Sứ mệnh cao cả của nhà báo là kiếm tìm sự thật. Sự
thật ấy phải được phản ánh đạt tính chân thật, tức là “đúng hiện thực
khách quan”. Và sự thật ấy phải được soi dọi bằng lương tâm chức nghiệp.
Tôi nhớ người Nga có một câu ngạn ngữ vô cùng chí lí: “Một nửa cái bánh
mỳ vẫn là bánh mỳ, nhưng một nửa sự thật đã là sự giả dối!”
…SỰ THẬT RA SAO?
Bức ảnh do nhà báo Ngọc Niên chụp
Cách đây hơn 20 năm tôi đã có dịp về Kiên Giang công tác – lúc đó tôi
đang là phóng viên Báo Quân đội Nhân dân. (Khi ấy Thủ tướng Nguyễn Tấn
Dũng đang là Chủ tịch Tỉnh. Đồng chí Thiếu tá Quỳnh – Trợ lý Tuyên huấn
Tỉnh đội – đã bố trí cho tôi phỏng vấn Chủ tịch Tỉnh về công tác quân sự
địa phương và việc thực hiện chính sách hậu phương quân đội. Và cũng
suốt từ ấy đến nay tôi không có một cuộc tiếp kiến nào khác với ông).
Hơn 20 năm sau trở lại Kiên Giang, tôi thấy nơi đây đã thay đổi quá
nhiều. Rạch Giá thời đó còn là thị xã, ngày nay đã trở thành thành phố.
Ngày ấy Rạch Giá chỉ có bến xe ôtô, bến tàu biển; bây giờ đã có cả sân
bay. Từ bến xe đi về các ngả, lúc đó phương tiện chủ yếu là xe lôi và
Honda ôm. Bây giờ ở bến nào cũng thấy taxi nườm nượp. Bất giác tôi bỗng
thấy nao nao nhớ về ký ức xe lôi thời ấy. Ngắm nhìn đường phố sạch đẹp
và thoáng đãng, tôi cảm nhận rõ một quang cảnh thật thanh bình.
Cùng đi với tôi là anh bạn thân ở Sài Gòn nhưng rất thông thạo Rạch
Giá – Kiên Giang. Chúng tôi tìm đến số nhà 1108 đường Nguyễn Trung Trực
một cách chẳng khó khăn gì. Đường Nguyễn Trung Trực trước đây chỉ là một
con đường nhỏ nằm trong lòng Rạch Giá; bây giờ trở thành con phố đường
đôi huyết mạch rộng rãi, phong quang. Đứng trước cổng số nhà 1108, quan
sát toàn cảnh khuôn viên tôi thấy lòng đầy nghi hoặc. Có phải cái “lâu
đài” đang lan truyền gây xôn xao dư luận ấy chính là đây? Không lẽ tôi
đã có một sự lầm lẫn nào khác?…
Nhưng hoàn toàn không phải như sự ngờ vực của tôi. Số nhà 1108 này
chính là địa chỉ ngôi nhà của người em trai út và thân mẫu của Thủ tướng
Nguyễn Tấn Dũng hiện đang sinh sống ở Kiên Giang miền quê nơi ông sinh
trưởng. Bước chân vào khuôn viên, đảo hết một vòng, mang thông tin loan
truyền ra đối chiếu, tôi bỗng thấy sửng sốt…
Toàn bộ khuôn viên này theo con mắt ước tính của tôi chỉ cỡ năm sáu
trăm mét vuông là “kịch đường tàu”, chứ không phải tọa lạc trên diện
tích tới hơn 4.000 m2 như đồn thổi! Qua xác minh tôi được biết, vào
khoảng những năm 1980, nơi đây vốn là một xưởng sản xuất nước mắm của tư
nhân rất ô nhiễm. Con lộ khang trang nơi mặt tiền bây giờ, ngày ấy chỉ
là một con đường xấu xí và nhỏ hẹp. Lúc bấy giờ, Thủ tướng ngày nay đang
là Bí thư ở huyện Hà Tiên. Mẹ và em trai của Thủ tướng là Tư Thắng đã
mua mảnh đất này với thời giá lúc đó “rẻ như bèo” và được cấp đầy đủ
quyền sử dụng. Như thế là thông tin mảnh đất này là đất thu hồi từ đất
ruộng của dân rồi qui hoạch… thật sự chỉ là sự thêu dệt!
Tiếp tục quan sát từ ngoài vào trong tôi thấy: Chiều dài mặt tiền của
khuôn viên ước tính chỉ khoảng ba, bốn chục mét. Một bờ tường bao nơi
mặt tiền cao trên dưới 3 mét, ốp vật liệu bình thường chứ không hề thấy
một loại vật liệu quý nào. Phía ngoài tường bao là một rặng cau cao vút.
Toàn bộ khuôn viên được chia dọc làm hai phần, từ đường nhìn vào thì
bên tay trái là nhà ở, và bên phải là nhà thờ. Lối chính vào nhà là một
cái cổng quá đơn sơ, lợp ngói thô. Một mảnh sân nho nhỏ ước chừng vài
chục mét vuông không thấy có kiến trúc gì tạo dựng hay trang trí cảnh
quan mang tính mĩ thuật. Căn nhà ở của gia đình được xây một trệt, một
lầu, hết sức bình dị như trăm ngàn ngôi nhà khác trên khắp phố phường
Việt Nam. Hoàn toàn không có một chút kiến trúc hay vật liệu gì quí giá
theo hình mẫu, phong cách và dáng dấp của các loại biệt thự đương thời.
Bước chân vào phòng khách tại tầng trệt, đi qua phòng của mẫu thân Thủ
tướng rồi xuống nhà bếp của gia đình tôi thấy thật sự ngỡ ngàng. Phòng
khách chỉ rộng chừng ba chục mét vuông, chỉ có một bộ sa-lông gỗ rất mộc
mạc. Tôi đã từng đến nhiều phòng khách đẹp lộng lẫy của không ít anh em
bè bạn. Trước khi bước vào phòng khách này tôi cũng mường tượng như
vậy. Nhưng quả là nhầm to! Phòng khách đơn sơ tới mức vượt xa trí tưởng
tượng của tôi. Thân mẫu của Thủ tướng năm nay đã 87 tuổi hiện đang sống
trong căn nhà này. Tôi không thể ngờ rằng căn phòng đang sinh sống của
thân mẫu Thủ tướng lại đơn sơ, mộc mạc và bình dị đến mức thật khó tin!
Kề bên căn nhà ở là nhà Thờ của gia đình nằm chung trong một khuôn
viên, có cổng riêng. Quan sát toàn cảnh nhà thờ tôi thấy: Đó là một ngôi
nhà gồm 3 gian, 3 tầng mái truyền thống, tọa lạc cuối khuôn viên, được
xây dựng trên cốt nền cao, gồm 9 bậc thềm, đá lát là loại đá xanh bình
thường. Tôi sải bước đo chiều dài áng chừng chỉ 10m, chiều ngang sâu
khoảng 5m. Nhẩm tính tổng diện tích ngôi nhà thờ chỉ vào khoảng 50m2. 3
gian trong nhà thờ, mỗi gian được đặt một ban thờ. Ban chính giữa là ban
thờ gia tiên, trên cùng là thờ ảnh Bác, tiếp phía dưới là di ảnh phụ
thân rồi đến di ảnh người chị của Thủ tướng. Thân phụ của Thủ tướng là
ông Nguyễn Tấn Thử (tức Mười Minh), chính trị viên Tỉnh đội Kiên Giang,
hi sinh trong một trận Mỹ ném bom B52 vào ngày 16/4/1969.
Ban thờ phía bên phải là Ban thờ Má chiến sĩ – tức Má Tư cùng 3 chiến
sĩ cũng hi sinh trong trận bom ngày 16/4/1969 với ông Nguyễn Tấn Thử.
Ban thờ phía bên trái là Ban thờ ông Phan Thái Quí (tức Chín Quí), Tỉnh
đội trưởng Tỉnh đội Kiên Giang – đồng đội của thân phụ Thủ tướng – cũng
hi sinh trong trận bom ngày 16/4/1969. Quan sát kĩ thêm tôi thấy: Ban
chính phía trên nóc có một chùm đèn và dưới là một chiếc sập gỗ cũng quá
đơn sơ mộc mạc. Hai bên phía hồi nhà thờ ngay lối cửa ra vào là 2 lọ
lục bình lớn nom y hệt bằng đồng nhưng kỳ thực chỉ là 2 bình đất nung,
sản vật của Vĩnh Long. Toàn bộ hệ thống cửa chính hoàn toàn là gỗ mộc,
đã hư hỏng, xuống cấp. Quan sát hết lượt từ ngoài vào trong, từ trong ra
ngoài tôi chẳng thấy có một vật dụng gì được cho là quí giá! Còn ở
ngoài khuôn viên phía trước nhà thờ chỉ thấy toàn là cây cau, xoài, mít
và vài cây đại nhỏ, không hề có một cây cảnh đắt tiền hay quí hiếm nào
cả. Qua kiểm chứng, ngôi nhà thờ này được anh em trong gia đình Thủ
tướng xây dựng vào khoảng năm 2000.
Như vậy là đích thân tôi đã “tai nghe, mắt thấy, tay sờ” và hoàn toàn
không hề thấy có “lâu đài xa hoa” nào như dư luận loan truyền, đồn
thổi! Đến đây thì bạn đọc đã hiểu đầy đủ rằng câu chuyện về “Nhà thờ Họ
của Thủ tướng” tất cả chỉ là sự thêu dệt mà thôi! Và từ sự thêu dệt ấy
đã được thổi phồng thành sự thật! Sau khi đã tìm hiểu rõ ngọn ngành, tôi
thầm nghĩ, sự thật hiển nhiên đến như thế mà được tạo dựng thành chuyện
“như có thật” thì có lẽ những thông tin thị phi khác về Thủ tướng và
gia đình bấy lâu loan truyền trong công luận chỉ là xuyên tạc! Trong
khoảng thời gian ở Kiên Giang tôi cũng đã đến thăm và thắp hương ở Đình
thờ vị Anh hùng dân tộc Nguyễn Trung Trực. Đến đây tôi mới sáng tỏ rằng
việc đồn thổi “Nhà Thờ họ” của Thủ Tướng “nguy nga gấp nhiều lần Đình
Thờ vị Anh hùng dân tộc Nguyễn Trung Trực” sự thật chỉ là sản phẩm của
trí tưởng tượng và hư cấu!. Tôi được biết, mới rồi nguyên Tổng Bí thư Lê
Khả Phiêu đã vào tận đây và cũng đã phải thốt lên rằng “Hóa ra tất cả
chỉ là sự thêu dệt!”
SỰ THẬT NÓI LÊN ĐIỀU GÌ?
Sau khi đã thực hiện xong cuộc thị sát tường tận, tôi rời Rạch Giá về
Sài Gòn trên một chuyến xe khách tốc hành. Định bụng lên xe là “đánh”
một giấc nhưng tiếc thay vớ phải chiếc vé nằm tầng 2, lại ở phía cuối xe
nên cứ bị lay lắc như đánh võng. Suốt 6 tiếng đồng hồ trong cuộc hành
trình không hề chợp mắt, tâm trí tôi cứ miên man suy nghĩ…
Trước khi thực hiện cuộc hành trình tìm kiếm sự thật, một anh bạn rất
thân đã gay gắt phê phán tôi rằng: “Bao nhiêu việc lớn sao không quan
tâm vào cuộc, hà cớ gì mà phải mất thời giờ cho một việc nhỏ nhoi như
thế!” Nhưng lương tâm chức nghiệp đã mách bảo tôi rằng: “Việc tuy nhỏ
nhưng nếu không minh bạch ắt đủ khiến lòng người ly tán!
Họa lớn âu cũng khởi nguồn từ những đốm lửa nhỏ! Bởi vậy, sự việc dẫu
nhỏ hay lớn cũng đều cần tới sự quang minh!” Nói tới chuyện nhà thờ –
Thờ Tự – tức là nói tới việc tâm linh. Phàm đã là việc tâm linh thì
không thể nói không thành có hoặc nói có thành không được. Câu chuyện về
“Nhà thờ Họ” của Thủ tướng đang được công luận loan truyền đã thực sự
gây hoài nghi, bức xúc trong dư luận, vì thế rất cần được kiểm chứng,
phân minh.
Tôi đã được trực tiếp chứng kiến sự thật! Và sự thật ấy đã khiến tôi
phải ngỡ ngàng bởi nó hoàn toàn trái ngược với những thông tin được loan
truyền trong đời sống dư luận suốt bấy lâu nay. Sự thật ấy đã nói lên
điều gì và đã tác động ra sao trong đời sống xã hội? Không còn nghi ngờ
gì nữa, xuất phát từ những thông tin xấu độc được bịa đặt, từ đồn đại đã
được thêu dệt và thổi phồng tạo thành một “sự thật giả dối”! Trong mỗi
chúng ta ai cũng đều nhận diện được chân lý nhưng không phải tất cả đều
tỉnh táo. Cái “sự thật giả dối” ấy đã thực sự gây xúc động trong tâm lý
xã hội, tạo sự hoài nghi trong công chúng, gieo giắc sự bất an trong đời
sống… Hơn thế nữa, cái “sự thật giả dối” ấy đã bóp méo hình ảnh của
người đứng đầu Chính phủ, gây nghi kỵ, phân hóa, chia rẽ, mất đoàn kết
trong nội bộ Đảng và khiến lòng tin của nhân dân bị hao tổn. Nguy hiểm
hơn nữa đó là, từ sự giảm sút niềm tin vào người lãnh đạo đất nước tới
việc đánh mất niềm tin vào chế độ, ranh giới chỉ là “trong gang tấc”. Và
càng trở nên nguy hiểm bởi trong khi đất nước đang cần trên dưới một
lòng thì lại “mắc ngay vào bẫy” của các thế lực thù địch một cách vô
cùng ấu trĩ…
Tôi vừa đọc một bài báo mới đây của nhà báo lão thành Hữu Thọ. Ông
viết rằng: “Chiến đấu cho thông tin sự thật và nhanh chóng công bố thông
tin là cuộc chiến đấu sinh tử trong cuộc cạnh tranh thông tin ngày càng
gay gắt hiện nay. Thông tin sai là thua mà thông tin chậm, cũng là
thua!” Và “…Không chỉ nói sự thật mà phải tới sự “chân thật” – tức là sự
thật phải được phản ánh “đúng hiện thực khách quan” – chân thật tức là
bản chất của sự thật! Ông kết luận: “Thông tin sai sự thật có nhiều
loại, có số ít do bịa đặt, thêm bớt là sai phạm nặng nề nhất về mặt đạo
đức của người làm báo… Có trường hợp thông tin “sai sự thật” do suy diễn
chủ quan dẫn đến sự thật bị thổi phồng, bóp méo cũng không còn là sự
thật như nó vốn có, gây hiểu lầm tai hại trong xã hội” (theo Tạp chí
Tuyên Giáo số tháng 12/2012)…
Trước lúc trở về TP. Hồ Chí Minh tôi đã đến thắp nhang ở Nghĩa trang
liệt sĩ Kiên Giang. Mộ các liệt sĩ hàng hàng, lớp lớp quần tụ uy nghi.
Người quản trang đã đưa tôi đến thắp hương trên mộ phần của thân phụ Thủ
tướng Nguyễn Tấn Dũng. Mộ của thân phụ Thủ tướng nằm đây, hết sức khiêm
nhường hòa lẫn cùng hàng cùng lối với các liệt sĩ đang an giấc ngàn
thu. Người quản trang kể với tôi rằng: Đã không ít lần lãnh đạo các khóa
của tỉnh Kiên Giang có nguyện vọng muốn di dời mộ phần của Thân phụ Thủ
tướng vào khu an táng các quan chức lãnh đạo được qui hoạch ở một khu
riêng gần đó, trước hết là để tỏ lòng thành kính; sau nữa là được khang
trang hơn. Song cứ mỗi lần nhắc đến, Thủ tướng đều nhất quyết một mực
rằng: “Bố tôi sống, chiến đấu cùng đồng đội, nay hãy cứ để yên cho ông
được an nghỉ bên đồng đội của ông!” Giây phút đứng đây – tại Nghĩa trang
liệt sĩ này – tôi chợt nhớ tới lời hứa của Thủ tướng trên diễn đàn Quốc
hội mới rồi: “… Chính phủ, Thủ tướng và từng thành viên sẽ nghiêm túc
với mình, đoàn kết, hết lòng làm việc… tất cả vì Tổ quốc, Nhân dân, vì
Đảng, chế độ, vì sự ổn định và phát triển bền vững của đất nước…”. Điều
đó đã gieo vào tôi một niềm tin vững chãi, cũng như sự kỳ vọng của các
tầng lớp nhân dân rằng: Sứ mệnh của Thủ tướng không có gì cao cả hơn
ngoài việc một lòng một dạ phụng sự dân tộc và dốc lòng dốc sức tận tụy
vì sự bình an của xã tắc sơn hà – tức chế độ này!
Hà Nội, đêm 22 tháng 12 năm 2012
NGỌC NIÊN
Công luận lan truyền
Bức ảnh lan truyền trên các trang mạng
Xung quanh thông tin đương kim Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng xây dựng
ngôi “Nhà thờ Họ” nguy nga ở Kiên Giang, suốt lâu nay đã được loan
truyền râm ran và trở thành một đề tài nóng thu hút sự quan tâm của công
luận. Nguồn tin khởi đầu được tung ra bởi một số mạng thông tin không
chính thống. Rồi tiếp tục xuất hiện cả một số đơn thư được lan truyền đã
len lỏi tới đông đảo công chúng; càng khiến dư luận không ngớt xì xầm,
bàn tán. Theo các thông tin được mô tả thì: Ngôi nhà thờ này là một lâu
đài đồ sộ, sang trọng gấp nhiều lần Nhà Thờ họ Hồ ở Nghệ An; nguy nga
hơn cả Đền thờ vị Anh hùng dân tộc Nguyễn Trung Trực; được tọa lạc trên
khuôn viên rộng tới hơn 4.000m2 với quy mô rất hoành tráng, số tiền đầu
tư xây dựng trị giá tới hơn 40 tỉ đồng. Đặc biệt, khuôn viên hơn 4.000m2
này là đất thu hồi của người dân địa phương. “Nhà thờ Họ” này đã và
đang trở thành “Bia miệng” trong dân chúng Việt Nam… Sức nóng của dư
luận đã khiến không ít cán bộ lão thành cách mạng phẫn nộ, dân chúng
hoài nghi và có người đã phải thốt lên rằng: “Ai đời đương kim Thủ Tướng
mà lại làm cái việc xa hoa đến thế!” Nhà báo vốn có đặc tính là luôn
“săm soi” các nguồn tin nên tôi đã được chứng kiến không ít cuộc luận
bàn xung quanh câu chuyện “Nhà thờ Họ” của đương kim Thủ tướng. Bản thân
tôi đã có lúc thấy rất hoài nghi và thiếu tin cậy về những thông tin
loan truyền ấy. Có một số người cũng nói với tôi rằng đó chỉ là sự đồn
thổi, bịa đặt: “Làm gì có lâu đài, biệt điện nào! Chẳng qua chỉ là
chuyện thêu dệt nhằm bôi đen lãnh đạo, gây mâu thuẫn trong nội bộ Đảng
và kích động lòng dân…” Nhưng sự hoài nghi trong tôi lại lập tức bị tan
biến bởi có không ít lời khẳng định như đinh đóng cột với tôi rằng họ đã
trực tiếp mắt thấy tai nghe: “Không tin ông cứ đến TP. Rạch Giá, gặp
bất cứ ai, từ anh xe ôm cũng đều đàm tiếu vanh vách!”
Là người cầm bút, trước một sự việc tuy đang rất “bán tín bán nghi” –
nhưng quả thực nó tác động mạnh đến dư luận xã hội, đến tâm trạng một
bộ phận cán bộ, đảng viên và nhân dân là điều có thật – đã thực sự làm
tôi trăn trở. Và chính vì điều đó đã thôi thúc khiến tôi quyết định phải
thực hiện một cuộc hành trình để kiếm tìm sự thật!? Vào đầu tháng 12
năm 2012, nhân có chuyến vào TP. Hồ Chí Minh công tác tôi đã quyết định
“phi” xuống Kiên Giang để đích thân “mục sở thị” xem hư thực ra sao!?
Nguồn: Nhà báo & Công luận
—
* Tham khảo: Chuyện vỉa hè: Nhà thờ họ của thủ tướng và trưởng phòng cảnh sát giao thông Kiên Giang (TNTDDC/ Change We Need).
