T/S Alan Phan
Tóm lại, chúng ta sẽ bắt đầu 2013 với một chiếc xe đang kẹt cứng trong bùn.
Khi không biết đích đến là đâu, thì con đường nào cũng đều đến đích.
Thấm thoát đã năm hết Tết đến. Mùa của các dự đoán kinh tế cho 2013
bắt đầu.Các chuyên gia kinh tế kiếm cơm nhờ mùa này. Cá nhân tôi có 12
tờ báo đặt hàng; chưa kể đến những diễn thuyết tham luận tại các diễn
đàn và hội thảo. Khi tôi từ chối vì thực ra không còn gì để dự đoán…ai
cũng ngạc nhiên. Như Tết mà không có bánh mứt dưa hành, Xuân không có
trẩy lộc mai đào…và báo Xuân không có dự đoán.
Các năm trước, những chuyên gia kinh tế kiếm tiền quá dễ. Trừ những
anh chị phải lạc quan vì nhận chỉ thị hay tiền thưởng, bất cứ ai vô tư
phán xét đều thấy rõ lối đi của chiếc xe kinh tế Việt.
Quá dễ để tiên đoán
Doanh nghiệp nhà nước làm chủ thể lãnh đạo? Tất cả kinh nghiệm từ OPM
(tiền người khác) qua 5 ngàn năm lịch sử cho thấy sự lãng phí tham ô là
hệ quả tất yếu (và người chủ thực sự của đồng tiền phải cày lưng trả nợ
trong một thời gian dài).
67% tiền đầu tư của quốc gia cho vào bất động sản ư? Bong bóng phải
phình căng và ngày bể bụng là chuyện thời gian. Rồi 82% phần trăm nợ
ngân hàng xuất xứ từ thế chấp BDS? Khi bong bong BDS vỡ, thì các mùi hôi
thối chôn vùi trong đống rác phải xì theo. Không thể có kết luận nào
khác.
Trong khi đó, nguồn vốn thực của các ngân hàng bị méo mó vì sở hữu
chéo, vì công ty sân sau của các chủ ngân hàng, vì “quan hệ” quan trọng
hơn tính khả thi của dự án… Ngày mà mọi người liên quan phải chốt sổ kết
toán phải là ngày của chuông báo tử.
Còn thị trường chứng khoán? Khi giá cả tùy thuộc vào đội lái tàu và
tin đồn hay hỏa mù, thì sớm hay muộn, các nhà đầu tư chính thống phải
chào thua và bỏ chạy. Trên nguyên tắc, một canh bạc bịp không thể kéo
dài vì số lượng người ngu thường có giới hạn.
Lạm phát, lãi suất và tỷ giá? Khi chánh phủ qua Ngân Hàng Nhà Nước
quyết định các con số và được Cục Thống Kê hổ trợ đắc lực, xa rời mọi
can thiệp của thị trường, thì hoang tưởng xâm nhập cơ thể và cả quốc gia
phải “lên đồng” và mọi người thi nhau ca múa.
Thị trường là một thế lực cứng đầu
Tôi về Việt Nam vào 2007 với tất cả háo hức của một đứa con vừa tìm
về nhà. Chỉ 6 tháng sau, tôi bắt đầu thấy rõ những thủ thuật qua những
con số thống kê thoa nắn, những chiêu tiếp thị vô trách nhiệm và những
lòng tham cá nhân không kiểm soát. Tôi viết về những dự đoán không lấy
gì làm sáng sủa và những quyền lực đang cầm lái cho chiếc xe kinh tế
phản bác với những lạc quan hồ hởi kiểu viết biểu ngữ. Dù tôi sai về
thời điểm (tôi nghĩ 2010 là năm bản lề) nhưng trận bão năm Thìn 2012
cũng đã đến với một cường độ Việt Nam chưa hề trải nghiệm.
Tôi kể lại chuyện cũ không phải để khoe vì thực ra mọi chuyên gia
kinh tế có chút hiểu biết đều đi đến kết luận như tôi (tuy có vài người
không tiện nói). Tôi nói ra để mọi người hiểu là chuyện dự đoán cái vũng
lầy mà chúng ta đang mắc cạn ở đây không gì là khó khăn. Một sinh viên
mới ra trường cũng có thể luận giải được điều này.
Tóm lại, chúng ta sẽ bắt đầu 2013 với một chiếc xe đang kẹt cứng trong bùn.
Định hướng nào đây, bác Mao ơi?
Dĩ nhiên có rất nhiều giải pháp để kéo chiếc xe ra khỏi đầm lầy.
Chúng ta có thể kêu mấy cha tư bản ở xa (Âu Mỹ Nhật IMF..) đem chiếc xe
câu tối tân đến kéo thoát. Chúng ta có thể chạy qua nhờ anh hàng xóm
(TQ) dùng chiếc bán tải. Nhưng dĩ nhiên, ông Alan đã nói là “không gì là
miễn phí”. Chúng ta phải cân nhắc so sánh giá cả phải trả, kể cả bổng
lộc chức quyền của mọi người trong phe nhóm . Chúng ta cũng có thể về
nhà, bắt mẹ đĩ phải lấy “vàng” hay “đô la” cho phe ta đem bán? Hay chúng
ta có thể quyết định tử thủ vì lý tưởng vĩ đại, sống trên xe và chơi
giữa đầm lầy như Bắc Triều Tiên.
Dĩ nhiên, tôi đoan chắc là không chuyên gia kinh tế nào có thể…dự
đoán nổi cái giải pháp sẽ được chọn lựa. Vì tình hình hiện nay đã không
còn là …kinh tế, mà là chánh trị. Chánh trị ở xứ này thì không ai có dự
đoán chính xác, ngoài 5, 10 người sẽ “đóng cửa bảo nhau”.
Vì thế, khi các báo yêu cầu tôi viết một bài về… ”dự đoán kinh tế cho 2013”
thì tôi chỉ mỉm cười. Sau 5 năm đi về thường xuyên ở đây, nhân vật
quyền lực nhất mà tôi quen biết là ..ông bảo vệ trong khu chung cư tôi
sống. Tôi nghĩ ông cũng như 99.99% các người Việt hoàn toàn không can dự
và hay biết gì về quyết định ảnh hưởng đến đời sống của ông và kinh tế
Việt năm 2013 và 5, 10 năm sau đó.
Tôi quen làm khán thính giả cho rất nhiều vở kịch suốt 67 năm qua tại
rất nhiều hí viện. Có nhiều vở kịch nồng hơn mắm ruốc…nhưng tôi bị cấm
không được bỏ về sớm. Phần lớn đạo diễn và diễn viên đều ghét nhà phê
bình. Nhưng mọi thứ rồi cũng thành thói quen. Mizaru, Kikazaru, Iwazaru…
(a)
Alan Phan
