữa 20° và 42° vĩ Bắc, và giữa 98° và 123° kinh Đông 2,
được bao bọc ở phía Bắc bởi các nước Hoa Phiên (Chinese Tartary) 3 -
phân cách bằng một bức tường thành to lớn (Vạn lí Trường Thành- ND) dài
500 league (1league ~ 5,556km); ở phía Đông bởi Thái Bình Dương - ngăn
cách với Bắc Mĩ; phía Nam bởi (vương quốc) Bắc Kì 4 và biển [Nam] Trung
Hoa; và ở phía Tây bởi vương quốc Tây Tạng và sa mạc Gobi. Trung Hoa có
chiều dài là 1 450 dậm, và chiều rộng là 1 240 dậm, toàn bộ chiếm một
diện tích 1 298 000 dặm vuông.
PHÂN BỐ DÂN CƯ, DIỆN TÍCH
| Stt | Tỉnh | Thủ phủ | Dân số | Diện tích (dậm vuông) |
| 1 | Bắc Trực Lệ (Hà Bắc) | Bắc Kinh | 38 000 000 | 58 950 |
| 2 | Thiểm Tây | Tây An | 30 000 000 | 154 008 |
| 3 | Sơn Tây | Thái Nguyên | 27 000 000 | 55 268 |
| 4 | Sơn Đông | Tế Nam | 24 000 000 | 65 104 |
| 5 | Hà Nam | Khai Phong | 25 000 000 | 65 104 |
| 6 | Giang Nam (Giang Tô) | Nam Kinh | 32 000 000 | 92 961 |
| 7 | Tứ Xuyên | Thành Đô | 27 000 000 | 166 800 |
| 8 | Hồ Quảng (Hồ Bắc) | Vũ Hán | 27 000 000 | 144 770 |
| 9 | Triết Giang | Hàng Châu | 21 000 000 | 39 150 |
| 10 | Giang Tây | Nam Xương | 19 000 000 | 72 176 |
| 11 | Vân Nam | Vân Nam | 8 000 000 | 107 969 |
| 12 | Quý Châu | Quý Dương | 9 000 000 | 64 554 |
| 13 | Quảng Tây | Nam Ninh | 10 000 000 | 78 250 |
| 14 | Quảng Đông | Quảng Châu | 21 000 000 | 79 456 |
| 15 | Phúc Kiến | Phúc Châu | 15 000 000 | 53 480 |
| Tổng cộng | 333 000 000 | 1 298 000 |
Bảng kê trên được lấy từ báo cáo của phái bộ ngoại giao dưới quyền Bá
tước Macartney 5, do Sir George Staunton biên soạn vào năm 1793, theo
yêu cầu của ông, số liệu này được Chow-to-Zhin, một quan Trung Hoa cung
cấp, và được lập dưa trên các tài liệu xác thực, lấy từ các công sở ở
Bắc Kinh. Tuy nhiên, theo số liệu chính thức thu được năm 1761 thì dân
số TQ chỉ là 98.214.553 người, nên rất khó tin trong khoảng thời gian 32
năm dân số đã tăng lên gần 135 triệu. Toàn bộ dân số người Hoa thuần
tuý và Hoa phiên có lẽ vào khoảng 300 triệu người.
(Bạn đọc có thể truy cập bản đồ tỉ lệ cao hơn và các ghi chú kèm theo ở:
http://www.davidrumsey.com/luna/servlet/detail/RUMSEY~8~1~35482~1200401:Geographical-and-Statistical-Map-of?sort=Pub_List_No_InitialSort%2CPub_Date%2CPub_List_No%2CSeries_No&qvq=w4s:/where/China; q:China; sort:Pub_List_No_InitialSort%2CPub_Date%2CPub_List_No%2CSeries_No; lc:RUMSEY~8~1&mi=78&trs=218)
Phan Văn Song dịch
_____________________________
_____________________________
1China Proper là phần lãnh thổ Trung Quốc không tính các
nước phiên thuộc (chư hầu phải triều cống) xung quanh mà theo quan niệm
“Phổ thiên chi hạ mạc phi vương thổ” (Nơi nào trên thế giới đều là đát
của vua) của họ đều thuộc TQ, tạm dịch là Trung Hoa ‘thuần tuý’ (có tác
giả dịch là Trung Quốc ‘đích thực’ hay Trung Quốc ‘chuẩn’ – có vẽ hai từ
‘đích thực’/’chuẩn’ chưa phản ánh đúng ý nghĩa của từ tiếng Anh
‘Proper’ như vừa trình bày).
2Vị trí địa lí cho thấy rõ TQ ‘thuần tuý’ không thể bao
gồm Hoàng Sa, Trường Sa (ở phía Nam vĩ tuyến 17° Bắc) của VN và cũng
không chứa quần đảo Senkaku (ở phía Đông kinh tuyến 123°28’ Đông) mà
Nhật đang kiểm soát.
3Theo bản đồ và văn cảnh toàn bài thì Chinese Tartary có lẽ gồm Tân Cương, Mông Cổ và Mãn Châu, tạm dịch là Hoa Phiên.
4Nguyên bản tiếng Anh là kingdom of Tonquin chỉ Bắc bộ Việt Nam (gọi theo một tên cũ của Hà Nội là Đông Kinh)
5Phái bộ này đến TQ trong thời gian 1792-1794 nhằm thuyết phục vua Càn Long nhà Thanh nới rộng giao thương giữa Anh và TQ.
