Phùng Nguyễn, 18.12.2012
Trước
hết, xin cám ơn tác giả Huy Đức đã cho phát hành tác phẩmBên thắng
cuộc trong dạng ebook trên các kênh phát hành ebook quốc tế Amazon
Kindle và Smashwords. Đây là một lựa chọn sáng suốt và can đảm, và riêng
với cá nhân tôi, chính là điều tôi luôn mong mỏi các tác giả trong nước
thực hiện. Trong tiểu luận “Cách mạng ebook”
đăng trên tạp chí Da Màu tháng 4/2011, tôi đã thảo luận khá chi tiết
về những khả năng và hiệu ứng tích cực của ebook cho tác giả và bạn đọc
Việt Nam ở hải ngoại và trong nước. Xin trích dẫn một đoạn ngắn dưới
đây:
Với
ebook, tác giả có thể mang sách của mình đến tận tay bạn đọc trong nước
mà không phải thỏa hiệp với hệ thống kiểm duyệt của nhà cầm quyền.
Ebook đưa nhận định “Internet là con đường giao lưu hữu hiệu nhất giữa
trong và ngoài nước” của Nguyễn Hưng Quốc từ lý thuyết vào thực tế, và
giúp chấm dứt những tranh luận vô bổ nhắm vào phẩm cách tác giả như đã
xảy ra trong vụ Thơ đến từ đâu. Không những thế, ebook còn có khả năng
sửa sai các tác phẩm đã bị làm thành dị dạng bởi lưỡi kéo kiểm duyệt
trước đây bằng cách cho ấn hành nguyên bản trong dạng ebook, cho phép
bạn đọc có cơ hội so sánh và tự rút ra những kết luận về tác hại của
kiểm duyệt lên đời sống văn hóa của chính họ và của đất nước. Và khả
năng này không chỉ áp dụng riêng cho tác giả ở hải ngoại mà cả tác giả
trong nước nữa. Một điều quan trọng mà tác giả trong nước cần lưu ý là
vấn đề tác quyền. Trong mọi trường hợp, chỉ nên hợp đồng bản quyền sách
in khi xuất bản và giữ lại cho mình tác quyền trọn vẹn ở các định dạng
khác, kể cả và nhất là ebook. Như vậy, tác giả có thể chọn xuất bản cùng
một cuốn sách trong dạng ebook không cắt xén, không “biên tập” chừng
nào tác giả chấp nhận chịu trách nhiệm về những điều mình viết xuống (kể
cả việc bị công an văn hóa sách nhiễu).
Tác
giả Huy Đức đã làm hơn thế. Anh chọn phát hành sách của mình trước tiên
trong dạng ebook và trên các kênh phát hành sách điện tử quốc tế, dứt
khoát quay lưng lại với hệ thống kiểm duyệt rối rắm của chính quyền
trong nước. Trên thực tế, anh mở đầu một điều mà tôi hy vọng sẽ nhanh
chóng trở thành phổ quát trong giới viết lách trong nước. Xin một lần
nữa cám ơn anh.
Kế
đến, xin chúc mừng. Vào lúc những dòng chữ này được viết/gõ xuống, Bên
thắng cuộc được xếp hàng đầu trong thể loại Lịch sử Đông Nam Á trên
Amazon và đứng hàng thứ 607 trong mục sách bán chạy nhất của tủ sách đồ
sộ Kindle ebook. Đây là một thành quả không nhỏ cho một tác phẩm Việt
ngữ. Có một số lý do cho sự thành công của Bên thắng cuộc, nhưng để phân
tích cặn kẽ sẽ cần đến một bài viết khác. Bài viết ngắn này dành cho
một số vấn đề liên quan đến việc bảo vệ tác quyền của cuốn ebook Bên
thắng cuộc.
******
Xin nói ngay là tôi hoàn toàn ủng hộ bài viết của nhà báo Đinh Từ Thức cổ
xúy cho việc bảo vệ tác quyền cuốn Bên thắng cuộc của Osin Huy Đức
(hoặc bất cứ tác phẩm nào khác của bất cứ ai khác). Việc [một ai đó] bỏ
công chuyển ebook Bên thắng cuộc từ dạng MOBI (Amazon Kindle) hoặc EPUB
qua dạng PDF và phát tán lung tung như vậy là một hành động thiếu suy
xét, xâm phạm trầm trọng bản quyền của tác giả. Thật ra, vấn đề xâm phạm
bản quyền cuốn sách này, bắt đầu với Thông tấn xã Vàng Anh, đã được nêu
ra trên mạng xã hội Facebook chỉ vài ngày sau khi Bên thắng cuộc trong
dạng ebook được tung ra trên các kênh phát hành Amazon và Smashwords.
Những tranh luận sôi nổi nhất xảy ra trên trang Facebook của Mẹ Nấm Gấu.
Trong
khi việc bỏ ra khoảng 10 đô la Mỹ để mua cuốn sách này trên các kênh
phát hành ebook Amazon hoặc Smashwords là điều không mấy khó khăn cho
bạn đọc ở hải ngoại, vấn đề không dễ dàng hoặc đơn giản cho đa số bạn
đọc trong nước. Trước hết, bạn đọc/khách hàng cần thiết phải lập tài
khoản (miễn phí) và cần có thẻ tín dụng hoặc trương mục PayPal để mua
sách trên các kênh phát hành này. Vấn đề là không phải ai trong nước
cũng có thẻ tín dụng. Tôi cho rằng những người thuộc nhóm này rất ít.
Như vậy, cơ hội để thưởng thức Bên thắng cuộc đối với nhóm còn lại, gồm
tuyệt đại đa số bạn đọc trong nước, sẽ vô cùng giới hạn. Thử điểm qua
một số tùy chọn (options) mà nhóm bạn đọc này có trong tầm tay để tiếp
tục là một độc giả hợp pháp và văn minh.
·
Chờ cho đến khi Bên thắng cuộc được
nhà nước cho phép ấn hành trong nước. Giải pháp tuyệt vời! Hãy cùng
nhau… cầu nguyện cho cái ngày ấy chóng đến với bạn đọc trong nước.
·
Nhờ người thân, bạn bè trong ngoài
nước có thẻ tín dụng mua giúp hoặc mua tặng. Một giải pháp rất tốt và
đáng khuyến khích nhưng chỉ có thể giúp được một phần rất nhỏ người đọc
trong nước.
·
Phát hành trực tiếp và không thông
qua hệ thống kiểm duyệt trên một trong những nhà phát hành ebook trong
nước như Aleezaa.com, reader.vn, Phương Nam… Nếu thực hiện được, đây sẽ
là một giải pháp tuyệt hảo bởi vì các cơ sở dịch vụ này nhất định đã có
cách giúp bạn đọc trong nước thanh toán chi phí mua ebook bằng tiền
Việt nam. Tuy nhiên tôi e rằng việc này rất khó thực hiện bởi vì một số
điều mà tôi đã đề cập trong “Cách mạng ebook” và trích dẫn một phần ở
đây:
…
Bất kể vùng vẫy ở môi trường nào, dưới “đất” hay trên” siêu không
gian,” các cơ sở xuất bản nội địa không thể nào thoát khỏi mạng lưới
kiểm duyệt tinh vi và hiệu quả của nhà cầm quyền. Để kiểm soát những gì
được phát hành, bất kể là sách in hoặc ebook, nhà cầm quyền chỉ cần
khống chế những người chịu trách nhiệm các cơ sở in ấn và phát hành, một
việc vô cùng đơn giản và vô cùng dễ dàng đối với các thể chế toàn trị.
Cho nên, Nhã Nam hay bất cứ cơ sở xuất bản nào khác sẽ không bao giờ có
được toàn quyền quyết định trong việc giới thiệu đến công chúng thưởng
ngoạn các tác phẩm toàn vẹn, phản ánh trung thực tư tưởng và chữ nghĩa
của tác giả. Điều an toàn nhất cho Nhã Nam và các cơ sở xuất bản tương
tự là in lại trong dạng ebook các sách đã được cấp phép (nghĩa là đã
được “biên tập” bởi công an văn hóa) và phát hành trong dạng sách in
trước đó. Chính là điều này chứng minh sự cần thiết không thể thay thế
được của một cơ sở ấn/phát hành hải ngoại, nơi mưu đồ áp đặt các hàng
rào phi văn chương, đặc biệt là chính kiến, của bất cứ thế lực nào sẽ
không có cơ hội được thực hiện!
Xem
ra các “tùy chọn” nêu trên không đưa đến kết quả đáng khích lệ nào.
Cuối cùng, vào mạng của Thông tấn xã Vàng Anh để tải xuống một copy
của Bên thắng cuộc trong dạng PDF một cách bất hợp pháp, và do đó, biến
mình thành một người đọc kém văn minh (theo nhà báo Đinh Từ Thức và Mẹ
Nấm Gấu) có lẽ là phương án khả thi và tiện lợi nhất. Văn minh với chả
văn minh!
*****
Tôi
không biết thành phần độc giả chính yếu mà tác giả Bên thắng cuộc nhắm
vào là ai. Nếu là độc giả hải ngoại thì Huy Đức hoàn toàn thành công,
đặc biệt về mặt số lượng sách bán được. Tôi hy vọng không phải [chỉ] là
độc giả hải ngoại mà chính là cái khối lượng lớn lao những người đọc
trong nước mới là mục tiêu chính của Bên thắng cuộc. Theo tôi, đây là
thành phần nên đọc cuốn sách này nhiều hơn ai hết. Trong phần dẫn nhập
của sách, Huy Đức đã viết:
Không
ai có thể đi đến tương lai một cách vững chắc nếu không hiểu trung thực
về quá khứ, nhất là một quá khứ mà chúng ta can dự và có phần cộng đồng
trách nhiệm
Người
đọc hải ngoại và trong nước, đặc biệt trong nước, cần có được cơ hội và
khả năng đánh giá một cách trung thực các giai đoạn lịch sử của đất
nước, đặc biệt giai đoạn sau 1975 mà dựa vào đó Bên thắng cuộc được xây
dựng. Liệu có chút hy vọng nào cho bạn đọc trong nước, đông đảo và bối
rối, chông chênh giữa hai điều lẽ ra chỉ nên là một: quyền được đọc một
tác phẩm ưa thích một cách lương thiện. Câu trả lời là “Có, nhưng còn
tùy.” Tùy vào tác giả Huy Đức.
Để
đa số độc giả trong nước có thể đọc được ngay Bên thắng cuộcmột cách…
văn minh, cần đến sự hy sinh của tác giả Huy Đức. Hệ thống Smashwords
cho phép các tác giả phát hành coupon để giảm giá hoặc tặng sách miễn
phí cho những người hội đủ điều kiện. Đây là hình thức mà mạng Kệ Sách
Ebook đã áp dụng từ lâu để nâng số lượng ebook phát tán cho độc giả
trong nước (và sau này cho cả hải ngoại). Tác giả Huy Đức và bạn đọc có
thể xem danh sách tác giả & tác phẩm nằm trong chương trình ebook
miễn phí để biết hệ thống coupon của Smashword vận hành như thế nào. Áp
dụng vào cuốnBên thắng cuộc, tôi đề nghị việc phân phối coupon cho bạn
đọc trong nước do tác giả quyết định, và quý độc giả may mắn nhận được
coupon này cần phải nghiêm chỉnh tuân thủ các yêu cầu do tác giả đưa ra
kèm với việc nhận ebook miễn phí. Một vài điều kiện đơn giản dưới đây
tôi cho là cần thiết để bảo vệ tác quyền và giữ gìn sự hợp pháp của các
bạn đọc may mắn này:
·
Tự mình đăng ký tài khoản (miễn phí) trên Smashwords.com và tải ebook xuống máy
·
Không chuyển đổi, in ra giấy, và phát tán ebook dưới bất cứ hình thức nào trừ phi được tác giả trực tiếp cho phép
Xin
nhấn mạnh một lần nữa là đề nghị áp dụng coupon, nếu được chấp thuận,
sẽ ảnh hưởng đến thu nhập của ebook Bên thắng cuộcvà do đó đòi hỏi sự hy
sinh của tác giả về mặt tài chính. Tuy nhiên, nếu thu nhập không phải
là mục đích duy nhất, việc đưa tác phẩm của mình đến với nhóm bạn đọc
cần đến món ăn tinh thần này nhiều nhất bằng mọi phương tiện là điều nên
làm, theo thiển ý. Tất nhiên tôi hiểu đây là một đề nghị không công
bằng cho tác giả, và tôi hoàn toàn thông cảm nếu tác giả Huy Đức không
đồng ý với phương án tôi đề ra. Chỉ riêng những công sức tác giả bỏ ra
trong hàng bao nhiêu năm để thu thập, sắp xếp tư liệu và viết xuống
thành sách cũng quá đủ cho chúng ta ở cương vị người đọc cảm kích những
nỗ lực của anh.
Trong mọi trường hợp, mong tất cả chúng ta, trong cũng như ngoài nước, luôn cố gắng để xứng đáng là một người đọc văn minh.
